۰
پنجشنبه ۷ تير ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۰۱
پیام‌ها و نتایج توافق میان حیدر العبادی و مقتدی صدر برای ایجاد دولت جدید عراق
پس از ایجاد ائتلاف میان مقتدی صدر رهبر ائتلاف سائرون و هادی العامری رهبر ائتلاف فتح در 13 ژوئن 2018 (23 خرداد 1397)، ائتلاف میان حیدر العبادی رهبر ائتلاف نصر با مقتدی صدر در 23 ژوئن 2018 ( 2 تیر 1398) را می‌توان یکی از اخبار خوشحال کننده برای شهروندان عراقی ارزیابی کرد. در واقع، پس از اعلام نتایج نهایی انتخابات پارلمانی عراق که در 12 می 2018 (22 اردیبهشت 1397) برگزار شد، التهاب سیاسی بزرگی جامعه سیاسی عراق را در بر گرفت.
این التهاب ناشی از این امر بود که ممکن است انتخابات به تشکیل سریع دولت منجر نشود و همانند سال 2010 وضعیتی از تعلیق سیاسی بر کشور عراق حاکم شود اما بر خلاف این تصورات بدبینانه اولیه در ابتدا شاهد ائتلاف سائرون با ائتلاف الوطنیه به رهبری ایاد علاوی و جریان حکمة به رهبری عمار حکیم بودیم که ائتلاف «اکثریت میهنی پدرانه» نام گذاری شد. در ادامه نیز شاهد ائتلاف میان مقتدی صدر و هادی العامری به عنوان لیست‌های اول و دوم انتخابات 12 می بودیم و در گام نهایی ائتلاف میان حیدر العبادی رهبر ائتلاف نصر با مقتدی صدر، به نوعی زمینه را برای ایجاد اکثریت پارلمانی فراهم کرد.
بر اساس اعلام دفتر صدر ائتلاف بین النصر و سائرون در هشت بند تنظیم شده است که عبارتند از:
۱- دعوت به ایجاد ائتلافی فراطایفه‌ای که شامل تمامی گروه‌های عراقی باشد.
۲- ادامه مبارزه با فساد، اخراج فاسدان از پست‌های دولتی و کشوری، تحویل کسانی که فسادشان ثابت شده به دستگاه قضا، تقویت نقش موسسات نظارتی در راستای مبارزه با فساد و نظارت.
۳- تشکیل دولت تکنوکرات از افراد شایسته و بدور از سهمیه بندی‌های محدود.
۴- حمایت و تقویت ارتش و پلیس و نیروهای امنیتی و انحصار سلاح به دولت و حفظ جایگاه آن و دستاوردهای دولت.
۵- تدوین برنامه اصلاحات در زمینه حمایت از اقتصاد عراق در تمامی بخش‌ها.
۶- حفظ روابط متعادل با همه با هدف تحقق منافع کشور، حاکمیت و استقلال آن و مداخله نکردن در امور کشورها و همچنان هم اجازه ندادن به مداخله در امور عراق.
۷- حمایت و اصلاح دستگاه قضا و فعال سازی نقش دادستانی کل.
۸- حفظ وحدت، تمامیت ارضی و وحدت ملی عراق و تاکید بر دست به دست شدن مسالمت آمیز قدرت.
اکنون با نظر به این اصول، این مساله جدی مطرح می‌شود که ائتلاف میان حیدر العبادی با مقتدی صدر چه تاثیری را بر روند تحولات آتی عراق خواهد داشت؟ همچنین، تشکیل این ائتلاف چه پیام‌هایی را در شرایط کنونی جامعه عراق دارد؟ در بررسی این مسائل می‌توان به سه محور اساسی اشاره کرد:
شکست راهبرد آمریکا در انتخابات عراق
بدون تردید مهم‌ترین پیام نزدیک شدن حیدر العبادی به ائتلاف با صدر و دیگر جریان‌های پیروز در انتخابات اخیر عراق، شکست کامل راهبرد و برنامه‌های آمریکا در عراق پس از پایان داعش است. در روزهای قبل از انتخابات آمریکایی‌ها تلاش داشتند در عراق پساداعش دولتی نزدیک مواضع واشنگتن در منطقة الحضراء (منطقه سبز) تشکیل شود که بتوانند بر آن نفوذ و تاثیرگذاری کامل داشته باشند. بعد از اعلام نتایج انتخابات آمریکایی‌ها که از پیروزی محور ضد آمریکایی به رهبری مقتدی صدر و هادی العامری شگفت‌زده شده بودند، تمام تلاش خود را به ایجاد جبهه‌ای در مقابل ائتلاف محور ضدآمریکایی، معطوف کردند.
در این مسیر برنامه ابتدایی آمریکایی این بود که از ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر به عنوان ابزاری برای مقابله با ائتلاف نیروهای نزدیک به ایران بهره بگیرند اما زمانی که در 13 ژوئن 2018 (23 خرداد 1397) ائتلاف فتح و سائرون به عنوان برنده اصلی انتخابات 12 می با یکدیگر جهت ایجاد ائتلاف به توافق رسیدند؛ واشنگتن برنامه ایجاد ائتلاف موازی در برابر صدر و عامری را که دشمنان اصلی و قسم‌خورده آمریکا هستند در دستور کار قرار داد. بر خلاف تصورات آمریکا که به ایجاد ائتلاف اکثریت پارلمانی در تقابل با ائتلاف سائرون و فتح امیدوار بود؛ اعلام ائتلاف میان صدر و حیدر العبادی نیز آب سردی بر تلاش‌های آمریکایی‌ها جهت مدیریت امور آینده دولت در عراق ریخت. در واقع، آمریکا را می‌توان اکنون بازیگری دانست که قافیه ایفای نقش در روند تشکیل جدید عراق را باخته است و عملا جریان‌های سیاسی عراقی نشان دادند که رغبتی به نزدیکی به آمریکا ندارند و به صورت غیرمستقیم نه بزرگی را به دخالت این کشور در امور عراق گفتند.
رد شبهه اختلاف بنیادین میان شیعیان عراق
یکی از موضوعاتی که طی چند ماه گذشته از سوی برخی محافل خبری و شخصیت‌های سیاسی به شکل هدفمند تبلیغ می‌شد، وجود اختلافات عمیق و بنیادین میان جریان‌های سیاسی شیعی در عراق بود. در این میان، اختلاف میان مقتی صدر با تمامی جریان‌های سیاسی شیعی و اختلافات بزرگ میان حیدر العبادی و نوری المالکی رهبران حزب الدعوه عراق کانون اصلی فرضیات مطرح شده از سوی این جریان‌ها بود. آن‌ها به طور دائم بر این مساله تاکید داشتند که مقتدی صدر با بسیاری از جناح های شیعی که نزدیکی بیشتری با ایران دارند، به شدت سر ستیز دارد و به هیچ عنوان حاضر نیست هیچ‌گونه همکاری با آن‌ها داشته باشد. همچنین، بر اساس فرضیات مطرح شده از سوی آن‌ها نوری المالکی و حیدر العبادی در مقام دو شخصیت سیاسی برجسته که هر دو نیز در حزب الدعوه حضور دارند، اختلافات عمیقی وجود دارد و در نتیجه این امر احتمالا میان جریان‌های سیاسی شیعه عراقی بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی، دو قطبی یا چند قطبی بزرگی شکل خواهد گرفت. با تمام این اوصاف، اکنون شاهد هستیم که بر خلاف طرح این فرضیات جامعه سیاسی شیعیان در مسیر ایجاد اتحادی بزرگ در حرکت است که می‌تواند نقشی بزرگ را در آینده تحولات سیاسی اجتماعی عراق داشته باشد. حتی در مقطع کنونی غالب گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که بزرگ‌ترین ائتلاف پارلمانی میان شیعیان عراقی شکل خواهد گرفت. ائتلاف صدر - عامری و صدر - العبادی نشان داد که در سطح راهبردی هیچ‌گونه اختلافی میان جریان‌های سیاسی شیعی وجود ندارد و اگر اختلاف دیدگاهی در مورد برخی موضوعات وجود داشته باشد در سطح تاکتیکی و گذرا می‌باشد.
گذار عراق از فرقه‌گرایی قومی - جناحی
ائتلاف میان حیدر العبادی و مقتدی صدر برای ایجاد اکثریت پارلمانی نه تنها برای شیعیان، بلکه برای کلیت جامعه عراق نیز از اهمیتی فوق العاده برخوردار است. مقتدی صدر و حیدر العبادی دور رهبر سیاسی عراقی بوده‌اند که طی چند سال گذشته همواره از ضرورت گذار از فرقه‌گرایی قومی- جناحی سخن به میان آورده‌اند. اکنون ائتلاف جناح‌های سیاسی تحت رهبری این دو شخصیت سیاسی مطرح عراقی، را می‌توان مقدمه‌ای برای گذار از فرقه‌گرایی در عراق ارزیابی کرد؛ زیرا در بیانیه منتشر شده از سوی این دو ائتلاف پارلمانی بر باز بودن درها برای ورود تمامی جریان‌های سیاسی پیروز در انتخابات تاکید شده است. در آینده نزدیک نیز ورود احزاب سیاسی کرد، اعراب سنی و ترکمن به این ائتلاف بزرگ پارلمانی بسیار محتمل است. از این رو می‌توان از آن به عنوان نماد بارز گذار از فرقه‌گرایی در عراق بعد از 2003 یاد کرد.
بر اساس اعلام دفتر صدر ائتلاف بین النصر و سائرون در هشت بند تنظیم شده است که عبارتند از:
۱- دعوت به ایجاد ائتلافی فراطایفه‌ای که شامل تمامی گروه‌های عراقی باشد.
۲- ادامه مبارزه با فساد، اخراج فاسدان از پست‌های دولتی و کشوری، تحویل کسانی که فسادشان ثابت شده به دستگاه قضا، تقویت نقش موسسات نظارتی در راستای مبارزه با فساد و نظارت.
۳- تشکیل دولت تکنوکرات از افراد شایسته و بدور از سهمیه بندی‌های محدود.
۴- حمایت و تقویت ارتش و پلیس و نیروهای امنیتی و انحصار سلاح به دولت و حفظ جایگاه آن و دستاوردهای دولت.
۵- تدوین برنامه اصلاحات در زمینه حمایت از اقتصاد عراق در تمامی بخش‌ها.
۶- حفظ روابط متعادل با همه با هدف تحقق منافع کشور، حاکمیت و استقلال آن و مداخله نکردن در امور کشورها و همچنان هم اجازه ندادن به مداخله در امور عراق.
۷- حمایت و اصلاح دستگاه قضا و فعال سازی نقش دادستانی کل.
۸- حفظ وحدت، تمامیت ارضی و وحدت ملی عراق و تاکید بر دست به دست شدن مسالمت آمیز قدرت.
اکنون با نظر به این اصول، این مساله جدی مطرح می‌شود که ائتلاف میان حیدر العبادی با مقتدی صدر چه تاثیری را بر روند تحولات آتی عراق خواهد داشت؟ همچنین، تشکیل این ائتلاف چه پیام‌هایی را در شرایط کنونی جامعه عراق دارد؟ در بررسی این مسائل می‌توان به سه محور اساسی اشاره کرد:
شکست راهبرد آمریکا در انتخابات عراق
بدون تردید مهم‌ترین پیام نزدیک شدن حیدر العبادی به ائتلاف با صدر و دیگر جریان‌های پیروز در انتخابات اخیر عراق، شکست کامل راهبرد و برنامه‌های آمریکا در عراق پس از پایان داعش است. در روزهای قبل از انتخابات آمریکایی‌ها تلاش داشتند در عراق پساداعش دولتی نزدیک مواضع واشنگتن در منطقة الحضراء (منطقه سبز) تشکیل شود که بتوانند بر آن نفوذ و تاثیرگذاری کامل داشته باشند. بعد از اعلام نتایج انتخابات آمریکایی‌ها که از پیروزی محور ضد آمریکایی به رهبری مقتدی صدر و هادی العامری شگفت‌زده شده بودند، تمام تلاش خود را به ایجاد جبهه‌ای در مقابل ائتلاف محور ضدآمریکایی، معطوف کردند.
در این مسیر برنامه ابتدایی آمریکایی این بود که از ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر به عنوان ابزاری برای مقابله با ائتلاف نیروهای نزدیک به ایران بهره بگیرند اما زمانی که در 13 ژوئن 2018 (23 خرداد 1397) ائتلاف فتح و سائرون به عنوان برنده اصلی انتخابات 12 می با یکدیگر جهت ایجاد ائتلاف به توافق رسیدند؛ واشنگتن برنامه ایجاد ائتلاف موازی در برابر صدر و عامری را که دشمنان اصلی و قسم‌خورده آمریکا هستند در دستور کار قرار داد. بر خلاف تصورات آمریکا که به ایجاد ائتلاف اکثریت پارلمانی در تقابل با ائتلاف سائرون و فتح امیدوار بود؛ اعلام ائتلاف میان صدر و حیدر العبادی نیز آب سردی بر تلاش‌های آمریکایی‌ها جهت مدیریت امور آینده دولت در عراق ریخت. در واقع، آمریکا را می‌توان اکنون بازیگری دانست که قافیه ایفای نقش در روند تشکیل جدید عراق را باخته است و عملا جریان‌های سیاسی عراقی نشان دادند که رغبتی به نزدیکی به آمریکا ندارند و به صورت غیرمستقیم نه بزرگی را به دخالت این کشور در امور عراق گفتند.
رد شبهه اختلاف بنیادین میان شیعیان عراق
یکی از موضوعاتی که طی چند ماه گذشته از سوی برخی محافل خبری و شخصیت‌های سیاسی به شکل هدفمند تبلیغ می‌شد، وجود اختلافات عمیق و بنیادین میان جریان‌های سیاسی شیعی در عراق بود. در این میان، اختلاف میان مقتی صدر با تمامی جریان‌های سیاسی شیعی و اختلافات بزرگ میان حیدر العبادی و نوری المالکی رهبران حزب الدعوه عراق کانون اصلی فرضیات مطرح شده از سوی این جریان‌ها بود. آن‌ها به طور دائم بر این مساله تاکید داشتند که مقتدی صدر با بسیاری از جناح های شیعی که نزدیکی بیشتری با ایران دارند، به شدت سر ستیز دارد و به هیچ عنوان حاضر نیست هیچ‌گونه همکاری با آن‌ها داشته باشد. همچنین، بر اساس فرضیات مطرح شده از سوی آن‌ها نوری المالکی و حیدر العبادی در مقام دو شخصیت سیاسی برجسته که هر دو نیز در حزب الدعوه حضور دارند، اختلافات عمیقی وجود دارد و در نتیجه این امر احتمالا میان جریان‌های سیاسی شیعه عراقی بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی، دو قطبی یا چند قطبی بزرگی شکل خواهد گرفت. با تمام این اوصاف، اکنون شاهد هستیم که بر خلاف طرح این فرضیات جامعه سیاسی شیعیان در مسیر ایجاد اتحادی بزرگ در حرکت است که می‌تواند نقشی بزرگ را در آینده تحولات سیاسی اجتماعی عراق داشته باشد. حتی در مقطع کنونی غالب گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که بزرگ‌ترین ائتلاف پارلمانی میان شیعیان عراقی شکل خواهد گرفت. ائتلاف صدر - عامری و صدر - العبادی نشان داد که در سطح راهبردی هیچ‌گونه اختلافی میان جریان‌های سیاسی شیعی وجود ندارد و اگر اختلاف دیدگاهی در مورد برخی موضوعات وجود داشته باشد در سطح تاکتیکی و گذرا می‌باشد.
گذار عراق از فرقه‌گرایی قومی - جناحی
ائتلاف میان حیدر العبادی و مقتدی صدر برای ایجاد اکثریت پارلمانی نه تنها برای شیعیان، بلکه برای کلیت جامعه عراق نیز از اهمیتی فوق العاده برخوردار است. مقتدی صدر و حیدر العبادی دور رهبر سیاسی عراقی بوده‌اند که طی چند سال گذشته همواره از ضرورت گذار از فرقه‌گرایی قومی- جناحی سخن به میان آورده‌اند. اکنون ائتلاف جناح‌های سیاسی تحت رهبری این دو شخصیت سیاسی مطرح عراقی، را می‌توان مقدمه‌ای برای گذار از فرقه‌گرایی در عراق ارزیابی کرد؛ زیرا در بیانیه منتشر شده از سوی این دو ائتلاف پارلمانی بر باز بودن درها برای ورود تمامی جریان‌های سیاسی پیروز در انتخابات تاکید شده است. در آینده نزدیک نیز ورود احزاب سیاسی کرد، اعراب سنی و ترکمن به این ائتلاف بزرگ پارلمانی بسیار محتمل است. از این رو می‌توان از آن به عنوان نماد بارز گذار از فرقه‌گرایی در عراق بعد از 2003 یاد کرد.
مرجع : الوقت
کد مطلب : ۷۳۴۱۶۵
منتخب
۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
