در شرایطی که نظریه پردازان غربی جهت تئوریزه کردن بداخلاقی و معنویت گریزی از سپهر سیاست به ترویج اندیشه های سکولاریسم می پردازند، برخی از مقلدان اندیشه های لیبرالی در داخل کشور تلاش می کنند تا محور تلاش های دیپلماتیک و محور سیاست خارجی را تامین منافع ملی قرار داده و تعریف تقابل دیپلماسی با ایدئولوژی در واقع ارزش زدایی از سیاست خارجی و فعالیت های دیپلماتیک کارگزاران خارجی نظام را نهادینه کنند. بر همین اساس ، رهبر معظم انقلاب در دیدار با وزیر امور خارجه، سفرا و مسئولان دفاتر نمایندگی های جمهوری اسلامی در خارج از کشور به تبیین مختصات دیپلماسی ایدئولوژیک پرداخته و فرمودند: «برخی به غلط، سخن از لزوم جدایی دیپلماسی از ایدئولوژی به میان می‌آوردند،درحالی‌که دیپلماسی ایدئولوژیک هیچ اشکالی ندارد و القای تقابل میان ایدئولوژی و منافع ملی، صحیح و منطقی نیست.»
معظم له در خصوص چرایی عدم تضاد میان منافع ملی با ایدئولوژی به سه دلیل مهم اشاره کردند:
- ارتباط خردمندانه، هوشمندانه، هدفمند و منطقی با جهان برخاسته از نگاه اسلامی نظام و کاملاً منطبق با دیپلماسی ایدئولوژیک است.
هدف از تشکیل جمهوری اسلامی، حفظ منافع ملی، استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، قدرت و امنیت ملی است و ایدئولوژی به دنبال تأمین و حفظ منافع ملی است و هویت یک ملت محسوب می‌شود.
آمریکایی‌ها در سخنان خود بارها از عبارت «ارزش‌های آمریکایی» استفاده می‌کنند که همان ایدئولوژیِ آن‌ها و برگرفته از اعلامیه‌ی استقلال آمریکا ست و در کشورهای اروپایی نیز تفکرات ایدئولوژیک بر رفتار و فعالیت‌های سیاسی آن‌ها حاکم است.
منافع ملی برگرفته از سیاست‌های اصلی و ارزش‌های نظام می باشد و هدف اصلی و واقعی دیپلماسی، حفظ منافع ملی است. «تعامل» یا «تقابل»، تنها روش‌هایی برای تأمین منافع ملی هستند.
الف) مختصات دیپلماسی ایدئولوژیک
1. عزت، احساس اقتدار و اعتمادبه‌نفس در کار دیپلماتیک
دیپلمات ایرانی باید به انقلاب افتخار کند و در تعاملات کاری او، «عزت، احساس اقتدار و اعتمادبه‌نفس» به‌روشنی مشاهده شود که البته این رفتار و منش انقلابی با بیان حرف‌های نامعقول و ایجاد هیاهو کاملاً متفاوت است.
2. احساس حقانیت و تسلط در مباحث چالشی
در شرایطی که متهم کردن دائم ایران به یک مسئله‌ی منفی در دستور کار اصلی جنگ روانی دشمنان انقلاب اسلامی قرار گرفته و برای تحقق این هدف، «ایران‌هراسی، ایران‌ستیزی، ایران‌گریزی، اتهام نقض دموکراسی، نبود آزادی و نقض حقوق بشر» مدام در تبلیغات بیگانگان تکرار می‌شود، دیپلمات ایرانی باید با احساس حقانیت و با آگاهی و تسلط در مباحث چالشی، پاسخ‌های قاطع و منطقی به اتهامات بیگانگان بدهد.
3. روحیه‌ی صحیح انقلابی و دیپلماسی هوشمندانه
می‌توان با روحیه‌ی صحیح انقلابی و دیپلماسی هوشمندانه و هدفمند، روابط خارجی را گسترش داد و عناصر قدرت نظام را به پشتوانه‌ای برای دستاوردهای سیاسی و دیپلماسی تبدیل کرد. مهم این است که هرگونه عنصر اقتدار به نوعی به دستاورد سیاسی و اقتصادی تبدیل شود.
4. بی اعتمادی به آمریکا
رهبر معظم انقلاب در این رابطه فرمودند: بنده از قدیم این نکته را خاطرنشان می‌کردم که روی حرف و حتی امضای آمریکایی‌ها نمی‌توان حساب کرد، بنابراین مذاکره با آمریکا هیچ فایده‌ای ندارد. آمریکا با اصل نظام اسلامی مشکل اساسی و مبنایی دارد، ضمن اینکه کشورهای فراوانی در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین هستند که با آمریکا رابطه دارند اما همچنان با مشکلات فراوان دست به گریبانند. آمریکایی‌ها به دنبال بازگشت به موقعیت و جایگاه خود در ایران قبل از انقلاب هستند و به کمتر از این هم راضی نخواهند شد.
5. روحیه‌ی تازه‌سازی فعالیت‌ها در دستگاه دیپلماسی
در چالش‌ها، انسان غیرتمند و صبور و خردمند، بر تلاش‌ها و حجم و کیفیت کار می‌افزاید، بنابراین باید روحیه‌ی تازه‌سازی فعالیت‌ها در دستگاه دیپلماسی گسترش یابد. تلاش دیپلماسی در شرایط کنونی و جبهه‌ی گسترده‌ای که ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران دربردارنده‌ی اجر الهی و افتخاری تاریخی و ملی در دفاع از حقانیت ملت ایران است.
6. پایبندی رفتاری و گفتاری به مسائل شرعی و ارزش های انقلابی
حفظ سلامت دینی و طهارت روحی و معنویِ خود و خانواده و پایبندی رفتاری و گفتاری به مسائل شرعی از مهم‌ترین وظایف مسئولان و کارکنان وزارت امور خارجه به‌ویژه سفرا و اعضای نمایندگی‌های ایران در خارج است. دستگاه دیپلماسی، بخش اصلی سیاست خارجی کشور و نمای بیرونی نظام جمهوری اسلامی است. وزارت امور خارجه و به‌ویژه سفرا باید عمیقاً به ارزش‌های اسلام و انقلاب پایبند باشند و رفتار و گفتار آنان، منعکس‌کننده‌ی این ارزش‌ها باشد
ب) الزامات دیپلماسی ایدئولوژیک
1. فعال کردن ظرفیت‌های استفاده‌نشده یا کم‌استفاده‌شده در کشور
فعال کردن ظرفیت‌های استفاده‌نشده یا کم‌استفاده‌شده در کشور مهم است. مذاکرات با اروپایی‌ها قطع نشود اما نباید معطل بسته‌ی اروپایی ماند بلکه باید کارهای فراوان لازم در داخل کشور را دنبال کرد.
2. گسترش ارتباطات چندجانبه و به‌ویژه دوجانبه و توجه خاص به تشکل‌های منطقه‌ای
سفرا و نمایندگان ایران در خارج باید به ظرفیت‌ها و توانایی‌های ملت و کشور کاملاً واقف باشندو برای ارتباط دو یا چند جانبه با کشور ها تلاش زیادی کنند..
3. توجه به ظرفیت های داخلی و استعداد بالای ملت ایران
از چندین سال قبل تأکید می‌کردم که استعداد ایرانی از متوسط استعداد دنیا بالاتر است، این واقعیت یک ظرفیت مهم داخلی است، همچنان‌که ایمان، شجاعت، ایثار و افتخار ملت به ارزش‌ها از دیگر عناصر توانایی‌های ایران است.
4. گسترش سیاست خارجی از طریق ارتباط با فعالان غیردولتی
ارتباط با دانشمندان، رجال سیاسی غیر دولتی و فعالان اقتصادی دیگر کشورها جزو روش‌های رایج دیپلماسی در جهان است و با این روش‌ها می‌توان گستره‌ی فعالیت‌های دستگاه سیاست خارجی را گسترش داد.
5. پیگیری مواضع انقلابی مسئولان نظام
رهبر معظم انقلاب ، سخنان رئیس‌جمهور در سفر اخیر به اروپا مبنی بر اینکه «اگر نفت ایران صادر نشود، نفت هیچ کشوری در منطقه صادر نخواهد شد» ، سخنانی مهم و حاکی از سیاست و رویکرد نظام برشمردند و افزودند: وظیفه‌ی وزارت امور خارجه پیگیری جدی این‌گونه مواضع رئیس‌جمهور است.
6. تامین منافع ملی با روحیه قوی و امید به آینده
دستگاه دیپلماسی باید با برخورداری از روحیه‌ی قوی و مستحکم، امید به آینده و بهره‌مندی از احساس حقانیت، منافع ملی را حفظ و تأمین کند.
حسین عبداللهی فر
انتهای متن/
دریافت لینک صفحه با کد QR