رقه پس از داعش، به نام کردها به کام واشنگتن

شهر رقه که پیش از این به عنوان مهمترین شهر تحت اشغال داعش در سوریه به شمار می‌رفت، در جریان پیشروی نیروهای دموکراتیک کرد سوریه بطور کامل از اعضای گروه تروریستی داعش تخلیه شد. گفته شده، از روز سه شنبه 25 مهرماه شهر رقه در شمال سوریه بطور کامل از اشغال داعش آزاد شد و نیروهای دموکراتیک سوری تقریبا در سراسر مناطق شهر کنترل اوضاع را بدست گرفته‌اند.

در حال حاضر نیروهای دمکراتیک سوریه می گویند میدان النعیم که در زمان داعش محل اعدام و به میدان جهنم معروف شده بود را در دست دارند و طلال سلو، سخنگوی نیروهای سوریه دموکراتیک نیز اعلام کرد که تنها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ داعشی در شهر باقی مانده‌اند.

اخراج از رقه ضربه دیگری به داعش است که در دو سال اخیر به تدریج در سوریه و عراق درحال عقب نشینی بوده است. رقه یکی از اولین شهرهای بزرگی است که داعش در سال ۲۰۱۴ اشغال کرد و برای سه سال کنترل آن را در دست داشت، اما نیروهای دمکراتیک سوریه که ائتلافی از شبه نظامیان کرد و عرب هستند از تقریبا چهار ماه گذشته شهر را محاصره کرده بودند.

اگرچه ائتلاف نیروهای دمکراتیک سوریه در سال ۲۰۱۵ شکل گرفت و تمرکز خود را بر آزادسازی رقه و دیگر مناطق سوریه از اشغال داعش قرار داد، اما از آن‌جا که بیشتر نیروها و فرماندهان نیروهای دموکراتیک سوریه را کردهای این کشور تشکیل می‌دهند، در حال حاضر تسلط این نیروها در رقه به منزله تسلط کردهای سوری به شمار می‌رود که طی دو سال گذشته همسو با دولت مرکزی علیه داعش در نبرد بوده‌اند. طی این مدت نیروهای مذکور مورد حمایت ائتلاف آمریکایی ضد داعش قرار داشته و پنتاگون حملات این نیروها را با پوشش هوایی خود مورد حمایت قرار می‌داد.

از سوی دیگر کنترل رقه برای کردها بسیار حائز اهمیت است و بخشی از اهداف این نیروها در شمال سوریه با کنترل رقه تکمیل خواهد شد. در حقیقت شهر رقه کمی پائین‌تر از خط کردی شمال سوریه است که در حال حاضر به دو قسمت غربی و شرقی تقسیم شده است. شهر کوبانی در شرق فرات و منطقه عفرین در غرب فرات تحت کنترل کردهای سوری قرار دارد، اما شهر منبج در حد میانی این خط شمالی در کنترل نیروهای وابسته به ارتش ترکیه است و حال کردها امیدوارند با کنترل رقه که در منطقه جنوبی تر قرار دارد، بتوانند دو منطقه شمالی تحت کنترل خود را از نظر سرزمینی یکپارچه و متصل سازند.

با این حال حضور کردها در رقه بدون چالش نخواهد بود و بدون تردید حاکمیت کردی در بلند مدت در رقه با موانع قابل توجهی روبرو می‌باشد. یکی از این موانع بافت جمعیت غیرکردی و بیشتر عربی رقه است که باعث می‌شود حضور و نفوذ کردها در این شهر عمدتا عربی با مانع بزرگی روبرو شود. از طرف دیگر با وجود عقب نشینی و شکست داعش از شهر رقه، اما تردیدی نیست که خروج اعضای داعش از این شهر به معنای نابودی تفکرات بنیادگرا و تروریستی داعش در میان برخی از ساکنان وابسته به داعش نیست و به احتمال زیاد کنترل امنیت شهری که طی دو سال در اشغال گروه تروریستی داعش بوده به سختی امکان‌پذیر خواهد بود.

از طرف دیگر با شکست داعش در این مناطق این احتمال وجود دارد که نیروهای کرد مانند گذشته تحت حمایت ائتلاف نظامی آمریکا قرار نگیرند و حتی ممکن است واشنگتن مصمم به خلع سلاح نیروهای کردی باشد.

طی دو سال گذشته همواره حمایت نظامی ائتلاف آمریکایی از نیروهای دموکراتیک کردی در شمال سوریه با مخالفت و اعلام نگرانی ترکیه روبرو شده و آنکارا دغدغه تشکیل دولتی کردی و یا تشکیلات محلی خودمختار کُردنشین در جنوب مرزهای خود و در شمال سوریه را بدلیل حمایت‌های واشنگتن عنوان کرده است.

در واقع خودداری از تسلیح نیروهای کردی سوریه همواره جزو خواسته های ترکیه از آمریکا بوده و حتی در مذاکره تلفنی اردوغان با ترامپ در بهمن‌ماه گذشته نیز یکی از چهار محور مذاکرات دو طرف بود، ولی این خواسته اغلب از سوی آمریکا نادیده گرفته شده است، هرچند وزارت دفاع آمریکا با هدف رفع نگرانی‌های ترکیه اعلام کرده پس از شکست داعش در شمال سوریه، تسلیحات توزیع شده در میان کردها را بازپس خواهد گرفت.

حتی با ادامه نگرانی آنکارا در در اواسط اردیبشهت ماه سال جاری نیز، بینالی یلدریم نخست وزیر ترکیه در واکنش به تصمیم کاخ سفید برای ارسال تسلیحات نیمه سنگین برای نیروهای دموکراتیک سوریه گفته بود، واشنگتن به آنکارا قول داده که پس از سقوط رقه، و به منظور حفظ ترکیب جمعیتی آن شهر، از ادامه حضور شبه نظامیان کرد وابسته به «ی پ گ» در رقه جلوگیری کند که این به معنای سخت‌تر شدن اوضاع برای کردها در رقه پس از سقوط داعش است.

براین اساس با وجود فشار ترکیه و وعده پنتاگون، کردها نمی‌توانند چندان خوش‌بین به افزایش قدرت و یا حاکمیت بلامنازع خود در شهر رقه باشند و خلع سلاح شبه نظامیان کرد در رقه از سوی واشنگتن و پس از شکست داعش محتمل است.

براین اساس تلاش واشنگتن در حمایت از کردها و در راستای کنترل رقه بیش از آن که منافع کردها را برآورده سازد، بیشتر همسو با اهداف آمریکا تحلیل خواهد شد. در این صورت واشنگتن با کنترل شهر رقه شاید بدنبال برگ برنده‌ای در دست خود است تا با فراغ بال بیشتری قادر به سهم‌گیری در مذاکرات آتی پیرامون آینده سوریه باشد. در شرایطی که دولت مرکزی سوریه در دمشق به وضعیت به نسبت با ثباتی رسیده و مذاکرات آتی بین‌المللی با محوریت روسیه و ایران و با تاکید بر نقش دولت مرکزی دمشق خواهد بود، تصرف زمین از جمله شهر رقه تنها امید واشنگتن برای داشتن نقش در سوریه خواهد بود. نقشی که متاثر از پیشروی‌های اخیر ارتش سوریه و ثبات در دمشق،برای آمریکایی‌ها به شدت محدود شده است.