«نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد روز سهشنبه 5 سپتامبر در اندیشکده «امریکن اینترپرایز» درباره ایران و «برجام» سخنرانی کرد. وی به انتقاد از برجام پرداخت اما گفت ادامه اجرایی شدن آن در حوزه اختیارات رئیس جمهور آمریکاست. هیلی هم چنین ابهاماتی را در خصوص ادامه روند برجام و هم چنین دیگر فعالیت های ایران در منطقه مطرح کرد. این اظهارات با واکنش های مختلفی از طرف رسانه های مختلف همراه بود. از آن جایی که این مسئله برای کشور از اهمیت برخوردار است، ابتدا به مهم ترین نکات مطرح شده در سخنان هیلی پرداخته می شود، سپس به تناقضات سیاسی و حقوقی سخنان وی اشاره می شود، سپس اهداف او از این سخنرانی تشریح خواهد شد و نهایتا به هشدارهای رهبرمعظم انقلاب در خصوص برجام اشاره خواهد شد.
1. مهم ترین نکات سخنرانی هیلی
الف. اهداف آمریکایی برجام فراتر از برنامه هسته ای
هیلی طی سخنانی که انجام داد گفت: «در بحث ما، آمانو نظری مطرح کرد که توجه من را جلب کرد. او گفت نظارت بر پایبندی ایران، مانند جورچین است. برداشتن فقط یک قطعه شمایی از تصویر کامل در اختیار شما قرار نمیدهد.» هیلی اضافه کرد: «این تشبیه بسیار مناسبی است و دامنه آن بسیار فراتر از حوزه فعالیت آژانس است. (این تشبیه)، تمام مسیری که ما باید رفتار ایران و منافع امنیتی ایران را مورد بررسی قرار دهیم را مشخص میکند. [1]» این سخنان وی نشان می دهد که آمریکا نه تنها مسئله هسته ای، بلکه کلیه منافع امنیتی ایران را مد نظر قرار داده است و اهدافی فراتر از کنترل هسته ای ایران را از طریق برجام دنبال می کند.
ب. انتقاد از برجام
نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد در خصوص برجام مدعی است در این توافق، آنچه ایران خواسته پیشاپیش در اختیارش قرار داده شده است و این در ازای تعهدات موقتی است که آمریکا خواستار انجام آن است. او گفته واقعیت این است که توافق ایران، دارای نقائص فراوانی است و خروج از آن وسوسهانگیز است. هیلی در خصوص بد بودن برجام گفت: «ایران فشار تحریمهای بینالمللی را بسیار بسیار زیاد حس میکرد. دو سال قبل از امضای توافق، تولید ناخالص داخلی ایران، چهار درصد افت کرده بود. با گذشت دو سال بعد از توافق و برداشته شدن تحریمها، تولید ناخالص داخلی ایران پنج درصد رشد داشته است. برای آن ها توافق فوقالعادهای است. آنچه ما از توافق به دست میآوریم، چندان مشخص نیست.[2]»
ج. تکرار ادعاها در خصوص انقلاب اسلامی و سپاه پاسداران
خانم هیلی مثل بسیاری از سیاستمداران آمریکایی بار دیگر بحث اقدامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در منطقه مطرح کرد. او بار دیگر به بحث اشغال سفارت آمریکا توسط انقلابیون ایران اشاره کرد. وی معتقد است سپاه به فاصله کوتاهی بعد از تشکیلش، حزبالله را با هدف گسترش نفوذ و انقلاب خود در خارج از کشور راهاندازی کرد. هیلی هم چنین گفت: «دشوار بتوان درگیری یا رنج انسانی در خاورمیانه را یافت که رد پایی از حکومت ایران، سپاه یا نائبانش در آن دیده نشود.» به میان کشیدن مسائل جانبی که هیچ ارتباطی با برجام ندارد نشان از زیاده طلبی آمریکا برای محدود کردن در حوزه های مختلف است.
2. تناقضات سیاسی و حقوقی سخنان هیلی
سخنان نیکی هیلی دارای تناقض هایی بود که حتی روزنامه های آمریکایی نیز به آن واکنش نشان دادند به طوری که روزنامه هافینگتونپست با بیان اینکه هیلی در این سخنرانی تلاش کرد نقشهراه خارج کردن آمریکا از برجام را تشریح کند، نوشته است: «او برای انجام این کار به مجموعهای از دروغها، تحریفها و جعلیات متوسل شد تا این را القا کند که ایران در حال تقلب در اجرای تعهداتش در توافق و وحشتزده کردن دنیا است.»[3] بخشی از تناقضات موجود در سخنان هیلی عبارتند از:
الف. ادعای نقض برجام توسط ایران
هیلی در بخشی از سخنانش مدعی شد که ایران در یک سال و نیم گذشته، چندین بار هنگام نقض برجام، گیر افتاده است. حال آن که کذب این ادعا زمانی مشخص می شود که بدانیم آژانس بینالمللی انرژی اتمی در هشتمین گزارش از زمان اجرایی شدن برجام، هفته گذشته بار دیگر پایبندی ایران به مفاد توافق هستهای را تأیید کرد. از طرف دیگر اگر این مسئله صحت داشت ، قطعا رسانه های آمریکایی از کنار آن ساده نمی گذشتند و آن را به عنوان ابزار فشاری علیه ایران مطرح می نمودند.
ب. ادعای اشتباه در خصوص وجود صدها سایت مشکوک در ایران
نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد معتقد است صدها سایت اعلامنشده در ایران وجود دارند که دارای فعالیتهای مشکوک هستند و آژانس از آنها بازرسی نکرده است. در صورتی که آمریکا شواهد موثقی درباره انجام فعالیتهای مشکوک در هر کدام از سایتها داشته باشد، میتواند شواهد آن را در اختیار آژانس قرار داده و آنها را برای تحقیقات، تحت فشار قرار داد.[4] نکته جالب آنکه، نیکی هیلی در دیدار اخیرش در وین با مقامهای آژانس، چنین شواهدی را در اختیار این سازمان قرار نداد. بنا بر این مشخص است که وی تنها قصد داشته است از این طریق افکار عمومی را علیه برنامه هسته ای ایران منحرف سازد.
3. اهداف هیلی از سخنان مطرح شده در موسسه امریکن اینترپرایز
الف. مقدمه چینی برای خروج احتمالی از برجام
به نظر مىرسد سخنرانى نیکى هیلى نوعی زمینهسازى براى تایید نکردن پایبندى ایران به برجام از سوی دونالد ترامپ است. به گفته هیلی اگر رئیس جمهور تصمیم به عدم تایید برجام بگیرد استدلالی قوی برای این کار دارد. وی هم چنین معتقد است که آمریکا باید فقط نگران منافع خود باشد، نه این که فقط برای پایبندی به یک موافقتنامه امنیت خود را فدا کند. هیلی با مطرح کردن مشکوک بودن برنامه و سایت های هسته ای ایران در واقع قصد دارد زمینه را برای خروج احتمالی آمریکا از برجام فراهم کند تا هزینه کمتری را برای این کشور داشته باشد. در واقع دونالد ترامپ و همفکرانش از ابتدا با این توافق مخالف بوده اند و در صدد فرصتی هستند تا بتوانند آن را بر هم بزنند. این اظهار نظرها و تصویب تحریم های کنگره می تواند نشانه هایی از خروج احتمالی آمریکا از توافق برجام باشد.
ب. استفاده از برجام برای فشار بر ایران در موضوعات مختلف
نماینده آمریکا در سازمان ملل معتقد است که برجام توافق خوبی برای فشار به ایران نبوده است اما خود وی از این توافق به عنوان ابزار فشاری علیه ایران بهره می جوید. او بر این اعتقاد است که ایران با توسعه برنامه موشکی مکررا روح برجام را نقض کرده است. این استدلال و تفکراتی همچون تفکرات او باعث تصویب بسته های تحریمی علیه ایران شد. آمریکایی ها معتقد هستند که تحریم ایران را به دلایل دیگری جز برنامه هسته ای، مثل بحث موشک ها و حقوق بشر تصویب می کنند اما واقعیت این است که آن ها به برجام اعتقادی نداشته و قصد دارند از این طریق فشار بر ایران را افزایش دهند. در واقع برجام برای آن ها ابزاری برای فشار بیشتر بر ایران و محدود کردن آن شده است.
سخنان نماینده ضد ایرانی آمریکا در سازمان ملل بر محورهای مختلفی چون انتقاد از برجام، تکرار ادعاها در خصوص انقلاب اسلامی و فعالیت های سپاه پاسداران در انقلاب و برنامه موشکی ایران استوار بود. هیلی طی سخنانی که به بهانه برجام و بعد از دیدار او با رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام گرفت بار دیگر به ایران هراسی پرداخت و سعی نمود ایران را ناقض برجام و دارای فعالیت های مشکوک جلوه دهد. اگرچه سخنان او دارای تناقض هایی بود اما به نظر می رسد هدف او در ابتدا زمینه چینی برای خروج احتمالی آمریکا از این توافق و در وهله بعد استفاده از برجام به عنوان ابزاری برای اعمال فشاربیشتر بر ایران بوده است.
4. هشدار رهبرمعظم انقلاب نسبت به آینده برجام
رهبر معظم انقلاب سال گذشته در خصوص برجام هشداری هایی به دولت داده بودند. اگر چه این هشدارها در حین مذاکرات نیز به تیم مذاکره کننده داده شده بود و ایشان نسبت به فریب کاری و نقض عهد آمریکایی ها در برجام خطاب به مردم و مسئولان نکاتی را بر شمرده بودند، اما سال گذشته و در پاسخ به نقض عهدهای آمریکایی ها بیان داشتند «این تصور غلطی است که با آمریکا میتوانیم کنار بیاییم؛ این درست نیست؛ نمیتوانیم بر توهم تکیه کنیم. بحث بر اصل موجودیت جمهوری اسلامی است و با مذاکره حل نمیشود. بعضی خیال میکنند که دشمنیها بهخاطر ستیزهگری ما با آمریکا است.»
ایشان همچنین در پاسخ به سخنان و فرافکنی هایی که ترامپ در خصوص برجام اظهار داشته بودند، ضمن پایبندی جمهوری اسلامی به مفاد توافق نامه های بین المللی بر اساس آموزه های اسلامی بیان داشتند اگر آن ها برجام را پاره کنند ما آن را آتش می زنیم. ایشان در دیدار ماه مبارکرمضان با مسئولان نظام بیان داشتند ««ما البتّه برجام را ابتدائاً نقض نخواهیم کرد؛ لکن اگر طرف مقابل نقض کند که حالا همینطور این کسانی که نامزد ریاست جمهوری آمریکایند، مدام دارند تهدید میکنند که ما میآییم پاره میکنیم، نقض میکنیم، اینها اگر پاره کردند، ما آتش میزنیم. اینکه حالا نقض نمیکنیم، متّکی است به دستور قرآن: اَوفوا بِالعَهد؛ آنکه اگر آنها نقض کردند، ما هم نقض خواهیم کرد، این هم متّکی است به آیهی قرآن: وَ اِمّا تَخافَنَّ مِن قَومٍ خِیانَةً فَانبِذ اِلَیهِم عَلی سَوآء؛ اگر آن طرف نقض کرد نقض کن. «فَانبِذ» یعنی پرتاب کن طرف خودش، رد کن. بنابراین ما تابع اصول قرآنی هستیم.»
پی نوشت:
[1] http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960614001671
[2] http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960614001671
[3] http://www.huffingtonpost.com/entry/top-5-lies-nikki-haley-iran-deal_us_59b00074e4b0b5e531029d76
[4] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/06/17/1512908/