عراق و«امنیت ملی ایران»/ تهران خواهان عراقی پیشرفته،قدرتمند و امن

«به طور حتم کمک‌های ایران برای شکست تروریسم در منطقه و ایجاد ثبات و امنیت و حفظ تمامیت ارضی به ویژه درعراق بسیار حائز اهمیت است، ما به کمک‌های خود به کشورهای منطقه ادامه می‌دهیم و امنیت کشورهای همسایه را امنیت خود می‌دانیم.»

اینها بخشی از اظهارات ولایتی به عنوان مشاور امور بین الملل مقام معظم رهبری است که به عنوان مطلع سخن در این گفتار آوردیم.

یکی از مهمترین مولفه هایی که هر حکومتی نسبت به آن حساسیت دارد و در راستای تامین هر چه بیشتر آن تلاش وافری نشان می دهد امنیت ملی است که ابعاد گسترده ای چون سیاسی، اجتماعی، غذایی، علمی، نظامی و امنیتی را شامل می شود و همان گونه که امروز تعریف قدرت به معنای سابق آن دیگر تنها در قدرت سخت خلاصه نمی شود و ابعاد نرم و هوشمند نیز به خود گرفته است، امنیت ملی هم در ابعاد و زمینه های مختلفی می تواند بروز و ظهور داشته باشد.

در این گفتار می خواهیم مسئله امنیت ملی کشورمان را تنها از نگاه مسئله عراق به عنوان یکی از مهمترین همسایگان ایران به صورت اجمال مورد بررسی قرار دهیم و پیش از ورود به بحث اصلی این نکته را باید یادآور شد که این موضوع گستردگی زیادی دارد که در این فرصت محدود مجال چندانی برای پرداختن به همه آنها وجود ندارد.

عراق به عنوان کشوری که بیشترین مرز مشترک را با ایران در میان همسایگانمان دارد، به لحاظ اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی، روابط عمیق و دوستانه مقامات عالی رتبه دو کشور، به عنوان یکی از اعضای محور مقاومت، همسایگی با سوریه به عنوان یکی دیگر از متحدان ایران و از اعضای محور مقاومت، تاثیرگذاری تاریخی عراق در جهان عرب و جایگاه سنتی این کشور که همواره تحولات آن تاثیرگذار بوده وهمچنین بسیاری موارد داخلی (منحصر به عراق)، منطقه ای و بین المللی منجر به این شده است که مسائل عراق همواره در بالاترین سطح حساسیت و اهمیت از منظر سیاست خارجی و امنیت ملی ایران مورد رصد قرار می گیرد.

تاریخ معاصر عراق را باید به دو قسمت پیش از حمله آمریکا و سرنگونی حزب بعث و پس از آن تقسیم کرد و این نقطه عطف از بعد امنیت ملی ایران هم مهم بوده چراکه پیش از آن عراق در رویکرد سیاسی امنیتی رژیم بعث به عنوان خطری بالقوه به حساب می آمد.

اما پس از سرنگونی آن رژیم و تغییر ساختار سیاسی آن کشور و قدرت گرفتن شیعیان به عنوان اکثریت قابل ملاحظه عراق، موضوع برای ایران به نحو دیگری شد و عراق از جایگاه همسایه ای پرخطر و تهدید زا، به عنوان یک فرصت شناخته شد و از آن پس تهران و بغداد در کنار یکدیگر و در قالب متحدان منطقه ای با روابطی راهبردی به ادامه مسیر پرداختند.

عراق امروز برای ایران و از بعد امنیت ملی یک فرصت است، برخی از دلایل آن می تواند سطح بالای روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، آمد و شد مقامات و مردم دو کشور، نزدیکی سیاست ها، گرایشات و مواضع دو کشور نسبت به تحولات منطقه ای و بین المللی باشد که منجر شده امروز این دو کشور در بالاترین سطح روابط در طول تاریخ خود قرار داشته باشند.

هر یک از عوامل فوق که برشمرده شد و تاثیرگذار بر نگاه فرصت زا بودن عراق برای ایران است، می تواند بحث مفصلی داشته باشد، اما برای بررسی بیشتر و جامع، باید به عوامل دیگری همچون متغیرهای داخلی دو کشور، منطقه ای و بین المللی تاثیرگذار بر کاهش یا افزایش روابط فی مابین نیز پرداخته شود.

از دیگر روی، عراق امروز درگیر با معضل تروریسم است که بزرگترین چالش امنیتی منطقه و جهان به حساب می آید. این کشور بخشی از خاک خود را در اشغال تروریست هایی می بیند که از سوی امریکا و برخی متحدان غربی و عربی آن مورد حمایت های سیاسی و امنیتی و لجستیکی قرار داشته و دارند.

بنابراین حضور تروریست ها در همسایگی ما بدون لحاظ کردن شرایط ناآرام منطقه (وجود تروریست ها در افغانستان و پاکستان به عنوان دیگر همسایگان ایران) می تواند برای امنیت ملی کشورمان تهدید به حساب آید.

حضور مستشاری فرماندهان ایران از ابتدای ورود داعش به عراق یکی از موثرترین اقداماتی بود که در جهت تامین امنیت ملی صورت گرفت. امروز ایران با افتخار و اقتدار می گوید که از این توانایی برخوردار است که بتواند خارج از مرزها با دشمنان خود مقابله و «منافع و امنیت ملی کشور» را در بیرون از مرزها تامین کند.

«راجح الموسوی» سفیر عراق در ایران در اظهاراتی در خصوص کمک های ایران به عراق در مبارزه با تروریسم و اهمیت آن اینطور گفته است که: «همسایه بودن ایران وعراق در این منطقه استراتژیک یک امر مهم است؛ زیرا این دو کشور امروزه با همکاری یکدیگر خدمت بزرگی به جامعه بشری می‌کنند و در آینده بشری نقش مهمی خواهند داشت و این دو کشور مشترکات زیادی باهم دارند.»

سفیر عراق در تهران ادامه می دهد: «ایران ازعراق حمایت می‌کند و اگر نبود این حمایت های ایران، منطقه سقوط می‌کرد.»

یکی دیگر از مسایلی که در خصوص عراق و اهمیت آن برای امنیت ملی کشورمان باید به آن اشاره کرد، طرح تجزیه عراق است که کماکان امریکا و برخی متحدان غربی و عربی کاخ سفید از این مساله حمایت می کنند وهر از چندگاهی هم از سوی برخی مسئولان داخلی عراق به طور خاص مقامات اقلیم کردستان مطرح می شود که البته به منظور اعمال فشار بر دولت مرکزی بغداد و گرفتن امتیازات بیشتر است.

در این زمینه همان گونه که بارها ایران اعلام کرده موضعش نسبت به این مساله حفظ اتحاد و تمامیت ارضی عراق است. «ایرج مسجدی» مشاور سابق فرمانده نیروی قدس و سفیر فعلی ایران درعراق هم در یکی از نخستین اظهارات خود در این خصوص می گوید: «ایران خواهان عراقی پیشرفته، قدرتمند، امن و یکپارچه است.»

در پایان خوب است به این نکته هم بپردازیم که یکی از مواردی که حساسیت عراق را برای ما از بعد امنیت ملی افزایش می دهد توجه و ضریب اهمیت بالای آن برای امریکا و متحدان غربی_عربی واشنگتن است، آمریکا بزرگترین سفارتخانه خود را در عراق ساخت و بسیاری از دیپلمات های امریکایی که در عراق هستند به امور امنیتی مشغول هستند. لذا ایران نیز به عنوان قدرتی منطقه ای باید به این مسئله بیشتر توجه کرده و آنچنان که تاکنون هوشیار بوده پس از این نیز با توسعه معنوی، اقتصادی و سیاسی خود در آن کشور به تامین بیشتر منافع امنیت ملی در کشور دوست و همسایه امان عراق بپردازد.