بازی دوگانه آمریکا در ماراتن شرق آسیا

در آستانه برگزاری بازی‌های المپیک زمستانی در کره جنوبی و ورود هیئت ورزشی کره شمالی به این کشور، سئول و پیونگ یانگ قدم‌هایی هرچند اندک را در راستای تنش‌زدایی برداشته‌اند. بر این اساس علیرغم اینکه کاخ سفید رویکرد مقابله‌جویی و نرمش‌ناپذیری را در برابر کره شمالی پیش گرفته است اما کره جنوبی می‌کوشد تا به دولت ترامپ نشان دهد که دیپلماسی همچنان باید گزینه اصلی حل و فصل بحران و بهبود روابط دو کره باشد. البته باید این نکته را یادآور شد تمایل ایجاد شده برای مذاکره نکته جدیدی نیست و طرفین درگیر در شبه جزیره کره هر زمان که فضا را بیش از حد تنش آلود می بینند اندکی به سمت آرام سازی فضا حرکت می کنند، چرا که به خوبی از خطوط قرمز ترسیم شده آگاهی دارند.

در چنین شرایطی مایک پنس معاون رئیس جمهور آمریکا عازم منطقه شده است و مهمتر این که وی دیدار با هیئت بلندمرتبه کره شمالی (که بر اساس اخبار خواهر کیم جونگ اون نیز در میان این هیئت است) را غیر محتمل ندانسته است. ماجرا از آنجایی اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند که پیشتر نیز رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا دیدار با هیئت کره شمالی را در کره جنوبی و حاشیه رقابت های المپیک زمستانی را غیرمحتمل ندانسته بود. برخی گمانه زنی ها معتقدند که امکان ملاقات خواهر کیم جونگ اون(که احتمالا یکی از افراد هیئت کره شمالی در سفر به کره جنوبی است) با مایک پنس نیز وجود دارد. در صورت تحقق این دیدار اولین ملاقات نمایندگان سطح بالای دو کشور پس از چندین سال بن بست مذاکراتی خواهد بود. تاریخی ترین ملاقات بین مقامات دو طرف به سفر جیمی کارتر به پیونگ‌یانگ در اواسط دهه 90 میلادی به نمایندگی از طرف دولت کلینتون و توافق وی با کیم ایل سونگ رهبر وقت کره شمالی (پدربزرگ کیم جونگ اون) برمی گردد.

این در حالی است که معاون رئیس جمهور آمریکا در جریان سفر به ژاپن از دور تازه تحریم های شدید اقتصادی علیه پیونگ یانگ خبر داده است. وی با بیان این که تمامی گزینه‌ها بر روی میز است، اعلام کرد که آمریکا تسلیحات پیشرفته نظامی خود را در منطقه برای حفاظت از متحدانش مستقر کرده و این روند را ادامه می‌دهد. بررسی تحولات عینی در منطقه نشان می دهد که با وجود تمایل دو کره به بهبود مناسبات و دوری از تنش بویژه در پی سخنان رهبر کره شمالی به مناسبت آغاز سال نو میلادی و همچنین متوقف کردن آزمایشات اتمی و موشکی طی دو ماه اخیر، اما ایالات متحده نه تنها روند نسبی آرامش در منطقه را پیگیری نمی کند بلکه دونالد ترامپ، به منظور به رخ کشیدن قدرت نظامی آمریکا و تحریک کره شمالی، در اقدامی بی‌سابقه طی دهه‌های اخیر دستور به برگزاری رژه نظامی نیز داده است. نکته مهمی که نباید از نظر دور داشت این است که آمریکا جدیداً از استراتژی جدید هسته ای خود نیز رونمایی کرده است، که بر اساس آن امریکا به تولید بیشتر «بمب های اتمی کوچک و کاربردی» تاکید نموده است.

اقدامات تناقض‌آمیز دولت ترامپ در اعلام تمایل به مذاکره و تهدید نظامی همزمان نشان‌دهنده این واقعیت است که هوشمندی و سنجیده عمل کردن پیونگ یانگ، کاخ سفید را دچار نوعی سردرگمی در نحوه مواجهه با موضوع کره شمالی کرده است به صورتی که مخالفت چین و روسیه را در پی نداشته باشد.

در همین راستا طی روزهای اخیر، چین به عنوان اصلی ترین شریک استراتژیک کره شمالی نیز وارد صحنه شده و نیروهای نظامی خود را به حالت آماده باش قرار داده است. بر اساس اعلام منابع خبری، چین در راستای آمادگی برای هرگونه بحران احتمالی، نزدیک به 300 هزار نظامی خود را با تجهیزات کامل در مرزهای کره شمالی مستقر کرده است. پیشتر چین به کرات اعلام کرده است در صورتی که کره شمالی آغازگر جنگ نباشد نمی‌تواند نسبت به وقوع درگیری در منطقه بی تفاوت باشد و در نتیجه سکوت نخواهد کرد.

البته تحرکات آمریکا در آسیا به قبل از اعلام استراتژی جدید هسته ای این کشور برمی‌گردد. آمریکا با علم به اینکه بازی ها در آسیا-پاسیفیک در حال تغییر است، به دنبال ایجاد اتحادی از کشورها نظیر هند، ژاپن و استرالیا برای مقابله با چین می‌باشد.

آمریکا در یک سال اخیر دست کم سه سند رسمی منتشر کرده است که در هر سه سند بدبینی استراتژیک نسبت به چین را اعلام کرده است. به عبارت دیگر واشنگتن از دریچه این سه سند به چین 2018 و بعد از آن می نگرد، لذا مسیر رقابت استراتژیک در آسیا در حال تشدید شدن است. سیاست گذاران چینی نیز دارای چنین رویکردی هستند و در این رابطه بر این باورند که حجم و دامنه رقابت‌ها ملموس تر از گذشته شده است. تحلیل گران چینی نیز معتقدند محیط امنیتی این کشور به خصوص با خطاب قرار دادن پکن به عنوان رقیب استراتژیک توسط آمریکا، به نسبت گذشته تغییر کرده است. پس از مطرح شدن استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا از سوی ترامپ و اعلام چین به عنوان تهدیدی برای موقعیت جهانی این کشور، فشار اقتصادی به چین از یک طرف و افزایش فشارها به متحدان پکن از طرف دیگر، بخش‌های اصلی سیاست منطقه‌ای کاخ سفید در قبال شرق آسیا را تشکیل داده است.

بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که با وجود تحولات مثبت رخ داده اما ایالات متحده آمریکا چنین فضایی را متناسب با اهداف و منافع خود نمی بیند و به دنبال تحریک کره شمالی برای دور شدن از میز مذاکرات، با فشار بیشتر بویژه از طریق تهدید به اعمال تحریم‌های گسترده و فلج‌کننده می‌باشد.