گشت و گذار غربی ولیعهد عربستان، بن سلمان بدنبال چیست؟

یک ماه پس از آن که شهر لندن، پایتخت انگلیس میزبان محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان بود، حال این بار نوبت پاریس است که میزبان شاهزاده، وزیردفاع و فرزند جنجالی پادشاه عربستان باشد.

بن سلمان یکشنبه هشتم آوریل / ۱۹ فروردین به پاریس وارد شد و قرار است سه‌شنبه با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه دیدار کند. اما هدف از این دیدار بدون تردید بی ارتباط با مسائل منطقه از جمله درگیری عربستان در یمن، تنش با ایران و حتی مسائل داخلی عربستان سعودی نخواهد بود.

به یمن کاری نداشته باشید

یمن این روزها برای عربستان مانند یک باتلاق است. ریاض به میل خود وارد باتلاق یمن شده است، اما گویی به میل خود نمی‌تواند از آن جا خارج شود. با گذشت بیش از سه سال از شروع جنگ توسط ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی، با وجود اینکه 36 هزار کشته و زخمی در میان یمنی‌ها برجای گذاشته و بنابر اعلام سازمان ملل بیش از 90 درصد جمعیت این کشور فقیر را محتاج کمک های فوری انسانی و بشردوستانه کرده است، اما ریاض همچنان ناکام در دستیابی به هیچکدام از اهداف خود بوده است. ریاض هنوز نتوانسته منصور هادی، رئیس جمهور مستعفی و فراری یمن را به مردم صنعا تحمیل کند و مناطق شمالی یمن همچنان در کنترل نیروهای کمیته‌های مردمی و ارتش یمن قرار دارد.

از سوی دیگر تشدید بحران انسانی در یمن و اعتراض مجامع حقوق بشری نسبت به تشدید اوضاع انسانی در یمن، برخی رهبران اروپایی را بر آن داشته تا با وجود حمایت رسمی از عربستان، اما در محافل غیررسمی و خصوصی‌تر خواستار پایان دادن به بحران یمن باشند.

در آلمان فشار مجامع حقوق بشری باعث شد تا دولت ائتلافی تازه تاسیس برلین از محدودیت فروش سلاح به عربستان بدلیل جنگ در یمن خبر دهد و در فرانسه نیز فشارها بر امانوئل مکرون برای توقف فروش سلاح به ائتلاف نظامی عربستان شدت گرفته است. در این ارتباط ۱۲ سازمان غیردولتی (NGO) بین‌المللی از ماکرون خواسته‌اند تا فروش سلاح به عربستان را معلق کند و بر ولیعهد عربستان برای پایان‌دادن به محاصره یمن فشار آورد.

همچنین فشارهای مشابهی نیز بر لندن و واشنگتن اعمال شده اما تأثیری بر قراردادهای فروش سلاح به عربستان نگذاشت و از جمله آمریکا طی بازدید بن‌ سلمان از این کشور از فروش بیش از ۱۲ میلیارد دلار تسلیحات نظامی به عربستان خبر داد. همچنین این کشور در سال‌های اخیر اقدام به خرید تانک، خودروهای زرهی، مهمات، توپخانه و ناو از فرانسه کرده است. در سال 2016 فرانسه مجوز فروش سلاح به ارزش 18 میلیون یورو به عربستان سعودی را صادر کرد. روزنامه‌های فرانسوی روز جمعه از احتمال امضای قرارداد فروش قایق‌های گشت‌زنی نیروی دریایی با کارخانه کشتیرانی در شربورگ و نیز توافق احتمالی برای خرید توپخانه از شرکت تولیدی اسلحه «نکستر» خبر دادند. همچنین در بن سلمان در سفر به اسپانیا پس از پاریس، براساس گزارش رسانه های اسپانیایی قراردادی را برای خرید ۵ کشتی جنگی به ارزش ۲ میلیارد یورو در کنار دیگر قراردادهای تسلیحاتی در جریان این سفر امضا خواهد کرد.

با این حال به اعتقاد بسیاری ولیعهد عربستان در سفر خود به کشورهای غربی که نخست از انگلیس شروع شد و سپس آمریکا و فرانسه را نیز شامل گردید، این درخواست را مطرح کرده است که بدون توجه به فشار مجامع مردمی حقوق بشری، همچنان حمایت تسلیحاتی خود را از ریاض ادامه داده و به بحران انسانی یمن کاری نداشته باشند.

تلاش برای فشار بیشتر بر ایران

این روزها کارشناسان سیاسی ضرب المثلی قابل توجه را بکار می‌برند و معتقدند هرجا بن سلمان باشد، صحبت از فشار علیه ایران هم است. این ضرب المثل ساختگی سیاسی البته چندان هم اغراق‌آمیز نیست و تقریبا بیشتر تحلیل‌گران آن را باور دارند.

بن سلمان در سفر اخیر خود به انگلیس از قطعنامه ضدایرانی که از سوی لندن در شورای امنیت تهیه شده بود با وجود عدم تصویب، استقبال کرد و مدعی شد تهیه این قطعنامه از سوی انگلیس نشان دهنده همسویی ریاض و لندن برای فشار علیه ایران است. در این شرایط بسیار طبیعی است که بن سلمان در سفر خود به فرانسه و دیدار با رهبران این کشور موضوع فشار بر ایران را دنبال کند.

در موضوع برجام، اروپا و آمریکا به شدت دارای اختلاف می‌باشند و به احتمال زیادی بخشی از تلاش‌های ولیعهد سعودی حول نزدیک کردن مواضع اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در ارتباط با فشار بیشتر بر ایران در موضوع برجام باشد.

حتی در جریان سفر اخیر رئیس جمهور فرانسه به عربستان، رویترز گزارش داد که ولیعهد عربستان از ماکرون خواستار قطع روابط تجاری با ایران شده بود و حال تردیدی نیست که بن سلمان همچنان درخواست قبلی خود را از فرانسه این بار در پاریس دنبال خواهد کرد.

تبلیغ بیشتر اقدامات داخلی در عربستان

بن سلمان، خود را به عنوان چهره‌‌ی نوگرا و اصلاح‌طلب در عربستان معرفی می‌کند و همواره تلاش دارد تا با برجسته‌سازی برخی اقدامات ظاهری خود در فضای بسته عربستان، کشورش را متفاوت از گذشته نشان دهد. ارائه برنامه چشم انداز توسعه موسوم به 2030، آزادسازی حضور زنان در برخی اجتماعات و اعطای حق رانندگی به آنان که جملگی در دوره بن سلمان دنبال شده، تلاشی است برای تطهیر چهره به شدت سنتی عربستان که بن سلمان آن‌ها را بنام خود ارائه می‌کند.

یک هدف ولیعهد جوان عربستان برای ارائه اقدامات سنت شکنانه خود و نشان دادن چهره‌ای متفاوت از پدر و عموهای خود، امیدواری برای آسان‌تر شدن مسیر صعود به تخت پادشاهی سعودی است. براین اساس در نگاه بن سلمان، معرفی خود به عنوان شخصیت اصلاح طلب دستگاه پادشاهی سعودی، هم انتقادات حقوق بشری علیه اقدامات ریاض را تحت الشعاع قرار خواهد داد و هم دست غرب را برای همراهی با این ولیعهد جوان بازتر خواهد کرد.

برای رهبران غربی و بویژه آمریکایی که همواره به دلیل حمایت و همراهی با پادشاهی عربستان هدف شدیدترین حملات مجامع حقوق بشری بوده‌اند، حال نشستن در کنار ولیعهد جوان و به ظاهر اصلاح‌طلب می‌تواند تا اندازه‌ای فشارها و حملات رسانه‌ها و نهادهای مردمی را کاهش دهد، هرچند تردیدی نیست این گونه خوش بینی رهبران اروپایی و آمریکا حتی در حال حاضر نیز بی اثری خود را نشان داده و در تمام سفرهایی که ولیعهد عربستان به انگلستان و سپس آمریکا و فرانسه داشته است، اعتراضات علیه این سفر همواره بخش مهمی از مراسم استقبال از فرزند پادشاه عربستان بوده است.