گروه‌های تروریستی ـ تکفیری در سوریه حداقل قابل دسته‌بندی در عناوین چهارگانه داعش، جبهه النصره، احرار الشام و جیش الاسلام هستند که بقیه گروه‌های ریز و درشت، در بیعت و پیوند با یکی از اینها تعریف می‌شوند. بنیه مالی و تسلیحاتی این گروه‌ها از همان ابتدای بحران در طیف بازیگران منطقه‌ای و سیستم‌های اطلاعاتی کشورهای غربی یا رژیم صهیونیستی تأمین شده و گاه برخی از آنها پیوند با چند کشور حامی را برای خود ایجاد کرده‌اند تا امکان مانور و بازی بیشتری برای خود فراهم کنند.

در این بین جیش‌الاسلام یک تشکیلات اختصاصی برای آل‌سعود بوده که از دو مسیر مرزهای ترکیه و مرزهای اردن، بهترین لجستیک و تسلیحات و توان مالی را در مقایسه با بقیه گروه‌های تروریستی داشته است، اگر چه در گستره عملیاتی داعش و النصره و احرارالشام در مناطق مختلف سوریه فعال نبوده ولی امکانات تسلیحاتی و مالی آن زبانزد بقیه گروه‌ها بوده است.

جیش‌الاسلام، اصلی‌ترین گروه تروریستی با رهبری زهران علوش بوده که چندی قبل ترور شد و برادرش محمد علوش به رهبری آن منصوب شد که در سیر مذاکرات آستانه و ژنو، نقش محوری داشت. از آنجا که النصره در مذاکرات آستانه و ژنو حضور نداشته و احرار الشام که در پیوند اصلی با ترکیه است، از یک سو در مذاکرات حضور یافته و از سوی دیگر تمایل روشنی در بخش‌های عملیاتی خود با النصره داشته، گاه نیز اعلام مخالفت با مذاکرات کرده است و اکنون در شمال حماه و استان ادلب و غرب حلب، در کنار النصره است و همراهی تاکتیکی با یکدیگر دارند و خود را در رقابت جدی با جیش‌الاسلام می‌بینند. النصره و احرار قصد دارند با یکپارچه کردن گروه‌های خود، مسیر مذاکرات آستانه و ژنو را مسدود کنند و آلترناتیو داعش در سوریه باشند، که ابزار بازی ترکیه و قطر خواهند بود، فضای امنیتی و مذاکراتی مرتبط با عربستان را با چالش روبه‌رو کرده‌اند و موقعیت محوری عربستان در سطح کلان سوریه با چالش روبه‌رو خواهد شد.

فیلق الرحمن که همپیمان النصره و احرار الشام در بخشی از غوطه شرقی است و اکنون زیر ضربات سنگین نظامی ارتش سوریه در محله قابون و برخی دیگر از منطقه غوطه شرقی است، طی دو روز گذشته مورد هجوم شدید جیش‌الاسلام قرار گرفته تا ابتکار عمل در این منطقه و شهرک دوما را از دست ندهد. اگرچه درگیری جیش‌الاسلام و النصره و فیلق الرحمن و احرار در غوطه شرقی سابقه‌دار است ولی جنگ چند روز گذشته، جنگ عربستان و قطر است که در حال تدارکات پروژه و برنامه جدید و در کنار ترکیه در سوریه است.

ترکیه و قطر، در بازی امریکا با کردها، دست خالی هستند و نیازمند تقویت بازیگران خود در داخل سوریه هستند تا کارت مانور و بازی در مقابل امریکا در سوریه را داشته باشند. حاصل این برنامه و بازی جایگاه عربستان را در پرونده سوریه به چالش می‌کشد، لذا با پیش‌دستی در غوطه شرقی و با اراده عربستان، حمله جیش‌الاسلام به فیلق الرحمن در روستاهای غوطه شرقی را شاهد هستیم. بنا به اعلام رسانه‌های وابسته به این گروه‌ها، صدها نفر از دو طرف کشته و زخمی شده‌اند و امکانات نظامی قابل توجهی از دو طرف نابود شده است.

تسلط ارتش بر قابون و برزه و جوبر، مدخل مناسبی برای امنیت‌سازی در دمشق و ورود به غوطه شرقی و به ویژه شهرک دوما است. نکته جالب این است که در کنار عربستان، شیوخ کویتی که علناً برای النصره و گروه‌های وابسته به آن اعانه مالی جمع‌آوری می‌کنند، بدون واکنش کویت در کنار این گروه‌ها در غوطه شرقی قرار دارند و در حرمت جنگ در غوطه شرقی فتوا و علیه جیش‌الاسلام بیانیه صادر کرده‌اند.

اسلام تايمز