لزوم مواجهه جدی با آمریکا

طي روزهاي اخير، اخبار متعددي در خصوص افزايش احتمال لغو برجام از سوي ايالات متحده آمريکا منتشر شده است. بر اين اساس، احتمالا ترامپ در گزارشي که کمتر از دو هفته بعد به کنگره ارائه مي کند، پايبندي جمهوري اسلامي ايران به توافق هسته اي را تاييد نخواهد کرد! اين در حالي‌است که آژانس بين المللي انرژي اتمي در هشت گزارش پياپي خود، پايبندي جمهوري اسلامي ايران به برجام را مورد تاييد قرار داده است. محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ایران در گفتگو با روزنامه گاردين در اين خصوص عنوان کرده است: "فرض و حدس من اين است که ترامپ [پايببندي ايران به برجام را] تاييد نخواهد کرد و خواهد گذاشت کنگره در اين باره تصميم بگيرد. فکر مي‌کنم که ترامپ سياست غيرقابل پيش‌بيني بودن را در پيش گرفته است که البته نشان داده او يک فرد غيرقابل اطمينان نيز هست. اگر اروپا دنباله‌روي واشنگتن براي خروج از برجام باشد، ايران تکنولوژي هسته‌اي بسيار پيشرفته‌تر از قبل از برجام را دنبال خواهد کرد."

واقعيت امر اين است که عدم پايبندي ايالات متحده آمريکا نسبت به توافق هسته اي، از همان ابتدا قابل پيش بيني بود. رهبر معظم انقلاب اسلامي ايران در اين خصوص بارها هشدار داده و عدم خوشبيني خود نسبت به مذاکرات هسته اي را اعلام کردند. از سوي ديگر، برجام هم در دوران رياست جمهوري اوباما و هم در دوران رياست جمهوري ترامپ بارها به صورت علني نقض شد. با اين حال، واکنش دستگاه ديپلماسي و سياست خارجي ایران نسبت به اين نقض عهدهاي آشکار، محکم نبود. هم اکنون رئيس جمهوري در ايالات متحده آمريکا بر سر کار آمده است که از اصلي ترين مخالفان برجام است و توافق هسته اي را يکي از بدترين توافقات تاريخ آمريکا مي داند.

سوال اصلي اينجاست که وزارت امور خارجه و سازمان انرژي اتمي ایران در مقابله با نقض عهد رسمي ايالات متحده آمريکا ( که به زودي صورت خواهد گرفت)، چه اقدامي صورت خواهند داد؟ آنچه مسلم است اينکه ديگر نمي توان با ديپلماسي لبخند و مذاکره کار را با ايالات متحده آمريکا پيش برد. اين حقيقتي بود که بارها منتقدان رويکرد سياست خارجي دولت يازدهم و دوازدهم نسبت به آن تاکيد داشتند. در هر حال، هم اکنون معادله تغيير يافته است. ترامپ در جريان برگزاري نشست اخير مجمع عمومي سازمان ملل متحد در نيويورک، لابي هاي زيادي بر سر ابطال يا تغيير توافق هسته اي صورت داد و حتي درا ين خصوص، به همفکري با مقامات صهيونيستي و اروپايي پرداخت.

بديهي است که در اين معادله، بر روي رفتار مستقل تروئيکاي اروپايي نيز نمي توان حساب باز کرد زيرا اتحاديه اروپا نشان داده است که منافع خود را نسبت به هر موضوع ديگري ترجيح مي دهد. در اين خصوص، اساسا اهميتي براي اروپا ندارد که نسبت به مقولات حقوقي در نظام بين الملل پايبندي مطلق داشته باشد. رفتارهاي سه کشور اروپايي ، يعني انگليس ، آلمان و فرانسه نيز طي دو سال اخير مويد همين حقيقت است.

در نهايت اينکه ديگر تاريخ مصرف ديپلماسي لبخند به پايان رسيده است. اين موضوعي است که بايد از سوي دستگاه سياست خارجي ایران مورد توجه قرار گيرد. در صورتي که بخواهد با همان روال 4سال اخير، رويکرد خود را در مقابل طرف‌هاي عهد شکن برجام حفظ کند، شاهد گستاخي هاي بيشتري از سوي آنها مخصوصا ايالات متحده آمريکا خواهيم بود.

حسين ياري