دستان خالي ترامپ

انتشار گزارش اخير آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تاييد پايبندي جمهوري اسلامي ايران به برجام ازيک‌سو و مخالفت تلويحي مقامات آژانس با بازرسي از اماکن نظامي ايران، هر دو به مثابه شکستي سخت براي نيکي هيلي نماينده ايالات متحده آمريکا در سازمان ملل متحد محسوب مي شود. چنانچه منابع غربي گزارش داده اند، نيکي هيلي در سفر به وين نتوانسته است آمانو را در خصوص اعمال بازرسي نامحدود از اماکن نظامي ايران اقناع کند.اين در حالي بود که نيکي هيلي در صدد بود با مانور روي بازرسي نامحدود از اماکن نظامي و غير نظامي در ايران ( به عنوان پاشنه آشيل برجام) زمينه را جهت ابطال اين توافق مهيا سازد.

همان گونه که اشاره شد، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گزارش تازه خود، بار ديگر پايبندي کشورمان نسبت به برجام را مورد تاييد قرار داده است. اين گزارش درست پس از سفر نيکي هيلي به وين و ديدار وي با آمانو منتشر شد. اين گزارش نشان مي دهد که رايزني‌هاي نيکي هيلي در وين موفقيت آميز نبوده است. به عبارت بهتر ، تلاش آمريکا براي اعلام عدم پايبندي ايران به برجام توسط آژانس، با شکست مواجه شده است . برخي مقامات آژانس بين المللي انرژي اتمي در گفتگو با رويترز و ديگر رسانه هاي غربي اعلام کرده‌اند که اساسا دليلي براي بازرسي از اماکن نظامي ايران وجود ندارد. با اين حال، به نظر مي رسد مقامات آژانس همچنان حق دسترسي نامحدود به اماکن نظامي و غير نظامي ايران را براي خود محفوظ مي دانند. در هر حال، رويکرد فعلي آژانس، عدم ورود به اين مسئله است زيرا همان گونه که اشاره شد، اصرار مقامات آژانس مبني بر دسترسي به اماکن نظامي ايران، پاشنه آشيل توافق هسته اي محسوب مي شود. مقامات آژانس اخيرا اعلام کرده‌اند که آنها قصد ندارند به باني بر هم خوردن توافق هسته اي ميان ايران و اعضاي 5+1 تبديل شوند.

انتشار گزارش اخير آژانس، دردسرهاي زيادي را براي ترامپ ايجاد کرده است. وي روي سفر نيکي هيلي به وين و ديدار وي با آمانو ( در راستاي متهم کردن ايران نسبت به عدم پايبندي به برجام) حساب زيادي باز کرده بود. با اين حال، به نظر مي رسد ترامپ تا ماه اکتبر که قرار است گزارش بعدي خود را در خصوص برجام به کنگره ارائه کند، نمي تواند زمينه سازي لازم را براي خروج از توافق هسته اي صورت دهد.

در هر حال، طرح دوباره موضوع بازرسي از اماکن نظامي ايران، آن هم دو سال پس از امضاي توافق هسته اي نشان مي دهد که ايالات متحده آمريکا ، اين موضوع را پاشنه آشيل برجام تلقي مي کند.جمهوري اسلامي ايران بارها عنوان کرده است که اجازه بازرسي از اماکن نظامي خود را به بازرسان آژانس نخواهد داد . در دوران برگزاري مذاکرات هسته اي نيز اين موضوع بارها از سوي مقامات کشورمان مورد تاکيد قرار گرفت. در آن زمان به طور خاص کشورهايي مانند آمريکا، انگليس و فرانسه اصرار داشتند که بازرسان آژانس بايد در «هر زمان» به «هر مکان» در ايران دسترسي داشته باشند و در اين خصوص تفاوتي ميان اماکن نظامي و غير نظامي وجود ندارد.

واکنش توام با عصبانيت و خشم نيکي‌هيلي پس از انتشار گزارش اخير آژانس در تاييد پايبندي جمهوري اسلامي ايران نسبت به برجام، در نوع خود قابل توجه است. نيکي هيلي در اين خصوص عنوان کرده است :
« اگر بازرسي از سايت‌هاي نظامي ايران، آن‌طور که ايراني‌ها مي‌گويند يک رويا است، پايبندي ايران به برجام هم رويا است.»

محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ایران درواکنش به اصرار نيکي هيلي مبني بر بازرسي آژانس از اماکن نظامي ايران اظهار کرده است :
«آنچه خانم هيلي مطرح کرده بودند بيشتر نشان‌دهنده بي‌اطلاعي ايشان از متن توافق در همه حوزه‌هايي که در آن اظهارنظر کردند، است. برجام کاملاً صريح و کاملاً روشن است و ميزان نظارت در برجام هم در آن مشخص است. ....ايشان نمي‌توانند خواسته‌هاي خودشان و آمال و آرزوهاي خودشان را به‌عنوان ايراد برجام مطرح بکنند.»

حامد رشيدي