بالتیک، محوریت کمربند حفاظتی آمریکا به دور روسیه

وزارت دفاع روسیه 12 اکتبر 2017 در بیانیه‌ای اعلام کرد، آمریکا یک یگان کامل از نیروهای خود را در حوزه بالتیک در نزدیکی مرزهای روسیه مستقر کرده که این امر نقض توافقنامه مسکو – ناتو محسوب می‌شود. حضور نظامی ارتش آمریکا به بهانه رزمایش‌های "غرب - ۲۰۱۷"در کشورهای دریای بالتیک، اعتراض مسکو را در پی داشته است و البته این اولین بار نیست که آمریکا دست به چنین اقدامی می زند، در سال گذشته (2016) بود که ایالات متحده با اعزام نیروهای خود و چندین جنگنده نظامی در منطقه باعث ایجاد تنش با روسیه شده بود. کاخ سفید اقدامات خود را بر اساس قرارداد مسکو_ پیمان آتلانتیک شمالی، مبنی بر ارسال تداركات مورد نياز نيروهاي ناتو و آمريكا ازطريق روسيه به افغانستان كه درسال 2009 به امضاء دوكشوررسيد و قرار شد هرساله به طورخودكارقابل تمديد باشد، توجیه می‌کند. اما مسکو آمریکا را به سوءاستفاده از این قرارداد و انجام اقدامات تحریک آمیز در آن منطقه متهم می نماید.

در مورد ویژگی های دریای بالتیک باید گفت در حوزه اقتصادی مناسب ترین راه صدور انرژی از روسیه به اروپا نیز ارتباط تجاری کشورهای این حوزه با دیگر مناطق جهان می باشد؛ بررسی شرایط و وضعیت یخ ها و عکس های ماهواره ای نشان می دهد در سال 2040 سواحل شمالی به دلیل عقب نشینی یخ ها در طول سال، قابل کشتیرانی خواهد بود و منابع عظیم بستر و زیر بستر ژئواستراتژیک به عنوان یک منطقه مهم نقش آفرینی خواهد کرد و دریا در دسترس همگان قرار می گیرد. بعلاوه اینکه در سرزمین های یخبندان و برفی نیز می تواند بهترین گزینه برای دپو تسلیحات نظامی بویژه موشکی باشد. در چنین شرایطی دریای بالتیک از هر لحاظ و بیش از پیش به عنوان یک دریای با اهمیت ظاهر خواهد شد؛ این دریا تنها راه دسترسی کشورهای لهستان، لیتوانی، لتونی، استونی، فنلاند و سوئد و یکی از مهمترین مسیرهای دسترسی کشورهای روسیه و آلمان به آبهای آزاد جهان می باشد.

توان جاسوسی بیشتر و بهتر، قدرت مانور نظامی بالا، ایجاد حس تهدید بزرگ روسیه در کشورهای حوزه بالتیک، اهمیت ژئوپلتیکی برای مهار مسکو، حضور نظامی و اقتصادی در شمال اروپا همگی نشان از اهمیت دریای بالتیک برای آمریکا می باشد. با توجه به اینکه روس ها دریای بالتیک را یکی از اصلی‌ترین مناطق مورد نظر خود برای گسترش حوزه نفوذ می دانند، ایالات متحده بنابر رویکرد و سیاست خصمانه خود علیه مسکو به بهانه وجود کشورهای عضو ناتو در این منطقه و تامین امنیت آنها به دنبال محدود کردن نفوذ روسیه در این منطقه از طریق افزایش حضور نظامی است. کنشی که امروز ایالات متحده در دریای بالتیک برای خود ترسیم کرده و به آن دست می زند در واقع بخشی از راهبرد گرایش به شرق است.

اما با توجه به اینکه کشورهای نوظهور ناشی از تجزیه شوروی سابق از جمله کشورهای درحوزه بالتیک جزو منطقه نفوذ سنتی روسیه و محیط امنیتی این کشور محسوب می‌شود، مسکو حساسیت زیادی در قبال اقدامات خصمانه آمریکا همانند استقرار سپر دفاع موشکی در لهستان و رومانی و تقویت حضور نظامیان خود در شرق اروپا دارد و در پاسخ، موشک‌های پیشرفته اسکندر خود را در این منطقه (کالینینگراد)، نزدیک مرز لیتوانی مستقر کرده است. مسکو این عمل را در راستای نشان دادن ارتقاء و آمادگی بیش از پیش خود در برابر هرگونه تهدیدات موجود اعلام کرده است. در حالی که چالش ها و تنش ها بین واشنگتن و مسکو در مسائل مختلفی از قبیل سوریه و اوکراین ادامه دارد، منطقه بالتیک نیز به موارد مورد مناقشه و اختلاف این دو قدرت بزرگ اضافه شده است. چنانچه آمریکا بخواهد سیاست کمربند حفاظتی را در نزدیکی مرزهای روسیه ادامه دهد، طبیعتاً واکنش سرسختانه مسکو را در پی خواهد داشت کما اینکه رزمایش بی سابقه این کشور با بلاروس در 14 سپتامبر 2017 در مرزهای لهستان و لیتوانی آن هم با حضور 100 هزار سرباز از جمله موارد اهتمام جدی مسکو به این منطقه است.

در نهایت آنکه مقامات واشنگتن دائما کشورهای حوزه بالتیک را نسبت به تهدیدات احتمالی روسیه برای امنیت و تمامیت ارضی این کشورها در آینده می‌ترسانند. این در حالی است که حضور نظامی آمریکا بعد از جنگ سرد نه تنها در دریای بالتیک بلکه در سرتاسر اروپا گسترش یافته و این امر با توجه به نارضایتی روسیه، مهمترین عامل تهدیدزا برای امنیت کشورهای حوزه بالتیک بوده است. از این رو به نظر می رسد کشورهای اروپایی به ویژه کشورهای در حوزه بالتیک باید سیاست مستقل تری را در دستور کار خود داشته و دنباله روی از سیاست های تنش‌آفرین و جنگ طلبانه کاخ سفید را کنار بگذارند. امروز در شرایطی که مقامات ایالات متحده در گفتار و اظهارات خود اعلام حمایت از این کشورها را دارند اما تجربه تاریخی بارها نشان داده آمریکا در عمل فقط به دنبال منافع خود بوده و هیچ ارزشی برای طرف مقابل و حتی همپیمانان خود قائل نیست و به هیچ عنوان شریک قابل اعتمادی نمی باشد. از طرفی نیز روسیه این حق را دارد که در اتفاقات محیط پیرامونی خود بی تفاوت نباشد و در قبال اقدامات تهدید آمیز آمریکا واکنش نشان دهد.