چرا سیسی به دنبال نزدیکی به بشاراسد است؟

به گزارش الوقت به نقل از سانا، تعدادی از احزاب و گروه های سیاسی مصر برقراری روابط دیپلماتیک کامل بین سوریه و مصر را خواستار شده و نقشه های آمریکا برای تقسیم کشورهای عربی را محکوم کردند. در همین راستا، احزاب مصری با صدور بیانیه ای تاکید کردند: در وقتی که ارتش سوریه در مواجهه با گروه های تروریستی به پیروزی هایی دست یافته است مشاهده می کنیم که آمریکا به نقشه های خود برای تقسیم کشورهای عربی ادامه می دهد تا به این ترتیب رژیم صهیونیستی به قدرت اول منطقه بدل شود.

در این بیانیه آمده است: مردم مصر این اقدامات مشکوک را محکوم کرده و تاکید می کنند که مردم و ارتش سوریه با مشارکت تمام نیروهای ملی و در چارچوب احترام به اقلیت ها و اصل تنوع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قادر به مقابله با این تلاش ها و شکست تروریسم و طرح های تقسیم هستند. امضاکنندگان این بیانیه بر ضرورت بازگشت سفرای مصر و سوریه به پایتخت های دو کشور و فعالسازی نقش مصر در خصوص دستیابی به راه حل بحران سوریه و برگرداندن کرسی دمشق در اتحادیه عرب تاکید کرده اند.

این نخستین بار از آغاز بحران تروریستی سوریه است که احزاب مصری بصورت هماهنگ و رسمی خواستار تجدید روابط کشورشان با دولت سوریه می‌باشند.



مصر و سوریه، از کشورعربی متحده تا قطع رابطه

مصر و سوریه هر دو از کشورهای پیشگام عربی در موضوعات جهان عرب بوده‌اند و در مقطعی از تاریخ نیز طی سه سال در حدفاصل 1958 تا 1961 همزمان با حضور جمال عبدالناصر در مصر، با اتحاد دو کشور جمهوری متحد عربی تشکیل گردید.

با این حال طی دوره مبارک نیز روابط دو کشور دارای نشیب و فرازهای متعددی بود و با وجود سردی مقطعی این روابط اما دیدار رهبران دو کشور نیز در موارد بیشتری صورت می‌گرفت. در عین حال پس از سقوط مبارک در مصر و روی کارآمدن محمد مرسی، رئیس‌جمهور جدید مصر در خردادماه 1392 در جریان راهپیمایی شهر قاهره موسوم به «ياري سوریه» گفت: مصر امروز تصمیم گرفت که روابط دیپلماتیک خود با دولت کنونی بشار اسد را قطع کند و سفارت سوریه در قاهره تعطیل می‌شود.

وی همچنین از بازگشت کاردار مصر در دمشق خبر داده و از کشورهای غربی خواست تا در سوریه منطقه پرواز ممنوع را اجرا و از جنبش حزب‌الله نيز خواست تا نیروهای خود را از سوریه خارج کند. از آن زمان تاکنون میان مصر و سوریه روابط دیپلماتیک و سیاسی برقرار نیست. قطع روابط دو کشور تاکنون درحالی بوده که تاکنون با وجود گذشت سه سال از سقوط مرسی و قدرت‌گیری عبدالفتاح سیسی به عنوان رئیس جمهور مصر همچنان میان دو کشور روابط سیاسی برقرار نشده است.



تمایل مصری‌ها به تجدید رابطه با سوریه

باوجود قطع روابط مصر و سوریه که از زمان مرسی انجام گرفته است، اما در دوره سه ساله عبدالفتاح سیسی تاکنون گرایش بیشتری برای تجدید رابطه با سوریه صورت گرفته است هرچند این روابط تا کنون به صورت کامل برقرار نشده است. در اواخر سال گذشته هیئتی از اتحادیه مهندسان مصر با سفر به دمشق و در دیدار با عماد خمیس، نخست وزیر سوریه بر اهمیت تقویت روابط اقتصادی دو کشور تاکید کردند. پیش از آن همچنین رسانه‌های لبنانی از موافقت مصر و سوریه برای ازسرگیری روابط خبر داده بودند.

موضع‌گیری‌های مقامات مصری نیز خود گویای علاقه مصری‌ها به تجدید رابطه با دمشق است. اسفندماه گذشته سامح شکری، وزیر خارجه مصر در گفتگو با روزنامه الوطن تاکید کرد که این مردم سوریه هستند که می‌توانند در مورد حضور اسد در قدرت تصمیم بگیرند. وی همچنین تاکید کرد همه گروه‌های سیاسی در سوریه باید در مسیر اتخاذ راهکار سیاسی برای حل بحران، در چارچوب مقررات نشست ژنو گام بردارند. این گونه اظهار نظر‌ به صورت مستقیم به معنای حمایت مصر از بشار اسد تفسیر گردید.

حتی فراتر از این عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر نیز در جریان دیدار خود با صدراعطم آلمان در قاهره در مارس 2017، اعلام کرد که قاهره از نبرد سوریه با تروریست‌ها حمایت می‌کند. در حاشیه این دیدار سیسی اضافه کرد ک مصر خواستار «یک سوریۀ متحد، راهکار سیاسی برای حل بحران و بازسازی سوریه» است.

همچنین واکنش طرف سوری نیز به ابراز تمایل مصری‌ها مثبت بوده و حتی سرلشکر علی مملوک، رئیس سازمان امنیت ملی سوریه، در مهرماه 1395، طی سفری رسمی به قاهره با مقامات بلندپایۀ اطلاعاتی مصر ازجمله سرلشکر خالد فوزی، رئیس سازمان اطلاعات این کشور دیدار و دربارۀ مبارزه با تروریسم بحث و تبادل‌نظر کرد. با وجود این شرایط چرا مصر و سوریه علی رغم ابراز تمایل دو طرف، همچنان در وضعیت قطع روابط دیپلماتیک به سر می‎برند.



چرا مصر به دنبال نزدکی به سوریه است؟

تمایل مصری‌‍‌ها به دولت مرکزی بشاراسد نیز قابل توجه است. مصر در حال حاضر در مناطق شمالی این کشور و در صحرای سینا با تهدیدات تروریستی مشترکی به مانند سوریه روبروست و وجود همین تهدیدات تروریستی مشترک به ابراز تمایل قاهره برای نزدکی به دمشق منجر شده است. از آن جا که اقتصاد مصر، اقتصادی متکی به گردشگری به شمار می‌رود، دولت قاهره علاقه بسیاری به ارائه چهره‌ای ضدتروریستی و پیشرو در مبارزه با گروه‌های تکفیری و بنیادگرا دارد و نزدیکی به دولت سوریه با عنوان کردن حمایت از مبارزه با تروریست، می‌تواند چهره ضدتروریستی قاهره را برجسته‌تر سازد.

در همین ارتباط سعید شحات، سردبیر وبگاه روزنامه الیوم السابع مصر در یادداشتی می‌گوید: مصر در طول تاریخ نشان داده که امنیت مصر در امنیت سوریه است و نمی تواند سوریه را به حال خود رها کند تا شکار تروریست‌هایی که از هر نقطه‎ای از جهان وارد این کشور شدند، شود. همچنین ماهیت دو دولت مصر و سوریه به عنوان دولت‌های سکولار، امکان و احتمال نزدیکی دو کشور را بیشتر فراهم می‌سازد.

در این میان ابراز تمایل قاهره برای نزدیکی به دمشق را نمی‌توان بدون ارتباط با اهداف مصر برای بازگشت به صحنه بازیگری منطقه عنوان کرد. سیسی علاقه بسیاری برای نشان دادن نقش غیرقابل انکار و مهم مصر در تحولات و موضوعات منطقه دارد و حال موضع‌گیری نزدیک به سوریه از جانب مصر که در مقابل مواضع سعودی قرار دارد، استقلال عمل مورد نیاز مصری‌ها را برای تاکید بر نقش پررنگ خود در منطقه نشان خواهد داد.



موانع سیاسی تجدید روابط مصر و سوریه

علی رغم ابراز تمایل مصر و سوریه برای تجدید روابط سیاسی میان دو طرف، اما از زمان روی کارآمدن سیسی با وجود پیشرفتی که در این روابط وجود داشته، اما دوطرف تاکنون تنها توانسته‌اند روابط خود را در ابعاد امنیتی ارتقا بخشیده و همچنان روابط در سطح سیاسی و دیپلماتیک پیشرفتی نداشته است.

بدون شک یکی از موانع مصر در تجدید روابط سیاسی خود با سوریه، مخالف جدی شورای همکاری خلیج فارس ‌می‌باشد. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و در راس آنان عربستان، که در جریان بحران تروریستی و جنگ داخلی سوریه، شدیدترین حملات و مواضع را علیه دولت مرکزی بشاراسد دنبال نموده است، حال به هیچ عنوان حاضر به بازگشت از مواضع ضدسوری خود نمی‌باشند و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از همسو کردن دولت سیسی با مواضع ضدسوری خود بکار خواهند بست. در این میان عربستان بیشترین نگرانی را از تجدید روابط سیاسی میان مصر و سوریه ابراز می‌کند و از حداکثر ابزارهای اقتصادی خود برای فشار بر مصر جهت جلوگیری از نزدیکی به بشاراسد استفاده خواهد کرد.

در واقع تجدید روابط مصر و سوریه نه تنها به تقویت محور روسیه و ایران در سوریه منجر خواهد شد که فراتر از آن محور عربی ضدسوری را در موضع ضعف قرار خواهد داد و به ایجاد شکاف‌های جدید در محور عربی مورد نظر ریاض می‌تواند بیانجامد. همین ترس از تضعیف موقعیت کشورهای عربی ضدسوری و بویژه عربستان است که ریاض را بر آن داشته تا همه ابزارهای اقتصادی خود را جهت فشار بر قاهره و با هدف جلوگیری از نزدیکی به دمشق بکار گیرد.

علاوه بر مخالفت ریاض و برخی دیگر از کشورهای عربی خلیج فارس، مخالفت صهیونیست‌ها و آمریکا را نیز می‌بایست به موانع نزدیکی روابط قاهره و دمشق افزود. بدون شک سیسی چندان علاقه‌مند نیست که با اقتصاد نحیف و ضعیف خود، علاوه بر عربستان، آمریکا را نیز در مقابل خود قرار دهد و ترجیح می‌دهد در شرایطی که این کشورها به شدت نسبت به نزدیکی قاهره و دمشق حساس می‌باشند، ضمن اعلام حمایت از بشار اسد، اما ارتقای روابط خود را با سرعتی آهسته دنبال کند و در حال حاضر تنها به روابط امنیتی با دمشق اکتفا کند.