پشت پرده ماجراجویی جدید شاهزاده سعودی در لبنان

دولت و جامعه لبنان به اهمیت وجودی حزب الله در برابر تجاوزات اسرائیل و کمک آن به آرامش و امنیت در لبنان واقف هستند و به همین دلیل آن را حمایت می نماید. علاوه بر اینکه لبنان به مقاصد عربستان در این راستا توجه دارد و پیش از این در برابر اقدامات مخرب این کشور مقابله نموده است. به عنوان مثال سال گذشته در شهر صیدا یک دیوار با ارتفاع ۴ متری در اردوگاه عین الحلوه ساخت تا بهتر بتواند ورود و خروج افراد مشکوک را کنترل کند.

***
رقابت ایران و عربستان بعد از روی کار آمدن ملک سلمان و بویژه پس از ولیعهدی محمد بن سلمان روز به روز در حال شدت گرفتن است و در این میان عربستان به دنبال آن است تا از با تحت فشار قرار دادن متحدان منطقه‌ای ایران زمینه‌های کاهش نفوذ منطقه‌ای تهران را فراهم کند. در این میان روزنامه نیویورک تایمز اخیراً اشاره نمود، عربستان بدنبال آن است تا در قالب یک طرح بلند مدت، از میان اردوگاه‌های فلسطینی یک گروه شبه نظامی تشکیل و آنها را در مقابل حزب الله قرار دهد. طی سفر اخیر محمود عباس به عربستان ،ولیعهد سعودی از وی خواسته بود برای ملحق کردن فلسطینی‌های لبنان به جبهه حامی عربستان و دور کردن آنها از جبهه حامی ایران تلاش نماید و اگر وی نتواند این کار را انجام دهد، او «محمد دحلان» (از رهبران مخالف فتح) را بهترین گزینه برای این کار می‌داند. عربستان در زمانی این برنامه را دنبال می‌نماید که جهت تشدید فشار به ایران و حزب الله، از ترامپ نیز چراغ سبز گرفته است.

در طول حدود 7 سال گذشته، عربستان شکستهای پی در پی و سنگینی را در منطقه متحمل شده است. از جمله شکست در پرونده سوریه و به حاشیه رانده شدن ریاض در تحولات مربوط به این کشور؛ شکست در یمن و فرو رفتن در باتلاق این کشور همسایه؛ شکست اولیه در پرونده عراق در برهم زدن روند سیاسی شکل گرفته در بغداد پس از اسقاط صدام که بنفع اکثریت شیعه در جریان بوده و می باشد؛ نیز شکست بعدی در اسقاط نظام فعلی حاکم بر بغداد از طریق طرح ایجاد و حمایت از داعش؛ فروماندن در بحران بحرین؛ شکست در ایجاد ائتلاف وسیع عربی و منطقه ای علیه ایران و محور مقاومت، با کلید زدن این برنامه همزمان با اولین سفر ترامپ به منطقه و ریاض؛ شکست در پرونده قطر که در آن تصمیم داشت مقامات دوحه را تسلیم نموده و در سیطره خویش قرار دهد وشکست در پرونده استعفای تحمیلی سعد حریری.

عربستان نه تنها دراین اهداف و برنامه های منطقه ای خود ناکام ماند، بلکه به دلیل نوع سیاستهایی که دنبال نمود، آسیبهای زیادی را متحمل گردید. در حال حاضر و در چنین شرایطی که عربستان خود را سخت در تنگنا و فشار می بیند و نیز با توجه به اینکه علت اصلی ناکامیهای خود را محور مقاومت و بویژه ایران و حزب الله لبنان معرفی می نماید، درصدد برآمده است تا ماجرای دیگری در لبنان بیافریند و از این طریق ایران وحزب الله و در مجموع مقاومت را وارد بحران سازد.


اهدف سعودی‌ها از این طرح

لبنان از موقعیت استراتژیکی برای کشورها منطقه برخوردار است چه کشورهایی که در محور مقاومت هستند و چه کشورهایی که در محور عربی – غربی- عبری قرار دارند. بویژه به این دلیل که در همسایگی سوریه و سرزمینهای اشغالی قرار دارد. لبنان می‌تواند موجب تضعیف و یا تقویت نیروهای مقاومت در این کشور و یا در سوریه گردد. عربستان با نفوذ بیشتر در لبنان می‌تواند همزمان به چندین هدف مهم خود دست پیدا کند:

تضعیف جايگاه و قدرت سیاسی، اجتماعی و نظامی حزب الله؛
از بین بردن موقعیت استراتژیک و لجستیکی لبنان در پشتیبانی از محور مقاومت در سوریه؛
برهم زدن توازن قوای كلی منطقه خاورميانه به نفع عربستان؛
تضعیف و یا از بین بردن جایگاه ایران در لبنان و منطقه؛
مقابله با نقش ايران در احقاق حقوق فلسطيني ها؛
ایجاد اختلاف بین حزب الله و جنبشهای مقاومت فلسطینی مانند حماس و جهاد اسلامی؛
تضعیف محور مقاومت.



اردوگاههای فلسطینی در لبنان و امکان جذب نیرو از میان آنها

در لبنان، ۱۲ اردوگاه ویژه آوارگان فلسطینی وجود دارد. نزدیک به ۲۱۰ هزار نفر ازاین آوارگان در این اردوگاهها اسکان یافته اند و ۲۷۳ هزار نفر دیگر نیز در خارج ازاردوگاه زندگی می کنند. تمامی آوارگان مستقر در اردوگاه های داخل این کشور با مشکلات از جمله فقر، پایین بودن بهداشت و بیکاری مواجه هستند. امنیت این اردوگاه ها توسط نیروهای فلسطینی تامین می شود. بیش از ۱۸۰۰ خانواده فلسطینی ساکن در سوریه به ویژه از اردوگاه یرموک، منطقه زینبیه و حجر الاسود راهی لبنان شدند. طبق آمارهای غیر رسمی تا تاریخ سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی ۷۰۰۰ فلسطینی از سوریه به لبنان مهاجرت کرده و در اردوگاههای نهرالبارد و البداوی در طرابلس، الجلیل در بقاع، بیروت، صیدا و صور استقرار یافتند. آوارگان فلسطینی تقریبا 10 درصد جمعیت لبنان را تشکیل می دهند. یعنی نزدیک به 500 هزار نفر.

آل سعود بویژه از دهه های پایانی قرن 20 به این سو هزینه زیادی در تبلیغ تفکر وهابیت در جهان اسلام نمودند. برخی از جنبشها و یا برخی افراد به این تفکر گرایش یافتند و یا رگه هایی از این جریان فکری در آنها بوجود آمد. بطور طبیعی عناصری از فلسطینیها نیز متأثر از این جریان شدند و حتی در مقابل حماس و جریان مقاومت قرار گرفتند که البته چندان قابل توجه نبودند. عربستان شاید به همین عناصر محدود و معدود دل خوش کرده باشد و یا حتی بتواند از میان آنها در لبنان برخی را متقاعد و جذب همکاری نماید اما نمی توانند تأثیر گذار باشند. مقامات عربستان همچنین ممکن است روی جمعیت اهل سنت بعنوان پایگاه اجتماعی گروه شبه نظامی مورد نظر، حساب باز کنند. در این رابطه نیز کسی نمی تواند بگوید که این مسئله هیچ تأثیری روی برنامه عربستان نخواهد داشت.

آل سعود همچنین در میان جریان سیاسی 14 مارس نفوذ دارند، از توان مالی برخوردارند و مورد حمایت متحدین منطقه ای خود (مثل امارات ، ...) و غرب بویژه ایالات متحده آمریکا می باشند.

تمامی این شرایط، ممکن است ظرفیتهایی را برای آل سعود در تحقق اهداف و برنامه خود در تشکیل یک گروه شبه نظامی در مقابل حزب الله، ایجاد نمایند، اما آیا این بدین معنا می باشد که عربستان در این برنامه ، موفق خواهد شد؟ شرایط و شواهد نشان می دهد که ریاض در این فقره نیز مانند دیگر پرونده های در منطقه شکست خواهد خورد. چرا که با محدودیتها و موانع جدی در این مسیر مواجه می باشد.



چالشها و موانع پیش روی عربستان در تشکیل این گروه:

عربستان در نظر دارد چیزی مانند حزب الله را ایجاد و آن را در مقابل این جنبش قرار دهد. اما در این رابطه با چالشها و محدودیتهایی مواجه می باشد.

- عربستان ضرورت تشکیل چنین گروهی را چگونه می خواهد توجیه نماید. حزب الله اساساً در مقابل تجاوزات اسرائیل شکل گرفت و ضرورت وجودی خود را مقابله با این رژیم می داند. علاوه بر اینکه برای دفاع از حقوق فلسطینیان و آرمان فلسطین اعلام آمادگی می نماید.آیا عربستان هم این گروه را به همین منظور تشکیل می دهد؟ قطعاً پاسخ منفی است.

- حزب الله با همین توجیه و اثبات عملی آن، توانسته است در لبنان، جایگاه ، اعتبار و قدرت بیاید، گروه مورد نظر عربستان چگونه می تواند به این قدرت و اعتبار دست بیابد؟

- جنوب لبنان ، هم پایگاه اجتماعی حزب الله و هم در درجه اول منطقه مورد علاقه آن برای دفاع است. چرا که اسرائیل به دلیل جغرافیایی و بافت شیعی ساکنین این منطقه نیز استقرار حزب الله در آن، از این منطقه، لبنان را مورد حمله قرار می دهد. به همین دلیل ، حزب الله در این منطقه مستقر است. اما کدام منطقه بدین شکل وجود گروه شبه نظامی مورد نظر عربستان را ضروری خواهد ساخت؟ چنین منطقه ای وجود ندارد.

- اگر عربستان با تشکیل این گروه، بدنبال ایجاد چالش و فشار به حزب الله است، بطور طبیعی حزب الله در مقابل آن به سختی واکنش نشان خواهد داد و در این راستا حمایت دولت و جامعه لبنان راپشت سر خود خواهد داشت. دولت و جامعه لبنان به اهمیت وجودی حزب الله در برابر تجاوزات اسرائیل و کمک آن به آرامش و امنیت در لبنان واقف هستند و به همین دلیل آن را حمایت می نماید. علاوه بر اینکه لبنان به مقاصد عربستان در این راستا توجه دارد و پیش از این در برابر اقدامات مخرب این کشور مقابله نموده است. به عنوان مثال سال گذشته در شهر صیدا یک دیوار با ارتفاع ۴ متری در اردوگاه عین الحلوه ساخت تا بهتر بتواند ورود و خروج افراد مشکوک را کنترل کند.

- کشورهای اروپایی بویژه فرانسه که مراودات خوبی با لبنان دارد، موافق شکل گیری گروههای افراطی و تندرو سلفی و در نتیجه، بی ثباتی در لبنان نیستند و با این امر مخالفت خواهند کرد. کشورهای منطقه مانند مصر ، اردن و سوریه نیز موافق شکل گیری یک گروه افراطی فلسطینی در منطقه و یا لبنان نخواهند بود. جمهوری اسلامی ایران نیز که حامی اصلی محور مقاومت است ، اجازه نخواهد داد تا عربستان براحتی بتواند حزب الله – یعنی این عنصر و محور مهم مقاومت- را تضعیف نماید.

- عربستان نمی تواند بین آوارگان فلسطینی در کم و کیف چنان جذب نیرو نماید که بتوان یک تشکل قابل توجه ایجاد نماید. بویژه تشکلی که لازم است پایگاه اجتماعی و تداوم داشته باشد. ایدئولوژی و انگیزه چنین امری در بین فلسطینیان در اردوگاه ناچیز و بسیار اندک خواهد بود. لذا در نهایت عربستان به دلیل فقدان بسترها و شرایط لازم، نیز وجود موانع متعدد و جدی، در این طرح نیز شکست خواهد خورد.