بوکوحرام، داعش آفریقایی

البته شرایط خاص هر کشور را نباید نادیده انگاشت، اما با یک نگاه ساده به گروهک های تکفیری میتوان دریافت حداقل در برهه هایی از زمان مورد حمایت برخی کشورها قرار گرفته اند. یکی از مخوف ترین این گروهک های تکفیری، بوکو حرام است که حدود 15 سال آرامش مردم نیجریه را با چالش جدی مواجه کرده است.

بوکو حَرام به زبان هوسه به معنی «تحصیل غربی حرام است»، اما نام رسمی آن به عربی «جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد» به معنای گروهی سنی برای جهاد است. در حقیقت گروهک بوکوحرام مجموعه‌ای از محصلان و دانشجویان جوانی است که تحصیلات را‌‌ رها کرده‌اند. هدف اصلی این گروهک تروریستی، تلاش برای تاسیس دولت اسلامی در نیجریه با استفاده از قدرت سلاح و اجرای شریعت اسلامی وهابی در تمامی ولایت‌های این کشور است.

گروه بوکو حرام در سال ۲۰۰۲ توسط محمد یوسف در مایدوگوری بنیان‌گذاری شد و در سال ۲۰۰۴ به کاما در ایالت یوبه نقل مکان کرد. این گروه در آن‌جا پایگاهی به نام «افغانستان» برپا کرده ‌است. محمد یوسف به‌ شدت با دموکراسی، آموزشِ سکولار و دانش مخالف بود. او سلفی‌ و به شدت تحت تاثیر نظرات ابن تیمیه، از بنیان گذاران تفکر سلفی است. مخلفت محمد یوسف با دانش تا آنجا است که حتی کروی بودن زمین را هم زیرسوال می برد. وی در سال 2009 کشته شد و فرد دیگری به نام ابوبکر شکائو از آن سال رهبری را به دست گرفته است.

اما محوریت گفتمان فکری این گروهک که از نام آن نیز مشخص بوده مخالفت شدید با نظام تعلیمی غربی است. به هیمن دلیل، بوکوحرام خواستار تغییر نظام آموزش و پرورش در نیجریه است. تروریست‌های بوکوحرام، برای نشان دادن دشمنی خود با تحصیل دانش تاکنون بارها به مدارس نیجریه یورش برده و دانش‌آموزان بی‌گناه را تنها به جرم تحصیل، به آتش کشیده‌اند.

گروهک بوکوحرام از زمان آغاز فعالیت‌های خود در نیجریه، تاحدودی توانسته در جذب جوانان نیجری به خود موفق عمل کند. البته جذب نیرو از طریق تبلیغات، تنها راهکار بوکوحرام و حامیان آن برای افزایش وابستگان به این گروه تروریستی نیست چرا که بسیاری از جوانان نیجری از سر ناچاری و برای حفظ جان خود از تهدیدات غیرانسانی این گروهک به آن پیوسته و زندگی خود را تباه می‌کنند.

گفتنی است بوکو حرام تا پیش از تاسیس داعش با گروهک تروریستی القاعده ارتباط داشت اما در مارس ۲۰۱۵ با ابوبکر البغدادی بیعت کرد و نام خود را به ولایت غرب آفریقای دولت اسلامی تغییر داد و در اسفند ۱۳۹۳ ابوبکر شکائو، رهبر گروه بوکوحرام با انتشار پیامی صوتی در اینترنت به طور رسمی بیعت خود را با ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده داعش اعلام کرد.

همچنین شیوه دهشت افکنی این ۲ گروه شباهت‌های بسیاری به هم دارد. حتی این گروهک ها شیوه های یکدیگر را تایید می کنند. به طور مثال بوکوحرام برخی از روستاهای مسیحی نشین را در نیجریه آتش زد و همچنین 200 دختری را که از مدرسه شان ربوده بود به بردگی درآورد؛ داعش نیز صدها تن از اقلیت‌های ایزدی و مسیحی شهر موصل در عراق را سر برید و زنان و دختران را به بردگی گرفت. تنها با مشاهده گوشه ای از اعمال این گروهک ها می توان عمق نزدیکی این دو گروه تروریستی را به یکدیگر درک کرد.

در این میان تلاش هایی نیز برای مبارزه و کنترل جنایات این گروهک تروریستی اندیشیده شده است. در فوریه 2015 پنج کشور نیجریه، چاد، کامرون، نیجر، و بنین که درگیر جنگ با این گروهک اند در بیانیه پایانی نشست مشترک خود متعهد شدند برای مبارزه با این گروه تروریستی ۸ هزار و ۷۰۰ تن نیرو تشکیل دهند.

البته در عمل توفیق هایی نصیبشان شد اما باتوجه به آن که دولت نیجریه بیشتر به مبارزه با شیعیان متمایل است، چندان فرصتی برای مبارزه با این گروهک تروریستی ندارد. البته دولت نیجریه اقداماتی برای متوقف کردن این گروهک داشته اما شدت جنایات این گروهک به حدی است که سازمان ملل از احتمال قرار گرفتن این گروهک در فهرست جنایت علیه بشریت خبر داده است.