تراژدی محاصره یمن؛ نمایش استیصال سعودی

پس از حمله موشکی موفقیت آمیز ارتش یمن به عمق خاک عربستان، ائتلاف نظامی جننگ علیه یمن به رهبری ریاض اعلام کرد که تمام گذرگاه‌های مرزی یمن را مسدود و اجازه نخواهد داد بعد از این هیچ گونه تعامل و مبادله‌ای میان مناطق تحت کنترل ارتش یمن و نیروهای مردمی با خارج از این کشور صورت پذیرد. به دنبال این تهدیدات، رسانه‌های محلی گزارش داده اند که از اواخر هفته، تمام پروازهای شرکت هواپیمایی یمن از دو فرودگاه فعال این کشور متوقف شده است. در همین ارتباط نیز شرکت هواپیمایی یمن اعلام کرد ائتلاف سعودی که کنترل آسمان یمن را در اختیار دارد به هواپیماهای این شرکت اجازه پرواز نداده است.


محاصره گذرگاه‌های هوایی، دریایی و زمینی

در حال حاضر در یمن تنها فقط فرودگاه‌های عدن و سیئون در استان حَضرَموت که در اشغال پیکارجویان وابسته به منصورهادی، رئیس جمهور مستعفی و تحت حمایت عربستان می‎‌باشند، قابل استفاده هستند، اما فرودگاه بین المللی صنعا نیز از مارس سال ۲۰۱۵ به دلیل بدلیل بمباران جنگنده‌های سعودی به طور کامل بسته شده است. براین اساس در شرایط فعلی تمام گذرگاه‌های هوایی در مناطق تحت کنترل ارتش و کمیته‌های مردمی بطور کامل مسدود شده است. علاوه بر گذرگاه‌های هوایی، بندر حُدِیده به عنوان تنها گذرگاه دریایی قابل استفاده برای مردم یمن نیز توسط قایق‌های گشتی وابسته ائتلاف سعودی محاصره شده و امکان پهلوگیری یا خروج کشتی‌های تجاری و باری از آن وجود ندارد. مردم یمن از بندر حُدِیده واقع در ساحل دریای سرخ برای دریافت سوخت و نیازمندی‌های اولیه استفاده می کردند و بسته شدن این بندر، شریان حیاتی میلیون‌ها یمنی را قطع می کند. در شمال و مرزهای زمینی نیز مهمترین گذرگاه‌های مرزی یمن و عربستان شامل گذرگاه مرزی الودیعه که به عنوان مهمترین گذرگاه به استان نجران عربستان متصل می‌شود و همچنین گذرگاه مرزی طوال در استان حجّه یمن از جانب نظامیان سعودی به طور کامل مسدود شده و امکان هیچ جابه‌جایی میان دو مرز وجود ندارد. پیشتر برخی گروه‌های پزشکان بدون مرز به همراه برخی کامیون‌های حامل کمک‌های اولیه حیاتی بصورت محدود از این دو مرز وارد خاک یمن می‌شدند که حال چنین امکانی نیز وجود ندارد.


نگرانی از تبدیل بحران انسانی به فاجعه انسانی یمن

در همین حال با اعلام محاصره یمن، سازمان ملل متحد بسته شدن تمامی گذرگاه ها از سوی ائتلاف به سرکردگی عربستان را محاصره نامید و اعلام کرد که این اقدام ائتلاف، مشکلات و بحران غیرنظامیان در یمن را شدت خواهد بخشید. همچنین مارک لوکاک، معاون دبیرکل سازمان ملل گفته است که اگر جریان کمک های انساندوستانه به یمن از سر گرفته نشود این کشور با بزرگترین قحطی چند دهه اخیر جهان روبرو می شود که در نتیجه آن نفر میلیون ها قربانی خواهند شد. کمیته بین المللی صلیب سرخ نیز روز سه شنبه خواستار بازگشایی تمامی مرزهای یمن شد تا امکان ارسال مواد غذایی و بهداشتی و تجهیزات پزشکی به این کشور فراهم شود. صلیب سرخ گفته است که محموله قرص های کلر که برای مبارزه با اپیدمی گسترده وبا در یمن لازم است مسدود شده. پزشکان بدون مرز نیز در بیانیه خود اعلام کردند پس از اعلام محاصره یمن از سوی ریاض، ائتلاف مانع از پرواز هواپیماهای ما از مسیر جیبوتی به یمن می شود.


تجاوز یا دفاع مشروع؟

در عین حال سخنگوی ائتلاف عربی علیه یمن در کنفرانس خبری خود در ریاض در حالی مدعی محاصره کامل یمن شده که آن را در پاسخ به شلیک موشک به فرودگاه ریاض عنوان کرده است. ائتلاف سعودی این اقدام را به منزله تجاوز به خود تلقی کرده و در پاسخ مدعی شده که یمن را محاصره دریایی، زمینی و هوایی خواهد کرد. این در حالی است که اقدام ارتش یمن، نه تنها به منزله تجاوز نیست که مصداق بارز دفاع مشروع از خود تلقی می‌شود. مهم‏ترین سند بین‏المللی که دفاع مشروع را حق طبیعی کشورها شناخته، منشور ملل متحد و بویژه ماده ۵۱ آن است. بر اساس این ماده، در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه‏ هر عضوی ازاعضای سازمان ملل متحد، حق دفاع انفرادی و یا دسته‏جمعی برای کشور مورد تهاجم و تجاوز وجود دارد. در واقع براساس این تعریف وقوع تجاوز نظامی علیه یک کشور، این حق را برای آن کشور ایجاد می‌کند که با هدف دفاع از خود اقدامات نظامی متقابل و متناسب با عمل نظامی را دنبال کند. در این صورت شلیک موشک ارتش یمن در پاسخ به تجاوز و حملاتی انجام شده که بصورت گسترده‌ و همه جانبه‌ای از سوی ائتلاف سعودی طی بیش از سه سال گذشته علیه مردم یمن انجام می‌شود.


محاصره به بهانه شلیک موشک

محاصره یمن توسط ریاض نخستین بار نیست که از سوی رهبران سعودی عنوان می‌شود. از زمان حمله نظامی ائتلاف سعودی علیه یمن در فروردین 1394 تا کنون همواره سعودی‌ها به دنبال کنترل کامل بر مرزهای یمن با هدف ایجاد جنگ روانی و فشار بر مردم این کشور بوده‌اند، هرچند متاثر از فشارهای بین‌المللی و همچنین شرایط جغرافیایی ارتش یمن همواره توانسته با بخشی از محاصره مطلق این کشور مقابله کند. در نتیجه محاصره نظامی ائتلاف سعودی در این مدت علی رغم ارسال کمک‌های بشردوستانه بسیار محدود به یمن، این کشور شاهد گسترش بیماری وبا و مرگ و میر بیش از 2 هزار نفر در اثر کمبود دارو و قحطی غذا و آب سالم بدلیل شرایط تحریمی تحمیل شده از سوی ائتلاف ریاض بوده است.


حتی مقامات سعودی نیز خود بارها از طرح محاصره یمن سخن گفته‌اند. از جمله در اردیبهشت 1394 یعنی کمتر از یک ماه پس از آغاز نخستین حملات ائتلاف سعودی علیه یمن، «احمد عسیری» سخنگوی ائتلاف سعودی مدعی شد که این ائتلاف توانسته تمام مرزهای منتهی به مناطق تحت کنترل ارتش و نیروهای یمنی را تحت کنترل بگیرد. همچنین طی دو سال گذشته عربستان بارها به قایق‌های ماهیگیری محلی‌ها شلیک کرده و مدعی شده که از برخی از این قایق‌ها برای تامین تسلیحاتی استفاده شده است. مجموع این اقدامات که نشاندهنده طراحی برای محاصره یمن از ابتدای آغاز مقابله با انقلاب مردمی این کشور از سوی سعودی‌ها می باشد که اکنون به بهانه حمله موشکی برای تکمیل این پروژه اقدام کرده اند.


هرچند این موضوع را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که ادعای علنی ائتلاف سعودی به ایجاد محاصره کامل یمن بخشی از اقداماتی است که با هدف فشار بیشتر بر مردم یمن و واداشتن آن‌ها به تسلیم در برابر خواست عربستان مبنی بر پذیرش دولت مستعفی و دستنشانده منصور هادی دنبال می‌شود. خواسته‌ای که تا کنون علی رغم کشته شدن بیش از 10 هزار شهروند یمنی و قحطی غذایی اما همچنان با مقاومت یمنی‌ها روبرو شده است و هیچ نشانه‌ای از پذیرش دولت تحمیلی ریاض در صنعا به چشم نمی‌خورد.