هشدار پوتین به غرب؛ خرس بیدار شده است

به گزارش اسلام تایمز، مسکو خیز بلندی برای درهم شکست افسانه جنگ ستارگان برداشته است تا واردکننده ضربه نخست هسته‌ای دیگر آمریکا نباشد. پوتین رئیس جمهور روسیه چنین پیامی را روز اول مارس در جمع مقامات سیاسی روسیه بر اساس سنت هرساله این کشور مخابره کرد تا بار دیگر قدرت خرس را به دوستان و دشمنان یادآوری کند با این تفاوت که اینبار از خواب بیدار شده و بر طبق گفته پوتین آماده دفاع از خود و متحدان این کشور می‌باشد. وی در این سخنرانی از دستیابی مسکو به نسل جدیدی از فناوری‌ موشک‌های دوربرد هسته‌ای خبر داد که قادر است بدون ردیابی هر هدفی را مورد اصابت قرار داد. وی همچنین از توانمندی روسیه در ساخت زیردریایی با موشک‌های تورپید هسته‌ای که غیرقابل ردیابی هستند سخن گفت. و اما شاید مهمتر از همه آنکه وی پس از رونمایی از این دستاوردهای نظامی در مصاحبه‌ای با شبکه ان‌بی‌سی نیوز آمریکا گفت: «تسلیحات جدیدی که از سوی روسیه اعلام شده به حدی پیشرفته هستند که پولی که از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی برای سیستم‌های دفاع موشکی خرج شده را «به دست باد» می‌سپارد. اولین واکنش رسمی به اظهارات پوتین در آمریکا از سوی وزارت دفاع (پنتاگون) انجام گرفت که بر آمادگی این کشور برای مقابله با سلاح‌های جدید روسیه تاکید داشت. بر این اساس آیا می‌توان گفت روسیه، غرب را به هماوردجویی طلبیده است؟

رسانه‌های غربی عمدتاً سخنان پوتین در دستیابی به تکنولوژی موشک‌های غیرقابل ردیابی هسته‌ای را تبلیغاتی و ناممکن دانسته‌اند. ایالات متحده در دهه‌های 1950 و 60 میلادی پروژه مشابهی را با عنوان «پلوتون» در سایت هسته‌ای نوادا در دست اقدام داشت اما به شکست انجامید لذا در توان روسیه نیز برای موفقیت در چنین پروژه بزرگی اعلام تردید کرده‌اند. با این وجود بر اساس مجله تایمز TIME در ماه فوریه اعلام کرد که روسیه در حال بازسازی نیروهای هسته ای خود، از جمله موشک های جدید ICBM (مته های هسته‌ای)، زیردریایی های با قابلیت حمل موشک‌های بالستیک و بمب افکن های سنگین مدرن است. این تسلیحات جدید موسوم به مته های هسته ای شامل پرتاب موشک از هوا، زمین و دریا می شود. از سوی دیگر پنتاگون دو بار در ماه گذشته در گزارشی 100 صفحه‌ای درباره زرادخانه رو به رشد روسیه، از جمله اژدر زیردریایی هواپیمای بدون سرنشین نوشته بود.

اما همچنان می‌توان گفت تلاش روسیه برای توسعه سلاح‌های استراتژیک هسته‌ای در ابتدا واکنشی به رویکرد تهاجمی آمریکا پس از خروج از پیماننامه منع تولید موشک‌های ضد موشک در سال 2002 بوده است. این پیمان که در سال 1972 به امضا سران اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده رسیده بود سنگ بنای توازن استراتژیک میان دو ابرقدرت شرق و غرب تلقی می‌شد. زیرا این پیمان طرفین را از دستیابی به توانایی ایمن‌سازی در مقابل حمله متقابل اتمی باز می‌داشت. اما آمریکا که پس از فروپاشی شوروی سرمست از رهبری بلامنازع جهان بود در ژوئن 2002 از این پیمان خارج شد. این امر زمینه اصلی را برای تلاش روسیه در جهت تقویت توان موشکی خود همراستای با افزایش سرمایه‌گذاری‌ و توسعه سپر‌های دفاع موشکی آمریکا موجب شد. اما با روی کار آمدن ترامپ و تشدید رویکرد تهاجمی کاخ سفید بر علیه روسیه که با نام بردن از این کشور به عنوان یک تهدید در سند امنیت ملی و اعلام ترامپ مبنی بر مدرنیزه کردن زرات‌خانه‌ هسته‌ای آمریکا برای دستیابی به برتری استراتژیک هسته‌ای در کنار ساخت سلاح‌های کاربردی هسته‌ای تجلی یافته است، مسکو انگیزه مهمتری برای پاسخ‌گویی به این اقدامات آمریکا یافت. بنابراین می‌توان گفت روسیه در حوزه عکس‌العمل به اقدامات تهاجمی آمریکا به توسعه توان موشکی خود دست زده است.

خروج روسیه از انفعال

سخنان پوتین که از اعلام آمادگی کامل روسیه برای دفاع از خود و متحدان مسکو دم زده بود را به نوعی می‌توان حاوی این پیام برای غرب دانست که روسیه رویکرد انفعالی در مقابل روند توسعه‌طلبی‌های غرب در دهه آغازین قرب بیست و یکم را کنار نهاده و خواستار مشارکت و حضور فعال‌تر در رقابت با غرب و ایالات متحده در مناطق مختلف جهان بویژه خاورمیانه، شرق آسیا و شرق اروپا می‌باشد یعنی مناطقی که قبلا حوزه‌های نفوذ مسکو در چهارچوب نظام کمونیستی محسوب می‌شدند. اکنون رقابت مهمی میان آمریکا و روسیه در سوریه وجود دارد و تاکنون چندین بار نیروهای نظامی دو طرف به رویارویی نظامی بویژه در آسمان نزدیک شده اند. در این شرایط طی هفته‌های گذشته دولت ترامپ از ساخت سلاح های کوچک و کاربردی هسته‌ای برای استفاده بر علیه دشمنان آمریکا، که روسیه طبق سند امنیت ملی جدید این کشور یکی از آنها محسوب می‌شود، خبر داده است. بنابراین بخشی از پیام پوتین حاوی آمادگی مسکو برای پاسخ کوبنده به هرگونه حمله هسته‌ای محدود یا بزرگ بر علیه خود بدون توجه به عواقب و هزینه‌های آن می‌باشد. اما شاید بخش مهم ماجرا اعلام توجه به منافع و تمامیت ارضی متحدان است. روسیه در تلاش است تا به تعمیق همکاری‌ با دولت‌های دوست بویژه در نزدیکی مرزهای خود تا سطح ایجاد روابط راهبردی بپردازد. کشورهای آسیای میانه، اروپای شرقی و خاورمیانه به ترتیب در اولویت حفظ و توسعه روابط برای مسکو قرار دارند که روسیه رفع ملاحظات امنیتی را به درستی بخش مهمی از نیازهای این دولت‌ها و زمینه توسعه روابط دانسته است.