«اختلاف میان اعراب» هدیه آمریکا و انگلیس/ آیا دوحه می‌تواند مقاومت کند؟

به گزارش اسلام تایمز ؛  «افزایش اختلافات کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با یکدیگر به ایران فضای تنفسی و قدرت بازیگری بیشتری در منطقه می‌دهد، بریتانیا و آمریکا تلاش داشتند کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس را به رهبری عربستان به مخالفت و خصومت با ایران در منطقه تشویق کنند اما با این شکاف بزرگ ایجاد شده میان عرب‌ها، اینک دو قدرت فرامنطقه‌ای از هدف خود دور شده و کارشان سخت‌تر خواهد شد و به احتمال قوی شاهد عمیق‌تر شدن روابط قطر با ترکیه و ایران خواهیم بود».

این تحلیلی کوتاه از الجزیره قطر است نسبت به مسئله قطع روابط برخی کشورهای عربی منطقه با آن کشور که به عنوان مقدمه این گفتار ذکر کردم.

برخی کشورهای عربی همچون عربستان، امارات و بحرین در وهله اول و برخی دنباله‌روهای آنها که معمولا با تطمیع و دریافت وعده‌هایی حاضر به همراهی و اتخاذ مواضعی همسو با آنها می‌شوند، قطر را تحریم کرده و کلیه روابط دیپلماتیک خود را با آن کشور قطع و مرزهای زمینی، هوایی و دریایی خود را هم به روی آن بستند. این موضع آنها به دلیل آنچه که آن را «حمایت قطر از تروریسم» و همچنین «حفاظت از امنیت ملیشان»، نامیده‌اند، صورت گرفته است.

در تحلیل این مسئله به نظر می‌رسد موارد ذیل قابل تأمل باشد:

- اختلاف میان عربستان و قطر از مدتها پیش شکل گرفته بود و اینطور نیست که یک شبه تصمیمی اتخاذ شده باشد؛ حمایت قطر از اخوان المسلمین در مصر و ترکیه، حمایت آنها از حماس، حمایت رسانه‌ای قطر از بیداری اسلامی و برخی مواضع پیدا و پنهان در حمایت از ایران و قدرت ایران و ایجاد شبهه در دشمنی با ایران از جمله مواردی هستند که در طی سال‌ها باعث کدورت عربستان و برخی دیگر از پادشاهی‌های خلیج فارس از قطر شده است.

-  این اردوکشی در برابر دوحه می‌تواند از جمله تبعات منفی سفرهای اخیر رهبران دو قدرت فرامنطقه ای یعنی «ترزا می» و «ترامپ» باشد که هر یک نیز به عنوان هدیه به ثروتمندان خلیج فارس وعده حمایت از آنها را در منطقه داده‌اند و اینک ریاض و متحدانش دلگرم به این پشتوانه و حمایت از جانب لندن و واشنگتن، جسورانه‌تر مواضع تنش آفرین دیگری را اتخاذ کرده‌اند. غافل از این مطلب که اختلاف ایجاد شده میان اعراب که با اشتباه محاسباتی خودشان حادث شده در اصل هدیه‌ای است آمریکایی انگلیسی به اعراب حاشیه خلیج فارس که امنیت خود را در وابستگی به غیر جستجو می‌کنند.

 -  قطع روابط دیپلماتیک و فشارهای اقتصادی_رسانه‌ای به دوحه در چند هفته اخیر شاید زمینه ساز حمله نظامی به آن کشور به منظور براندازی رژیم آل ثانی و جایگزین کردن نفراتی همسوتر با ریاض و جبهه غربی عربی باشد.

-  افزایش تنش و شکاف میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس از دیگر نتایج حتمی این مسئله است، چرا که قطع روابط دیپلماتیک با قطر علاوه بر اینکه دوحه را از جبهه عربستان جدا خواهد کرد، خشم ریاض و متحدانش را هم نسبت به عدم همراهی «عمان» و «کویت» در قطع روابط با قطر به دنبال خواهد داشت که پر واضح است نتیجه چنین شرایطی عکس آن چیزی خواهد بود که مد نظر عربستان است.

-  شکاف و اختلاف با قطر می‌تواند در پرونده‌های سوریه، عراق، لبنان، ترکیه و فلسطین شرایط  را به ضرر عربستان پیش ببرد و به طور طبیعی کفه ترازو را در آن کشورها بیش از پیش به سود جبهه مقاومت و رأس آن یعنی ایران سنگین‌تر کند که این نیز باب میل ریاض نخواهد بود.

در این رابطه می‌توان به نفوذ قطر در میان برخی گروه‌های مسلح و تروریست در سوریه اشاره کرد که این اختلاف میان ریاض و دوحه می‌تواند منجر به چند دستگی بیشتر در جبهه معارضین سوری و گروه‌های مسلح شود.

- برخی دلیل اصلی این اردوکشی سیاسی علیه قطر را اظهارات منسوب به امیر آن کشور«شیخ تمیم حمد آل ثانی» می‌دانند که در آن اظهارات، وی ایران را یک «قدرت اسلامی» خطاب کرده و دشمنی با آن را کاری غیرعقلانی خوانده بود، هرچند که این اظهارات از جانب دولت قطر بلافاصله رد شد اما عربستان و متحدانش این امر را مقارن با برخی دیگر از واکنش‌های امیر قطر در حمایت از جبهه ایران تلقی کرده و موجی از مخالفت‌ها و تخریب‌ها را از هفته‌های پیش علیه دوحه به راه انداختند تا در نهایت، امروز این وضعیت به قطع روابط دیپلماتیک و بسته شدن کامل مرزها به روی قطر منجر شده است.

- این مساله می‌تواند فرصت مناسب اقتصادی و سیاسی برای ایران حداقل در بازه زمانی کوتاه مدت به همراه داشته باشد، حمایت سیاسی ایران از دوحه می‌توند منجر به افزایش ضریب توان مقاومت آنها در برابر موج هجمه‌های وارد شده شود و از طرفی با بسته شدن کلیه مرزهای قطر، ایران می‌تواند تنها محل مناسب برای دسترسی آن کشور به دیگر کشورها باشد، همچنین پروژه‌های عمرانی در حال ساخت در قطر از این جهت که این کشور میزبان جام جهانی 2020 شده و ده‌ها موقعیت همکاری اقتصادی دیگر که به معنای فرصت‌های مناسب اقتصادی برای فعال تر شدن هر چه بیشتر بخش خصوصی ما درتعامل با کشور ثروتمند و تحت تحریم واقع شده قطر است. 

- وزارت خارجه قطر در واکنش به این اقدامات ضمن ابراز تاسف شدید از عملکرد عربستان، امارات و بحرین اعلام کرده که این اقدام آنها حتما با واکنش قطر مواجه خواهد شد، همچنین دولت قطر اهداف کشورهای تحریم کننده را تحت سلطه و قیمومیت درآوردن قطر ارزیابی کرده است.

در خاتمه این گفتار این نکته را تاکید کنم که حادث شدن تحولات مختلف در منطقه که با سرعت زیادی هم رخ می‌دهد، پیش بینی آنچه که می‌تواند رخ بدهد را تا مرز غیر ممکن برده است، لذا باید منتظر ماند و دید که نتیجه این تنش آفرینی تازه عربستان و متحدانش در منطقه به کجا ختم خواهد شد. در روی دیگر سکه این مسئله هم محتمل است که قطر خود را از پیش تسلیم شده و بازنده میدان ببیند و خیلی زودتر از انتظار تحلیلگران خود را تسلیم خواسته‌های ریاض و متحدانش کند، اما آنچه مشخص است اینکه در حال حاضر برای نتیجه گیری و پیش بینی قطعی در خصوص این مساله زود است.