ترکیه چه واکنشی به تهدیدات ترامپ خواهد داشت؟

این  کشیش آمریکایی در دسامبر سال 2016 به اتهام همکاری با گروه‌های تروریستی پ.ک.ک و فتح‌الله گولن در پوشش انجام فعالیت‌های دینی بازداشت شده است. اما این مسئله را نباید منحصر به بازداشت یک شهروند آمریکایی دانست بلکه یک مرحله از فرآیند درگیری جبهه به جبهه ترکیه و آمریکا در منطقه است.

واقعیت اصلی تنش در روابط آنکارا و واشنگتن این است که آمریکا به صورت آشکارا در شمال عراق و شمال سوریه از گروه تروریستی پ.ک.ک و در داخل ترکیه از تشکیلات فتح‌الله گولن حمایت می‌کند.

در ماه مارس سال جاری میلادی آمریکا در دریای مدیترانه به همراه اسرائیل، یونان و قبرس جنوبی رزمایش نظامی مشترک با نام «دینه‌ شریف» برگزار کردند. با تحقیق در مورد چرایی نام این رزمایش، جواب آن را در تورات و انجیل می‌یابیم. در تورات و انجیل آمده است که دینه دختر حضرت یعقوب از همسر نخستش لیه بود که توسط شاهزاده کنعانی به ‌نام شکیم دزدیده و مورد تجاوز قرار می‌گیرد. در پی این حادثه برادران دینه به سرکردگی شمعون و لاوی برای انتقام به کنعان حمله می‌کنند و تمام مردان آن سرزمین را عقیم و سپس می‌کشند.

به ‌نظر می‌رسد هدف از نام‌گذاری دینه در رزمایش آمریکا، اسرائیل، یونان و قبرس جنوبی در مدیترانه این است که دینه را به‌عنوان قبرس معرفی کنند که مورد تجاوز ترکیه قرار گرفته است و آمریکا و اسرائیل به‌عنوان برادران بزرگ قبرس قصد دارند با نابود کردن ارتش ترکیه انتقام تجاوز به قبرس را بگیرند.

با این اوصاف جنوب ترکیه از حکاری تا دریای اژه با تهدیدات مستقیم آمریکا، اسرائیل، یونان و قبرس جنوبی مواجه است.

ماجرای بازداشت «آندرو برونسون» و تهدیدات مقامات آمریکایی را در چارچوب این مسائل قابل ارزیابی است. بایستی تأمل کرد که بازداشت خانگی یک کشیش مقیم ترکیه در آن حد و اندازه‌ای نبود که مقامات آمریکایی بخواهند به صراحت و به صورت آشکار به تهدید ترکیه بپردازند. بنابراین موضوع عمیق‌تر از این مسئله است.

در حال حاضر ترکیه و آمریکا در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند. حتی در آخرین رزمایش اعضای ناتو در نروژ، پوسترهای آتاتورک بنیان‌گذار جمهوری ترکیه و اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به‌عنوان تخته‌های هدف مورد استفاده قرار گرفته بود.

بنابراین جبهه ترکیه در جهان مشخص شده است. دوره همکاری مشترک با آمریکا و غرب برای ترکیه به سر رسیده است. اتحادیه آسیای غربی بین کشورهای ترکیه، ایران، عراق و سوریه به همراه روسیه و چین در حال شکل‌گیری است. حتی آلمان، فرانسه و کشورهای اروپای شرقی به خاطر منافع ملی خود تلاش می‌کنند در مقابل تهدیدات آمریکا بایستند. بنابراین جبهه‌بندی‌های در جهان شکل گرفته است.

بنابراین اگر ترکیه بر سر «آندرو برونسون» تاج بگذارد، وی را آزاد کند و به آمریکا برگرداند، هیچ تأثیری در فرآیند رو به افزایش دشمنی آمریکا با ترکیه نخواهد داشت.

واکنش‌های مقامات ترکیه در مقابل تهدیدات آمریکا کافی نیست. آن‌ها نباید مسئله را منحصر به بازداشت یک کشیش آمریکایی و دفاع از استقلال قوه قضاییه ترکیه تنزل بدهند و لازم است که پاسخ متناسب در حد و اندازه‌های تهدیدات آمریکا بدهند.

پاسخ مؤثر ترکیه به تهدیدات آمریکا می‌تواند ایجاد روابط دوستانه و همکاری مشترک با دولت سوریه برای حل بحران این کشور باشد. همچنین با بستن پایگاه هوایی اینجرلیک بر روی جنگنده‌های آمریکایی صورت بگیرد.

از نظر استراتژیک، ترکیه برای مقابله با تهدیداتی که در جنوب این کشور و دریای مدیترانه وجود دارد، نیاز به متحدان واقعی همچون روسیه، ایران، سوریه و عراق دارد. به همین دلیل ترکیه برای اثبات حسن نیت و جلب اعتماد متحدان منطقه‌ای خود اولین کاری که بایستی انجام دهد، عادی‌سازی روابط با دولت سوریه و همکاری مشترک با این کشور است.

در داخل ترکیه جبهه طرفدار آمریکا متشکل از حزب جمهوریت خلق، حزب دموکراتیک خلق‌ها، تشکیلات فتح‌الله گولن و پ.ک.ک وجود دارد که آمریکا از آن‌ها به عنوان ابزار فشار علیه دولت ترکیه استفاده می‌کند. البته آمریکا در حال حاضر از مهم‌ترین ابزار خود یعنی فشار اقتصادی و تهدید به تحریم اقتصادی استفاده می‌کند.


نباید فراموش کرد که آمریکا ابتکار عمل در ترکیه را از دست داده است. آن‌ها در گذشته به‌راحتی می‌توانستند هر حزبی را که دوست داشتند به حاکمیت در ترکیه برسانند، اما اکنون ناموفق هستند. آمریکا، هم در انتخابات 2015، هم در کودتای 15 جولای 2016 و هم در انتخابات 24 ژوئن 2018 ترکیه شکست خورد. پروژه‌هایی که آمریکا برای ترکیه تدارک دیده بود به موفقیت نرسید.

ترکیه می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های اصولی از زیر فشارهای اقتصادی آمریکا بدون باج دادن به این کشور رها شود. چراکه ترکیه در حال حاضر با آمریکای شکست‌خورده در سوریه و منطقه مواجه است و پتانسیل و متحدان لازم برای اجرای این سیاست‌های اصولی را دارد.

ترکیه برای رهایی از فشارهای اقتصادی آمریکا می‌تواند از راهکارهای زیر بهره بگیرد:

• آسیا مرکز تولید است. سرمایه‌گذار در شرق از غرب هم بیشتر است. اگر ترکیه آسیا را کشف کند می‌تواند سرمایه‌گذار برای تولیدات خود پیدا کند.
  روابط آمریکا با اروپا روز به روز بدتر می‌شود. دونالد ترامپ از اروپا به عنوان دشمن یاد می‌کند. ترکیه می‌تواند به سرعت روابط خود با اروپا رو بهبود ببخشد و از منافع اقتصادی این روابط بهره‌مند شود.
  رابطه خوب با همسایگان می‌تواند ترکیه را به شاهراه صادرات تبدیل کند. ترکیه برای بهبود وضعیت اقتصادی خود نیاز به عادی‌سازی روابط با دولت سوریه و بشار اسد دارد.
  بحران اقتصادی کنونی ترکیه شبیه بحران مالی 2015 و 2014 روسیه است. در آن دوره، دولت روسیه برای برون‌رفت از این بحران بدهی‌های شرکت‌های روسی را به جای دلار با روبل تسویه کرد. ترکیه نیز می‌تواند از این تجربه روسیه استفاده کند.
  ترکیه برای برون‌رفت از فشارهای اقتصادی آمریکا می‌تواند با همکاری ایران، روسیه و چین از پول‌های ملی به جای دلار در مبادلات تجاری استفاده کند.