پیروز نهایی جنگ تجاری، آمریکا یا چین؟

جنگ تجاری میان آمریکا و چین روز به روز ابعاد گسترده تری می باید و این امر به نگرانی بازارهای سرمایه از بازگشت به شرایط سخت و زیانده سال‌های نه چندان دور را دامن زده است. میانگین سهام بازار بورس آمریکا داو جونز که شامل شرکت های چند ملیتی متعددی از جمله غول هواپیماسازی بوئینگ و گروه صنعتی کاترپیلار (Caterpillar) که بزرگترین تولید کننده تجهیزات معدن در جهان می باشد، به طور چشمگیری در هفته گذشته سقوط در شاخص‌ها را تجربه کرد. روز جمعه اما شرکت های فن آوری، بانک ها، بخش های صنعتی و مراقبت های بهداشتی نیز از این روند نزولی ارزش سهام بی نصیب نماندند. سرمایه گذاران نگران اند که تعرفه گذاریها و مجادلات خشن بین ایالات متحده و چین موجب تشدید جنگ تجاری در روزها و ماه ها آینده شده و این امر اقتصاد جهانی را به ورطه سقوط بکشاند.

این تحولات پس از آن صورت گرفت که وزارت بازرگانی چین روز چهارشنبه 4 آوریل (15 فروردین) اعلام کرد که در پاسخ به تعرفه‌های گمرکی دولت آمریکا بر روی واردات کالاهای چینی، در مقام پاسخ، بر 50 میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی از جمله سویا، هواپیما و خودرو تعرفه 25 درصدی اعمال خواهد کرد. در واکنش به این اقدام تلافی جویانه چین، ترامپ خبر از افزایش سطح تعرفه گذاری بر کالاهای چینی به میزان 100 میلیارد دیگر داد. ترامپ در توییتی نسبت به واکنش چینی ها تشدید این منازعه را وعده داد و گفت : «به جای اینکه رفتار خود را اصلاح کنند چین تصمیم گرفت که به کشاورزان و تولیدکنندگان (آمریکایی) آسیب وارد کند . با توجه به انتقادهای ناعادلانه چین، من به USTR دستور دادم که 100 میلیارد دلار تعرفه های اضافی اعمال کند". اما این پایان ماجرا نبود و گائو فنگ، سخنگوی وزارت بازرگانی چین، روز جمعه در یک کنفرانس خبری در پکن گفت: "ما خواهان آغاز جنگ تجاری نیستیم - با این حال، اگر کسی جنگ را آغاز کند، ما قطعا با آن مبارزه خواهیم کرد و هیچ گزینه ای قابل قبول نخواهد بود."

ترامپ به دنبال چیست؟

بعضی از مقامات - مانند لری کودلو ، مجری سابق تلویزیون که اخیرا به عنوان مشاور ارشد اقتصادی کاخ سفید برگزیده شده است- اعلام کرده اند که دولت از تهدید افزایش تعرفه ها در تلاش برای وادار کردن چین به نشستن بر پای میز مذاکره استفاده می کند. به عقیده کودلو، استراتژی ترامپ شبیه چگونگی عملکرد رونالد ریگان نسبت به ژاپن در دهه 1980 است که پس از تهدید به افزایش تعرفه های گمرکی به صورت داوطلبانه صادرات کالا را به ایالات متحده محدود کرد.

کاخ سفید در دوران ترامپ امیدوار است تا مقامات چینی را به تغییر سیاست های اقتصادی که به کسب و کارهای آمریکایی و کارگران آسیب رسانده اند، وادار سازد. به عنوان مثال، پکن شرکت های خارجی را مجبور به انتقال تکنولوژی به شرکای مشترک محلی به عنوان شرط انجام کسب و کار در چین کرده اند. این سیاست به عقیده ترامپ و تیم اقتصادی وی نقض قوانین رعایت مالکیت معنوی محسوب می شود. همچنین چين سالهاست كه ارزش یوان را نسبت به ارزش دلار كاهش مي‌دهد تا لباسها، لوازم الكترونيكی و ساير محصولات را براي مصرف كنندگان آمريكايي مقرون به صرفه تر كند. هم اکنون چین مازاد تجاری 275 میلیارد دلاری در برابر آمریکا دارد. رقمی که واشنگتن آن را 375 میلیارد دلار عنوان می کند.

ترامپ روز پنجشنبه در جریان سخنرانی در ویرجینیای غربی، اعلام کرد که وقت آن رسیده است که چین " سوءاستفاده از" آمریکا را متوقف سازد. وی گفت: "ما قصد داریم یک رابطه فوق العاده در دراز مدت با چین داشته باشیم، اما ما باید این را درست کنیم. ما باید تعادل داشته باشیم. "

برنده چه کسی خواهد بود؟ چین، ژاپن نیست

مشاور بازرگاني ترامپ، رابرت لايتزر (robert Lighthizer)، مشاور بازرگاني آمريكا در رونالد ريگان بود. لایتزر در آن دوران برای ایجاد موازنه تجاری با ژاپن، توکیو را تهدید به برقراری و افزایش تعرفه های تجاری بر کالاهای الکترونیکی کرد، که در این راه موفق نیز بود. آمریکا در آن دوران کسری 23 میلیارد دلاری با ژاپن داشت و به همین دلیل دولت ریگان حدود 300 میلیون دلار تعرفه بر کالهای وارداتی ژاپن قرار داد. اکنون ترامپ امیدوار است که رایزر بار دیگر این موفقیت را در برابر چین تکرار کند. اما این دو دوره بسیار متفاوت هستند.

ژاپن در دهه 80 میلادی برای حفظ امنیت خود در برابر اتحاد جماهیر شوروی به ایالات متحده وابسته بود. اما امروزه چین، در مقابل، یک رقیب فزاینده جهانی برای واشنگتن محسوب می شود که به دنبال ارسال کشتی های دریایی به دریای بالتیک و ساخت یک پایگاه دریایی در شرق آفریقا است.

از بعدی دیگر قدرت واکنش چین کنونی و ژآپن دهه 80 به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. دولت ترامپ در واکنش به پاسخ چینی ها اعلام کرد بر واردات بیش از یک هزار کالای چینی تعرفه ای 25 درصدی وضع می کند. در مقابل پکن در کمتر از 24 ساعت تهدید کرد برای واردات ۱۰۶ کالای صادراتی آمریکا همین میزان تعرفه را اعمال می کند. ترامپ گفته است که رویکرد چین بر اقدامات ناعادلانه و غارتگرانه در سرقت تکنولوژی آمریکایی متکی است. اما رهبران چینی از طرح های خود دفاع می کنند و نشانه های کمی از عقب نشینی وجود دارد. به نظر می رسد در نهایت، پکن مزایای خود را برای حفظ مدل اصلی کسب و کار و سیاست های تجاری محور خود ادامه دهد. چین متذکر شد که از محدودیت های مالکیت خارجی مانند شرایط سرمایه گذاری مشترک استفاده می کند و صدور مجوز های مختلف را مجبور به انتقال فن آوری از شرکت های آمریکایی می کند.

چین برنامه تهاجمی و بلندپروازانه ای برای تبدیل به قدرت برتر اقتصادی جهان در آینده به راه انداخته است تا در رباتیک، هوا فضا، هوش مصنوعی و غیره تسلط یابد.

علی رغم امیدواری ترامپ و اعلام مشاور اقتصادی کاخ سفید مبنی بر شروع مذاکره میان پکن و واشنگتن برای یافات راه حل اختلافات، آشوتیتدپرس افشا کرد که چنین مذاکره ای صورت نگرفته است پکن گفته است که در این شرایط به میز مذاکره نخواهند آمد. گائو فنگ گفت: در این شرایط، دو طرف نمی توانند مذاکراتی را در مورد این موضوع انجام دهند.

اما در مقابل اقدامات تلافی جویانه چین، سیل انتقادات داخلی را به سمت ترامپ روانه کرده است به صورتی که سناتور جمهوریخواه بن ساس از نبراسکا، سخنان رئیس جمهور را در سخنرانی پنجشنبه شب محکوم کرد. وی گفت: "رئيس جمهور هیچ برنامه واقعی برای برنده شدن در جنگ تجاری با چین در حال حاضر ندارد. او می خواهد که کشاورزی آمریكا را آتش بزند. " وی همچنین گفت که تمام تعرفه های پیشنهادی به بخش کوچکی از تجارت بین ایالات متحده و چین اضافه می شود و به طور کلی، اقتصاد آن کشور را تحت تأثیر قرار نخواهد داد.