همراهی مجدد اروپا و آمریکا برای تحریم ایران در نشست شورای آتلانتیک

نشست شورای آتلانتیک در 25 سپتامبر(سوم مهر ماه 96) با حضور سفرای تروئیکای اروپایی(آلمان، فرانسه، انگلیس) و سفیر اتحادیه اروپا با موضوع برنامه هسته ای ایران و گروه 1+5 و آینده این توافقنامه در واشنگتن برگزار شد. در این نشست ، علیرغم مخالفت جدی کشورهای اروپایی با خارج شدن آمریکا از برجام، موضوعاتی مطرح شد که پرداختن به آن بسیار حائز اهمیت است. آنچه که در این نشست بسیار با اهمیت بود و کمتر مورد توجه قرار گرفت، نه مخالفت جدی اروپایی ها با خارج شدن آمریکا از برجام بلکه حمایت همه جانبه طرف های اروپایی برای مقابله با اقدامات به اصطلاح ثبات زدای ایران در منطقه، برنامه موشکی ایران و حمایت ایران از تروریسم بود. در این زمینه دیوید سالیوان، نماینده اتحادیه اروپا در واشنگتن اعلام کرد که «ما راهبرد چندلایه‌ای، متشکل از تحریم و دیپلماسی برای مقابله با رفتارهای ایران در منطقه داریم. معتقدیم که باید به این رفتارها پرداخت اما خارج از برجام. وی همچنین گفت: درباره مسائل دیگر (غیرهسته‌ای) آماده گفت‌وگو با طرف آمریکایی برای مقابله با رفتارهای ایران هستیم. ایران کشوری است که ما هنوز علیه آن تحریم داریم. ایران سومین کشوری است که علیه آن بیشترین تحریم اعمال شده است.»

از سوی دیگر، ژراردآرود، سفیر فرانسه در واشنگتن در این نشست تأکیدکرد «که نگرانی‌های مشترکی درباره نقش ایران در منطقه یا فعالیت‌های موشکی این کشور داریم. آماده همکاری با آمریکا درباره این موضوعات هستیم..... هیچ‌چیز در توافق نوشته نشده که ما را از برخورد با دیگر چالش‌هایی که ایران ایجاد می‌کند، منع کند.... آماده‌ایم با همکاری متحدانمان در منطقه، با حمایت ایران از تروریسم و برنامه موشکی این کشور مقابله کنیم.»

در این بین شاید سخنان پیتر ویتیگ سفیر آلمان در واشنگتن، از اهمیت بیشتری برخوردار باشد. چرا که او به عادی سازی روابط و پذیرفتن هنجار های غربی توسط ایران اشاره کرد. سفیر آلمان در این باره تاکید کرد که «ما امیدواریم و معتقدیم که برجام در نهایت ما را به سمت رابطه بهتر با ایران به پیش خواهد برد. ایران جامعه‌ای بسیار پویا و جوان است. ما می‌خواهیم که این ایران به تدریج به سمت ارزش‌ها و جهان‌بینی ما حرکت کند. تجارت، یکی از ابرازهای آن است.»

به طور کلی راهبرد آمریکا و اروپایی ها نسبت به ایران بعد از انقلاب مدیریت و مهار قدرت ایران و جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در منطقه می باشد. در این جهت غربی ها بعد از اینکه نتوانستند با حمایت از صدام در جنگ تحمیلی از افزایش قدرت ایران جلوگیری کنند، به سمت محدودیت و نابودی مولفه های قدرت راهبردی ایران رفتند. قدرت و توان موشکی ایران، قدرت بازدارندگی انرژی هسته ای و گسترش حیطه نفوذ ایران در کشورهای منطقه از جمله مولفه های راهبردی قدرت ایران به شمار می روند. غربی ها در ابتدا برای مهار قدرت ایران، با پیاده سازی سناریو تهدید هسته ای ایران برای جهان و هجمه رسانه ای علیه ایران در جهان و همچنین اعمال تحریم های فلج کننده به نوعی ایران را مجبور کرده اند تا با امضای برجام بتوانند یکی از مولفه های راهبردی قدرت خود را مهار کند. با امضای برجام و برچیده شدن صنعت هسته ای کشور، آمریکایی ها و اروپایی ها به سمت دیگر مولفه های قدرت ایران یعنی توان موشکی و حیطه نفوذ ایران در منطقه(محور مقاومت) رفتند. سخنرانی تند ترامپ ، سخنرانی امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و سفرای کشورهای تروئیکای اروپایی در نشست شورای آتلانتیک در جهت محکوم کردن اقدامات به اصطلاح مخرب ایران در منطقه را می توان در این جهت ارزیابی کرد. تصویب تحریم های یک جانبه ایالات متحده آمریکا علیه ایران در قالب تحریم های موشکی و اقدامات به اصطلاح ثبات زدای ایران در منطقه که به "طرح قانون مبارزه با فعالیت های ثبات زدای ایران توسط آمریکا" یا "مادر تحریم ها" شهرت پیدا کرده است، نمونه ی دیگری از رفتار اروپا نسبت به ایران در دوره جدید می باشد. این طرح به صورت کلی از 12 بخش تشکیل شده است و رییس جمهور ایالات متحده آمریکا را موظف به شناسایی دایره وسیعی از فعالیت‌های ایران در حوزه منطقه، حوزه تسلیحاتی و حقوق بشر و اعمال تحریم های جدی و موثر بر افراد و نهادهای دخیل در این حوزه می کند. آنها با این نیت بدنبال تصویب این طرح و تحریم هایی که در پی آن می آید رفتند که در بستر آن بتوانند زمینه باز کردن باب جدیدی از مذاکرات در حوزه منطقه ای را با ایران ایجاد کنند. این طرح زمینه فشار در مسائل غیر هسته ای را نیز بر ایران فراهم می کند. همچنین محکومیت ایران با آزمایش موشک ماهواره بر سیمرغ توسط تروئیکای اروپایی و آمریکا در شورای امنیت نمونه دیگری از همراهی اروپایی ها و آمریکا برای مهار دیگر مولفه قدرت راهبردی ایران می باشد. در واقع فضا سازی علیه برنامه موشکی ایران و حمایت ایران از گروه های مقاومت را می توان فصل جدیدی از فشار بر جمهوری اسلامی برای کوتاه آمدن از دیگر مولفه های قدرت خود دانست.

علیرضا مومنی: کارشناس ارشد مطالعات غرب آسیا و شمال آفریقا