شرط عربستان برای کمک مالی به عراق، دیپلماسی دلار

پس از ویرانیهای گسترده در عراق در نتیجه حملات تروریستها و داعش، جنگ عراقیها با آنها همچنین حملات هوایی آمریکائیها و ائتلاف به زیر ساختهای این کشور بنام مبارزه با داعش، موضوع بازسازی مناطق ویران شده در جنگ، امروزه به یکی از مهمترین دغدغه های دولتمردان عراقی در دوره پساداعش تبدیل شده و با توجه به حجم بالای ویرانی ها و نیاز به سرمایه کلان برای انجام این مهم، مسئله چگونگی تامین این سرمایه در صدر برنامه های بغداد قرار گرفته است. در این ارتباط هیثم الجبوری عضو کمیسیون مالی پارلمان عراق اعلام کرد که کنفرانس بین المللی بازسازی عراق از 12 تا 14 فوریه 2018 (25 تا 27 بهمن ماه 96) در کویت برگزار می شود و انتظار می رود عراق از کشورهای کمک کننده، مبالغ بزرگی برای بازسازی خود جذب کند. الجبوری اضافه کرد که این کنفرانس با حضور گسترده 70 کشور عربی و خارجی به علاوه سازمان های عربی و بین المللی از جمله بانک جهانی و صندوق توسعه اقتصادی کویت برگزار خواهد شد. در این بین عربستان سعودی یکی از کشورهایی است که از آمادگی برای مشارکت در بازسازی عراق خبر داده است. عربستان فعالیت ها و اقدامات خود را با هدف نفوذ در عراق در ماه های اخیر بیشتر کرده است. این کشور که به انتخابات پارلمانی آتی عراق به عنوان بهترین فرصت در جهت تعمیق نفوذ خود می نگرد و در این راستا به دنبال جذب برخی گروه های واگرا از دولت مرکزی است این بار سعی دارد تا با استفاده از موضوع بازسازی شهرهای جنگ زده عراق اهداف خود در این کشور را محقق کند. در همین ارتباط انور عشقی عضو کمیته مشاوران ویژه شورای وزیران عربستان و ژنرال سابق این کشور مدعی شد که عربستان آمادگی تخصیص کمک های مالی برای بازسازی عراق را دارد. وی در جریان نشستی خبری اعلام کرد که عربستان در حال فراهم کردن مقدمات شرکت در نشست بازسازی عراق است که قرار است به زودی در کویت برگزار شود. عشقی ادامه داد که البته عربستان پیش شرط هایی هم در این زمینه دارد. به گفته او ریاض به شرطی در بازسازی عراق مشارکت خواهد داشت که دولت این کشور تضمین هایی در خصوص سرنوشت کمک های مالی عربستان ارائه دهد. انور عشقی مدعی شده است که عراق تحت تأثیر ایران و برخی کشورهای دیگر است و به همین دلیل ریاض می خواهد از سرنوشت کمک های مالی خود به عراق مطمئن شود. وی همچنین تأکید کرده که عربستان در این رابطه از بانک جهانی و سایر نهادها تضمین بین المللی خواهد گرفت.


انور عشقی کیست؟

"انور عشقی" ژنرال بازنشسته اطلاعاتی رژیم سعودی و "پدرخوانده عادی سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی" است که اظهار نظرهای وی همواره با حاشیه های زیادی همراه شده است. انور عشقی که به اتاق‌های فکر سعودی و به مسئولان ارشد عربستان نزدیک است تاکنون دست کم دو بار به اسرائیل سفر کرده و در آنجا با مقام های صهیونیست به گفت و گو و تبادل نظر پرداخته است. عشقی تابستان 96 در یک گفتگوی تلویزیونی اعلام کرد، ملت های عرب هنوز هم همزیستی و همکاری با "اسرائیل" را قبول ندارند چراکه عموما براساس احساسات فکر می کنند. (احساساتی هستند). انور عشقی همچنین یکی از افرادی است که طرفدار تجزیه عراق است. در یک ویدئو منتشر شده در ژوئیه سال 2015 از وی که در گردهمایی با عنوان «چالش‌های منطقه‌ای و فرصت‌ها: رویکردهایی از عربستان و اسرائیل» به میزبانی شورای روابط خارجی آمریکا (یکی از مهم‌ترین مراکز پژوهشی در نیویورک) ضبط شده است؛ عشقی ادعا می کند که تشکیل کردستان بزرگ از نفوذ و تمایل ترکیه، ایران و عراق در منطقه خواهد کاست.


عربستان و نفوذ در عراق

عربستان در دوره ملک سلمان با دوره قبل بسیار متفاوت است چرا که ویژگی اصلی این دوره تهاجمی بودن سیاست خارجی این کشور است. اما سه سال اجرای سیاست های تهاجمی و شکست در پرونده های مختلف منطقه ای، بویژه در حمایت گسترده از تروریزم و ایجاد جنگ و درگیری، گویا مقامات سعودی را به این نتیجه رسانده است که در برخی از حوزه ها از قدرت نرم استفاده کنند. به همین دلیل نیاز عراق به کمک های مالی و سرمایه گذاری خارجی در جهت بازسازی شهرهای جنگ زده زمینه مناسبی برای نفوذ نرم عربستان به عراق فراهم آورد. اما نکته مهم این است که کشورهایی که کمک مالی از سایر کشورها دریافت می کنند یا کشورهای که مبالغی را برای برای کمک به دیگر بازیگران در نظر می گیرند معمولا این اقدام بدون پیش شرط خاصی صورت می گیرد. اما عربستان در مورد عراق شرط کرده است که باید از محل مصرف این کمک های مطلع باشد. این مسئله به معنای نقض استقلال کشور عراق خواهد بود. چرا که هرچند در ظاهر این شرط عربستان چندان مسئله ساز نخواهد شد اما در صورت کوتاه آمدن بغداد می تواند به منفذی برای دخالت های بیشتر عربستان به استقلال عراق تبدیل شود. به نظر می رسد عربستان از ذکر این شرط به دنبال آن است تا در درجه اول به نوعی شناخت از نوع برنامه ریزی های کشوری در عراق دست یابد و از این طریق بتواند در اقدامات بعدی در تدوین این برنامه ریزی ها اعمال نفوذ و نماید و از سوی دیگر به دنبال آن است تا در صورت پذیرش بغداد، یک گام به جلو آمده و شروط دیگری برای اقدامات بعدی ذکر کند.


نکته قابل توجه در این میان این است که عربستان از کسری بودجه به دلیل کاهش قیمت نفت و جنگ یمن و همچنین حمایت های مالی ریاض از تروریست ها در منطقه رنج می برد. در این شرایط محمد بن سلمان ولیعهد سعودی با دستگیری شاهزاده های متمول به ویژه ولید بن طلال در دو ماه گذشته سعی داشته است که در ازای آزادی آن ها حدود 100 میلیارد دلار به دست آورد. اخیرا بن طلال آزاد شد و رسانه های مختلف اعلام کردند که وی در ازای آزادی خود 6 میلیارد دلار باج داده است. در این شرایط که وضعیت اقتصادی عربستان نامناسب است اعلام کمک به عراق بسیار سوال برانگیز است و احتمالا اهداف بزرگتری در پشت پرده کمک های مالی در جریان است. همین مسئله لزوم هوشیاری مقامات عراق را در برابر شرط سعودی ها بیشتر می کند. به ویژه اینکه عراق به شدت به کمک های مالی برای بازسازی مناطق جنگ زده نیازمند است. همچنین خود عراقیها بخوبی می دانند که عربستان در دوره جدید عراق یعنی از سال 2003 به این سو، از طریق کارشکنی های گسترده در روند سیاسی در این کشور، حمایت از تروریستها و در نهایت حمایت از داعش، آسیبهای سنگین و جبران ناپذیری به این کشور وارد کرد و عده زیادی از مردم را به کام مرگ کشاند. ثامر السبهان سفیر ریاض در بغداد با مداخلات گسترده و اقدامات توهین آمیز خود کار را بدانجا رساند که از این کشور اخراج گردید. لذا بر اساس این تجربیات می توان گفت در موضوع کمک های مالی نیز، عربستان نه منافع ملت و دولت عراق بلکه توسعه دخالت های خود در این کشور را در نظر دارد.