جدال نرم در دوسوی آتلانتیک/ اروپا نباید تبدیل به «درب اتوماتیک» دولت‌ ترامپ شود

 
سرانجام پس از چند ماه‌ تردید، دونالد‌ ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که از توافق هسته‌ای با ایران خارج خواهد شد؛ توافقی که میان کشورهای ایران، ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین، آلمان، فرانسه و انگلیس بسته شده بود. شرکای اروپایی‌ ترامپ معتقدند که متعاقب این تصمیم‌ ترامپ، اصل چندجانبه‌گرایی در نظام بین‌الملل و منافع امنیتی ناشی از آن، به چالش کشیده شده است.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خاجی اتحادیه اروپا ضمن واکنشی که به دولت‌ ترامپ (در خصوص خروج از برجام) نشان داد، اعلام کرده اتحادیه اروپا و جامعه بین‌الملل خواستار حفظ این معاهده هسته‌ای است. اما سوال اصلی اینجاست که چرا با وجود مخالفت‌های علنی اتحادیه اروپا، ترامپ خواسته‌های آنها را در این خصوص نادیده انگاشته است؟ مطمئنا سران اروپایی زمان زیادی را برای جلوگیری از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام و حفظ این توافق صرف کرده‌اند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در آخرین سفر خود به ایالات متحده آمریکا، مذاکرات زیادی در این خصوص با‌ ترامپ صورت داد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس نیز تلاش‌های مشابهی در این خصوص صورت دادند. اگرچه مقامات اروپایی هم‌اکنون از تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای خبر می‌دهند اما دولت‌ ترامپ (در راستای کنترل رفتار اروپا) از اهرم‌هایی مانند مناسبات درون‌آتلانتیکی آمریکا- اروپا و دیگر موضوعات مشترک امنیتی و اقتصادی میان طرفین استفاده می‌کند.

اتحادیه اروپا باید واقعیات جاری در این خصوص را بپذیرد. اینکه ارزش تولید ناخالص داخلی اروپا هم‌اندازه با تولید ناخالص داخلی ایالات متحده آمریکاست و این مجموعه، با ترکیبی از مسائل تعیین‌کننده و حساس در قبال آمریکا رو‌به‌رو است. با این حال سوال اصلی اینجاست که اتحادیه اروپا چه واکنشی در مقابل‌ ترامپ در قبال خروج از توافق هسته‌ای با ایران صورت خواهد داد؟ حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران تصریح کرده که این کشور قصد دارد به رایزنی با طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای (مخصوصا‌ تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا) جهت ادامه توافق هسته‌ای و استمرار برجام ادامه دهد. وی امیدوار است که کشورهای اروپایی با ارائه تضمین‌هایی، برجام را ابقا کرده و تاثیر اعمال دوباره تحریم‌های هسته‌ای (تحریم‌های ثانویه آمریکا) علیه ایران را کاهش دهند. با این حال به نظر می‌رسد دولت‌های اروپایی در این خصوص با چالش‌هایی مواجه هستند از جمله اینکه سفیر ایالات متحده آمریکا در آلمان صراحتا از شرکت‌های آلمانی خواسته است تا ایران را ترک کرده و معاملات خود با این کشور را متوقف سازند.

 طرح این مسائل، می‌تواند منجر به واکنش اتحادیه اروپا شود. در چنین شرایطی شاهد شکل‌گیری شکاف و منازعه‌ای در دو سوی آتلانتیک (آمریکا و اروپا) خواهیم شد.ممکن است شاهد شکل‌گیری چالشی دیپلماتیک و اقتصادی میان آمریکا و اروپا باشیم، تا آنجا که کشورهای عضو اتحادیه اروپا سفرای خود را از ایالات متحده فرابخوانند. همچنین اروپا می‌تواند تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی را با اعمال تحریم علیه شرکت‌های چندملیتی در آمریکا تلافی کند. این مساله، می‌تواند فشارهای بیشتری را به کاخ سفید، بابت اعمال دوباره تحریم‌های ایران و خروج از برجام، وارد کند. در هر حال ممکن است چنین اقداماتی از سوی اروپا در قبال آمریکا، تند و رادیکال به نظر برسد اما اینها می‌تواند پاسخی نسبت به اقدامات ایالات متحده آمریکا و دولت‌ ترامپ باشد.