بن سلمان در راه آمریکا، از سودای پادشاهی صحرا تا کسب قدرت هسته ای

محمد بن سلمان در سومین سفر خارجی خود از زمان رسیدن به تخت ولیعهدی عربستان از روز دوشنبه 19 مارس وارد آمریکا خواهد شد. این دومین سفر محمد بن سلمان در مقام ولیعهدی به واشنگتن در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ خواهد بود. تغییرات صورت گرفته در کاخ سفید و تحولات منطقه ای و بین المللی شرایط ویژه ای ایجاد کرده که این سفر را از جنبه‌ های مختلفی حائز اهمیت می‌ کند.

آمریکا، بزرگترین حامی پادشاهی بن سلمان

شاهزاده جوان و جاه طلب سعودی در شرایطی سفر خود به ینگه دنیا را آغاز خواهد کرد که باید در انتظار تداوم کابوس حملات تند رسانه‌ های غربی پس از سفر لندن باشد. در آستانه این سفر روز جمعه شبکه خبری NBC طی یک گزارش جنجال برانگیز اعلام کرد که محمد بن سلمان در راستای کسب پادشاهی صحرا، مادر خود را در یکی از کاخ های سلطنتی سعودی محبوس کرده است. خبری که شاهزاده جوان سعودی را برآشفت. واقعیت آشکاری است که محمد بن سلمان در تلاش است تا مسیر ناهموار و پر از رقیب کسب مقام پادشاهی سعودی را پس از پایان سلسله پسران عبدالعزیز به نام خود ثبت کند. اصلاحات شتابان اقتصادی و اجتماعی با اعطای برخی آزادی‌ های اجتماعی و فرهنگی به جامعه مدنی عربستان زمینه مشروعیت سازی داخلی را در میان جوانان عربستانی فراهم نموده و اصلاحات اقتصادی همچون مبارزه با فساد توانسته است رقبا را تضعیف نماید اما اقدامات ماجراجویانه خارجی که به تضعیف ثبات در منطقه حساس خاورمیانه انجامیده مشروعیت بین المللی وی را به شدت با چالش مواجه کرده است. در این شرایط بطور حتم بن سلمان می داند حمایت ایالات متحده به عنوان ذی نفوذترین و تاثیرگذارترین قدرت بین المللی در تحولات سیاسی عربستان از قدرت یابی وی می تواند این مسیر را برای وی بسیار هموار سازد. محمد بن سلمان در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا به عنوان یک شاهزاده در حاشیه محسوب می شد و محمد بن نایف گزینه مورد نظر آمریکا برای پادشاهی آینده عربستان بود. اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ این ترکیب تغییر کرد و بن سلمان با حمایت های ترامپ موفق به کسب نیابت سلطنت گردید. حمایت های ترامپ از وی در زمینه های مختلف می تواند به عنوان ابزار مناسبی در جهت عبور از این چالش باشد. به همین دلیل سفر بن سلمان به آمریکا می تواند با هدف تقویت همسویی با واشنگتن باشد.

فشار بیشتر بر قطر

به طور حتم بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری بخش مهم دیگری از مقاصد سفر محمد بن سلمان به آمریکا را شامل می شود. عربستان به همراه سه کشور امارات، بحرین و مصر از خرداد ماه گذشته روابط خود را با قطر قطع کرده و فشار زیادی بر این کشور وارد کرده اند. اما در این مدت قطر توانسته است با تحکیم روابط با کشورهای ایران و ترکیه بر مشکلات ناشی از محاصره غلبه کند. در واقع عربستان در این زورآزمایی به نوعی در حال مغلوب شدن است. این در حالی است که واشنگتن اعلام کرده که قصد دارد طی روزهای آنیده نشست مشترکی با حضور مقامات ارشد این کشورها در آناپلیس برگزار کرده و شرایط عادی سازی و پایان بخشیدن به بحران را فراهم سازد. قطر و عربستان سعودی هر دو به نوعی در زمره متحدان منطقه ای ایالات متحده به حساب می آیند. محمد بن سلمان پیش از سفر اعلام کرده است که عربستان قدیمی ترین متحد ایالات متحده در منطقه خاورمیانه می باشد. پیشتر وی در سفر به مصر نیز از حجم بسیار بالای سرمایه گذاری سعودی ها در آمریکا به نسبت قطر سخن گفته بود. با در نظر گرفتن این موضوعات و همچنین کنار رفتن تیلرسون از مقام وزارت خارجه آمریکا و آمدن مایک پمپئو به این مقام، به طور حتم شاهزاده سعودی به دنبال رایزنی با مقامات کاخ سفید در مورد شرایط و خطوط قرمز عربستان برای پایان دادن به تحریم قطر می باشد به صورتی که کاخ سفید را به حمایت از ریاض وادار کند.

کسب حمایت در جهت تداوم جنگ یمن

عربستان سعودی در سه سال تجاوز نظامی به یمن همچنان در رسیدن به اهداف آغازین جنگ ناکام مانده و در باتلاق یمن گرفتار شده است. هزینه های زیاد جنگ بر اقتصاد تک محصولی و بحران زده سعودی فشار فراوانی وارد کرده است. طبق گزارش فایننشال تایمز، عربستان 120 میلیارد دلار در این جنگ خسارت دیده است. از سوی دیگر فشارهای بین المللی بر عربستان به دلیل قتل عام غیرنظامیان و بروز فاجعه انسانی بزرگ در یمن به شدت افزایش یافته است به صورتی که بسیاری از متحدین غربی این کشور به منتقدان تداوم جنگ یمن تبدیل شده اند و حاضر به فروش سلاح به ریاض نیستند. این امر منجر شده تا به بن سلمان به دنبال دستیابی به پیروزی در این نبرد در مدت زمان کوتاهی باشد. اما سعودی ها به خوبی می دانند که بدون حمایت های سیاسی و نظامی غرب دست یافتن به این امر محال است. لذا در سفر اخیر بن سلمان به انگلیس وی موفق به کسب حمایت لندن از جنگ یمن شد و اکنون بن سلمان قصد دارد تا حمایت دولت ترامپ را نیز جلب کند. اما آنچه این موضوع را برجسته تر می کند تلاش های اخیر برخی سناتورهای آمریکایی در سنا برای واداشتن دولت آمریکا به پایان حمایت از عربستان در جنگ یمن می باشد. این مسئله در صورت تصویب در کنگره ریاض را از پشتیبانی اطلاعاتی آمریکا و کمک به سوختگیری هواپیماهای عربستان محروم خواهد کرد. به همیت دلیل خنثی کردن این تلاش بخش مهمی از سفر محمد بن سلمان خواهد بود.

برنامه هسته ای

عربستان در ماه های اخیر تلاش های خود را برای ساخت راکتورهای هسته ای تشدید کرده است و در این مسیر دولت ترامپ نیز به بن سلمان چراغ سبز لازم را داده است. اما در این میان بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در سفر اخیر خود به آمریکا به شدت با این درخواست عربستان مخالفت کرد و از دولت ترامپ خواستار ممانعت از دستیابی عربستان به انرژی هسته ای شد. هرچند ترامپ با این درخواست مخالفت کرد اما با توجه به نفوذ لابی صهیونیست ها در امریکا احتمال اینکه ترامپ با هسته ای شده عربستان مخالفت کند زیاد است. از این رو بن سلمان در سفر اخیر خود به دنبال یک تضمین محکم از ترامپ در این مورد خواهد بود.

علاوه بر موارد فوق باید تاکید کرد که در قالب سند چشم انداز 2030 قرار است که 5 درصد از سهام شرکت ملی نفت عربستان یعنی آرامکو خصوصی شود. در این رابطه کشورهای مختلف مانند انگلیس، چین و آمریکا رقابت زیادی برای متقاعد کردن مقامات عربستان در جهت عرضه سهام آرامکو در کشور خود دارند. به همین جهت در این سفر در مورد عرضه سهام آرامکو در بورس آمریکا نیز رایزنی خواهد شد.