علل و عوامل کندی عملیات آزادسازی موصل

با وجود اینکه چندین ماه از آغاز روند عملیات پاکسازی بخش غربی استان موصل در شمال عراق می‌گذرد، اما روند پیشروی نیروهای عراقی در مقابله با عناصر داعش در این منطقه به کندی پیش می رود تا جایی که عملیات در مسیر فرسایشی شدن قرار گرفته و به یک معادله چند مجهولی تبدیل شده است.

حل این معادله به مولفه های متعددی در عرصه سیاسی، میدانی، جغرافیای و انسانی بستگی دارد که در ادامه به آنها اشاره می گردد:

تراکم بالای جمعیتی در غرب موصل: عامل انسانی به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل کندشدن روند عملیات در غرب موصل به شمار می رود تا جایی که گفته می شود در این منطقه حدود 10هزار غیرنظامی حضور دارند که داعش از آنها به عنوان سپر انسانی جهت کارشکنی در روند اجرای عملیات استفاده می کند. عامل انسانی به عنوان یک عامل بازدارنده قوی در برابر حملات هوایی تلقی می‌شود و همین عامل بارها باعث محکومیت عملیات ائتلاف از سوی طیف های مختلف سیاسی و اجتماعی عراق شده است به خصوص بعد از آنکه جنگنده‌های ائتلاف در غرب موصل یک خودروی حامل مواد منفجره متعلق به داعش را مورد هدف قرار دادند که در پی آن بیش از 200 غیرنظامی در این منطقه کشته شدند و هیمن امر امریکایی ها را در معرض فشارهای شدید افکار عمومی عراقی ها قرار داد و در پی آن حملات جنگنده های ائتلاف نیز به درخواست طرف عراقی با کاهش چشمگیری مواجه شد.

عدم جدیت امریکا در پایان یافتن سریع این عملیات: به نظر می رسد مقامات نظامی – امنیتی امریکا سعی دارند در شرایط فعلی با به کارگیری راهبرد مدیریت ناامنی و بی ثباتی در استان موصل، روند عملیات پاکسازی کامل این استان را با هدف کسب امتیازات نظامی – امنیتی بیشتر از دولت مرکزی و همچنین کسب تضمین های لازم از دولت در خصوص عدم پیشروی نیروهای حشد به سمت منطقه تلعفر و مناطق موجود در مرزهای مشترک بین عراق و سوریه، به تاخیر اندازند.

تشدید حملات انتحاری داعش در موصل: اصولا یکی از تاکتیک های داعش این است که زمانی که در یک منطقه تحت فشار قرار می گیرد، می کوشد با فعال کردن هسته های پنهان خود و انجام حملات انتحاری و خودروهای بمب گذاری شده از زیر فشار خارج شود. حملات انتحاری داعش با افزایش تلفات و قربانیان در صفوف نیروهای نظامی عراق همراه است که این امر خود در کاهش روحیه نیروها و ایجاد رعب و به تعویق افتادن عملیات ها موثر می باشد.

بافت متراکم مسکونی: در حال حاضر تمرکز اصلی نیروهای عراقی بر روی منطقه موصل قدیم و محله های اطراف آن می باشد که مهم ترین ویژگی این مناطق فشردگی و تراکم خانه های مسکونی و کوچه های پیچ در پیچ آن می باشد که این مساله موجب عدم امکان استفاده نیروهای امنیتی عراقی از خودروهای زرهی و تکیه آنها بر نیروی پیاده می شود که این امر کندشدن روند عملیات را با خود به همراه دارد.

تکیه حداکثری بر نیروی نظامی کلاسیک در جنگ شهری: جنگیدن در مناطق متراکم و فشرده شهری و ساختمانی به خاطر وجود برخی از محدودیت ها از جمله عدم امکان استفاده حداکثری از حملات هوایی و خودروهای زرهی، شرایط را به سمت بکارگیری تاکتیک ویژه نظامی یعنی جنگ شهری سوق می دهد. در حال حاضر فشارهای امریکا بر دولت عراق با هدف مشارکت حداقلی حشد شعبی (که به عنوان قوی ترین نیروی عراقی در نبردهای چریکی تلقی می شود) در عملیات آزادسازی غرب موصل و عدم نقش آفرینی جدی آنها در این عملیات، باعث شده نیروهای نظامی کلاسیک عراقی با حجم زیادی از تلفات و آسیب های انسانی مواجه شوند که این امر نه تنها بر اراده و سطح کارآمدی نیروهای عراقی در استمرار نبرد علیه داعش تاثیر گذاشته بلکه جنگ را به سمت فرسایشی شدن پیش برده است.

تاکتیک های دفاعی داعش: تله های انفجاری در مناطق متراکم و فشرده، تونل های حفرشده و استفاده از مین های ضدنفر در محله ها و کوچه های پیچ در پیچ و تنگ غرب موصل سهم بسزایی را در کندی روند عملیات ایفاء کرده است به گونه ای که گاهی اوقات شدت تله گذاری ها به حدی است که با وجود عقب نشینی داعش از آن منطقه، روند پیشروی نیروها با کندی صورت می گیرد.