اتحادیه عرب و همنوایی کورکورانه با سیاست‌های ضد ایرانی حکام سعودی

روز یکشنبه وزیران خارجه اتحادیه عرب به درخواست سعودی ها در قاهره تشکیل جلسه دادند تا با ادعاهای سعودی ها علیه ایران و حزب الله ، سخنان تکراری خود را نسبت به ایران بیان کنند. این نشست با غیبت کشورهای مطرحی چون سوریه ، عراق، لبنان، الجزایر، عمان، قطر و حتی امارات متحده عربی از وزن بالایی برخوردار نبود و برخی کشورهای شرکت کننده مانند جیبوتی و بحرین هم که در این نشست از خود حرفی جز تکرار دیکته های سعودی ها نداشتند. در حالی که هدف از شکل گیری اتحادیه عرب مقابله با اشغالگری رژیم صهیونیستی بود حالا با نزدیک و علنی شدن روابط بین رژیم صهیونیستی و عربستان ، روی به اظهارات ضد ایرانی آورده اند. این نشست در حالی یکشنبه شب به پایان رسید که در بیانیه پایانی آن، ایران متهم به دخالت و ناامنی در منطقه شد. در این بیانیه که توسط «احمد ابوالغیط» دبیر کل این اتحادیه قرائت شد، ادعا شده است: «سخنان خصمانه و تنش‌آفرین ایران را محکوم می‌کنیم. دخالت‌های ایران موجب بی‌ثباتی در یمن شده است!» در ادامه این بیانیه ادعا شده است که ایران تمامی فرصت‌ها برای اعتمادسازی در جهان عرب را از دست داده است. افزون بر این، در این بیانیه در کمال تعجب ادعا شده که ائتلاف سعودی یک کشتی ایرانی حامل سلاح برای حوثی ‌های یمن را توقیف کرده و موشکی که ریاض را هدف قرار داد ساخت ایران بود. اعضای اتحادیه عرب در بیانیه پایانی نشست مشترک خود همچنین مدعی شدند که وزرای خارجه عربی هر گونه دست اندازی به امنیت عربستان سعودی را رد می‌کنند و ایران نباید از شبه نظامیان مسلح در چند کشور عربی حمایت کند!

وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب علاوه بر جمهوری اسلامی ایران، بر حزب الله لبنان نیز تاختند و در بیانیه پایانی خود آن را تروریست خواندند. به دنبال این اقدام اتحادیه عرب، «انطوان عزام» نماینده دائم لبنان در این اتحادیه ضمن رد ادعاها در خصوص تروریستی بودن حزب الله، این گروه را نماینده بخشی اساسی از ملت لبنان دانست. درهمین راستا، «انطوان عزام» در سخنانی تصریح کرد: «تروریستی خواندن حزب‌الله را رد می‌کنیم، چراکه آنها نماینده بخش بزرگی از جامعه لبنان هستند. آنها در پارلمان هم نماینده دارند».

بیانیه ضد ایرانی اتحادیه عرب؛ دیکته مقامات سعودی

اگر تا دیروز شک و شبهه ای پیرامون نفوذ گسترده عربستان سعودی در تصمیم گیری ‌ها و تصمیم‌سازی های اتحادیه عرب وجود داشت، امروز و پس از انتشار بیانیه پایانی وزرای خارجه عضو این اتحادیه دیگر جای هیچ تردیدی باقی نمی ماند که این نهاد عربی به طور کامل در قبضه خاندان سعودی قرار دارد. بیش از نیمی از اتهامات بی پایه و اساس اتحادیه عرب به جمهوری اسلامی ایران، دقیقا همان اتهامات ناروایی است که از سوی مقامات ریاض متوجه تهران شده است. ازجمله آخرین اتهامات عربستان سعودی به ایران، دست داشتن تهران در شلیک موشک ارتش و کمیته های مردمی یمن به فرودگاه نظامی سعودی در ریاض بود که همان اتهام در بیانیه اتحادیه عرب نیز تکرار شده است. ادعای فعالیت ایران برای برهم زدن امنیت ملی عربستان سعودی و همچنین حمایت از گروه‌های حامی تروریسم در منطقه، از دیگر اتهامات مشترکی است که هم توسط خاندان سعودی و هم از سوی اتحادیه عرب به تهران نسبت داده شده است. برهمین اساس، پر واضح است که محتوای بیانیه پایانی نشست اخیر اتحادیه عرب با قلمِ سرشار از بغض و کینه شیخ‌نشینان سعودی به رشته تحریر درآمده است و دیگران صرفا آن را تأیید و از آن تبعیت کرده اند.

اتحادیه عرب شعبه‌ای از وزارت خارجه سعودی

واقعیت این است که اتحادیه عرب با سیاست هایی که طی سالیان گذشته اتخاذ کرده در واقع سطح خود را از یک نهاد بزرگ و مسئول حل و فصل بحران های پیچیده کشورهای جهان عرب به سطح شعبه‌ای از وزارت خارجه عربستان سعودی تنزل داده است. به همین دلیل، درحال حاضر، عربستان سعودی به اتحادیه عرب به چشم ابزاری برای پیشبرد سیاست خارجی مخرب خود در منطقه می نگرد و البته غالب مقامات این اتحادیه نیز از کوچک تا بزرگشان به این ذلت تن داده‌اند و هیچ اعتراضی به سرسپردگی به عربستان سعودی ندارند. زمانی که داد و قال‌های مقامات سعودی مبنی بر دست داشتن ایران در حمله موشکی یمنی ها به فرودگاه نظامی ریاض، راه به جایی نبرد و حتی متحدان آمریکایی و غربی‌شان هم به دلیل عدم وجود اسناد و مدارک در این زمینه نتوانستند با آنها همراهی کنند، ریاض جز متوسل شدن به اتحادیه عرب به عنوان یک نهاد عربی رسمی، چاره ای در مقابل خود نیافت.

همانگونه که پیش بینی می شد، نشست اخیر وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب نیز به درخواست رسمی مقامات ریاض و برای بررسی اقدامات مداخله جویانه ایران! در امور کشورهای عربی برگزار شد. البته این اولین باری نیست که مقامات عربستان سعودی اتهامات زاییده ذهنِ سرشار از توهم خود را به نهادهای عربی رسمی می کشانند تا شاید از این رهگذر، بهتر و بیشتر بتوانند ادعای خود را به کرسی نشانده و به زعم خود به موج ایران هراسی بیش از پیش دامن بزنند. طی سالهای گذشته سعودیها تلاش زیادی را برای همنوا ساختن تمامی کشورهای عربی با خود علیه ایران به کار بسته اند و هرچند که این تلاش ها در برخی مواقع با موفقیت همراه بوده است اما بدون شک این تلاشها تا به امروز منجر به حصول موفقیتی که مقامات ریاض بدان چشم دوخته بودند، نشده است.

درست به همین دلیل است که امروز ریاض هجمه های بی‌سابقه ای را علیه برخی دولت‌های عربی که حاضر به تبعیت محض و کورکورانه از سیاست های تجاوزکارانه و توسعه طلبانه سعودی نیستند، آغاز کرده است. هجمه های عربستان سعودی و دیگر متحدان عربی آن علیه قطر در همین چارچوب قرار می گیرد و به دلیل مخالفت این کشور با قطع ارتباط خود با جمهوری اسلامی ایران، امروز دوحه آماج حملات سیاسی ائتلاف چهارجانبه به رهبری سعودی قرار گرفته است. در لبنان نیز وضعیت به همین صورت است و سعودی ها صراحتا اعلام کرده اند که مشکل اصلی آن ها در لبنان، روابط حسنه دولت این کشور با جمهوری اسلامی ایران است. درهمین ارتباط بود که چندی پیش «جبران باسیل» وزیر خارجه لبنان خطاب به سعودی ها تأکید کرد: «اگر مشکلی با ایران دارید، آن را با خودِ ایران حل کنید و نه دولت و ملت لبنان».

علاوه بر لبنان و قطر، برخی دیگر از کشورهای عربی همچون مصر و عراق نیز هیچگاه حاضر نشدند در محور ضد ایرانی عربستان سعودی نقشی را ایفا کنند. برهمین اساس، شکست عربستان سعودی در تشکیل یک ائتلاف هماهنگ و یکپارچه متشکل از تمامی کشورهای عربی علیه جمهوری اسلامی ایران، موجب شده است تا مقامات این کشور از طریق متوسل شدن به نهادهای عربی و مزدوری همچون اتحادیه عرب، کشورهای مخالف با سیاست های ریاض در قبال ایران را بالاجبار وادار به تبعیت از خود کنند.

سیاست‌های شیخ‌نشینان عرب تابعی از سیاست‌های ریاض

در نشست اخیر اتحادیه عرب علاوه بر عربستان سعودی، برخی مقامات دیگر کشورهای عربی نیز سخنانی را علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده و به تکرار ادعاهای عربستان سعودی پرداختند. به نظر می رسد که برخی از شیخ نشینان عرب به ویژه مقامات اماراتی و مسئولان رژیم آل‌خلیفه سیاست خارجی خود را تابعی از سیاست های عربستان سعودی تعریف کرده‌اند و در این زمینه از هیچگونه استقلال و آزادی عملی برخوردار نیستند. نگاهی هرچند گذرا به اتهامات ضد ایرانی عربستان سعودی طی سال‌های گذشته به خوبی گویای این واقعیت است که این اتهامات در بسیاری از مواقع، در فاصله کوتاهی بر زبان مقامات اماراتی و بحرینی نیز جاری شده است. البته این مسأله از یک سوی، نشانگر وابستگی رژیم های مرتجع عربی به دلارهای نفتی بادآورده عربستان سعودی است و از سوی دیگر، حکایت از منافع و مصالح درهم تنیده آنها با یکدیگر در سرکوب انقلاب های مردمی دارد. منافع رژیم سعودی با امارات متحده عربی در کشتار مردم یمن به یکدیگر گره خورده و با رژیم آل خلیفه نیز در قلع و قمع انقلابیون بی دفاع بحرینی. بنابراین، کاملا طبیعی است که دولت های عربیِ منفعت محور به منظور برخورداری از حمایت های سیاسی و نظامی عربستان سعودی و همچنین دستیابی به دلارهای نفتی آن، به همراهی با سیاستهای ضد ایرانی ریاض، مبادرت ورزند.

افزایش زمزمه های تشکیل «ناتوی عربی»

مدت هاست که در محافل عربی زمزمه تشکیل «ناتوی عربی» برای آنچه که از آن به عنوان مقابله با تروریسم و حفظ حاکمیت ملی کشورهای عربی یاد می شود، به گوش می رسد. با این حال، این واقعیت برهیچکس پوشیده نیست که ایده تشکیل ناتوی عربی نه برای مقابله با تروریسم که برای مقابله و مواجهه کشورهای عربی با جمهوری اسلامی ایران مطرح شده و می شود. به نظر می رسد که این مسأله در نشست اخیر اتحادیه عرب و به صورت تلویحی توسط «خالد بن احمد آل خلیفه» مطرح شده است. وی در جریان سخنانی در جریان نشست اتحادیه عرب ضمن متهم کردن ایران به دخالت در امور کشورهای عربی، خواستار اقدام مشترک این کشورها با جمهوری اسلامی ایران شد تا بار دیگر طرح تشکیل ناتوی عربی در اذهان تداعی شود؛ طرحی که به دلیل عدم تمایل برخی از کشورهای عربی، تاکنون عملا عقیم مانده و به هیچ نتیجه ای نرسیده است. با توجه به روند فعلی تحولات کشورهای جهان عرب و تنش های جدیدی که میان عربستان سعودی با برخی دولتهای عربی ایجاد شده است، حداقل در آینده نزدیک شاهد تشکیل ناتوی عربی نخواهیم بود.

سخن پایانی

اتحادیه عرب در سال 1945 یعنی بیش از 70 سال پیش براساس طرحی از سوی مقامات مصری، تأسیس شد. هدف از تأسیس این سازمان عربی رسیدگی به مشکلات ملت های عرب و حل و فصل آنها عنوان شد. در واقع، اتحادیه عرب به منظور افزایش همگرایی و همکاری میان اعراب به منظور احقاق حقوق سلب شده ملت‌ها توسط حاکمان مستبد و دیکتاتورمآب تأسیس شد. دفاع از تمامیت ارضی کشورهای عربی و همچنین حفظ وحدت میان دولت ها از جمله دیگر اهداف تأسیس اتحادیه عرب به شمار می رود. با تمام این‌ها اتحادیه عرب نه تنها در تحقق هیچیک از اهداف یادشده موفق نبوده است، بلکه برعکس، با سلسله مواضع دوگانه و تصمیمات نابجا تنها در راستای تحقق اهداف سعودیها در منطقه گام برداشته است؛ مسأله ای که تاکنون به قیمت فروپاشی بسیاری از ملت های عربی منجر شده است و این اتحادیه نیز در کمال خونسردی، خود را در قبال این فجایع پاسخگو نمی‌داند.