ترکیه، بن‌بست در روابط افغانستان و پاکستان را می‌شکند؟

به گزارش اسلام تایمز، ییلدریم گفت که از روابط دوجانبۀ افغانستان و پاکستان و از گفتگوهای صلح میان دو کشور حمایت می‌کند و ترکیه به همین منظور، نشست سه جانبه میان افغانستان، پاکستان و ترکیه را در چارچوب مکانیزم سه جانبه، میزبانی خواهد کرد.

ارگ نیز با نشر اعلامیه ای گفته است: دوجانب در مورد مسایل امنیتی، همکاری‌های اقتصادی، مبارزۀ مشترک با تروریزم، پروسۀ صلح، همکاری در بخش تعلیمات و تحصیلات عالی، مناسبات فرهنگی و تحکیم ارتباطات همه‌جانبه میان دو کشور، بحث و گفتگو کرده اند.

ییلدریم در جریان این سفر، از طرح صلح حکومت افغانستان حمایت کرد و از طالبان خواست تا آن گروه به روند صلح بپیوندد و از فرصت به میان آمده استفاده کند؛ چرا که این طرح صلح یک "فرصت تاریخی و بی سابقه" است.

کارشناسان مسایل منطقه می گویند که ترکیه روابط دیرینه و مستحکمی با پاکستان دارد. این روابط، ابعاد نظامی هم دارد.

مقام های اسلام آباد همواره به آنکارا به عنوان یک حامی سیاسی و ایدئولوژیک نگاه کرده اند؛ هرچند که این امر، بعضا تحت تأثیر تنش های ترکیه با اعراب و روابط گرم اسلام آباد با شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس قرار می گیرد؛ با این حال، رابطه اسلام آباد- آنکارا همواره برای هردوطرف این تعامل، مهم و حیاتی بوده است.

در سال های اخیر که افغانستان، دستخوش جولان تروریست های مورد حمایت پاکستان از یکسو و تهاجم نظامی ناتو و امریکا از سوی دیگر قرار گرفته است، نقش ترکیه و پاکستان، به طور همزمان در معادلات جنگ و صلح افغانستان، تقویت شده و اهمیت پیدا کرده است.

از سوی دیگر، ترکیه با گروه طالبان نیز روابط نسبتا مطلوبی داشته است؛ به گونه ای که شماری از مقام های طالبان در گذشته، به بهانه درمان، به استانبول رفته و مدتی در آنجا اقامت داشته اند؛ روابطی که هیچگاه برای هیچیک از طرف های درگیر در جنگ افغانستان، حساسیت برانگیز نشده است؛ شاید دلیل این امر، حضور ترکیه در اردوی نظامی به رهبری ناتو در افغانستان از یکسو و روابط راهبردی این کشور با پاکستان به عنوان حامی اصلی طالبان از سوی دیگر، بوده است.

همین موقعیت هم سبب شده بود که در آستانه تلاش ها برای افتتاح دفتر سیاسی طالبان، ترکیه یکی از گزینه ها بود؛ رویدادی که در نهایت، با افتتاح دفتر سیاسی طالبان در دوحه؛ پایتخت قطر، پایان یافت.

با این حساب، ترکیه از گذشته تاکنون مایل بوده است در رویدادهای افغانستان چه در ابعاد امنیتی و نظامی و چه در عرصه صلح و سیاست، نقش آفرینی کند.

در این میان، البته مسایلی مانند سرنوشت جنرال دوستم؛ متحد دیرینه ترکیه و نیز مکاتب افغان- ترک که از بازوهای مهم شبکه فتح الله گولن؛ روحانی ناراضی ترک مقیم امریکا به حساب می آیند نیز وجود دارند که ممکن است بر دیگر عرصه های روابط کابل و آنکارا، تأثیر بگذارند.

با این وجود، این مسایل موجب نمی شوند که کابل، نقش تعیین کننده ترکیه در عرصه صلح را نادیده بگیرد.

با این حال، مشکلی که وجود دارد این است که ترکیه نیز مانند کشورهایی چون امریکا، چین، عربستان سعودی و قدرت های اروپایی، نمی خواهد از روابط مستحکم خود با پاکستان برای تحقق خواسته ها و انتظارات افغانستان در روند صلح، هزینه کند.

از سوی دیگر، این کشور حتی حاضر نیست روابط خود با طالبان را نیز قربانی تحقق برنامه صلح اشرف غنی کند؛ روابطی که در طول این سال ها، نوعی مصونیت معنادار را برای نظامیان ترک مستقر در افغانستان، ایجاد کرده است.

این نیروها که در چارچوب مأموریت نظامی ناتو و امریکا در افغانستان، حضور دارند، به ندرت آماج حملات طالبان قرار گرفته اند و این دلیلی جز روابط آنکارا و اسلام آباد از یکسو و رابطه ترکیه و طالبان ندارد.

با این وصف، میزبانی از نشست سه جانبه کابل- اسلام آباد و آنکارا از سوی ترکیه نیز مانند دیگر نشست های مشابه و مکرر که زیر نام صلح در افغانستان، صورت می گیرند، دستاوردی جز تقویت نقش سیاسی کشورهای میزبان نخواهد داشت و تصور نمی شود که اینگونه نشست ها، بن بست موجود در روابط کابل و اسلام آباد را بشکند.