مانع تراشی واشنگتن بر سر کمک‌های مالی صندوق بین‌المللی پول به اسلام‌آباد

این تنش لفظی میان پاکستان و آمریکا بر سر کمک‌های مالی صندوق بین‌المللی پول باعث شده تا به اعتقاد بسیاری پای جنگ تجاری پکن-واشنگتن این بار به اسلام‌آباد باز شود. هرچند این جنگ تجاری همه ماجرای تنش اخیر پاکستان و آمریکا نیست.
 
ماجرای پاکستان و صندوق بین‌المللی پول
صندوق بین‌المللی پول دارای معیارهای ویژه خود برای اعطای وام و کمک‌های مالی به دولت ها می‎‌باشد که بطور معمول در زمان همکاری با دولت های دریافت کننده تسهیلات پیاده سازی و اجرا می‌گردد.

به عنوان نمونه عدم هزینه کردن وام‌های این صندوق در خرید‌های تسلیحاتی و با بودجه‌های نظامی یکی از شروط اصلی این صندوق برای اعظای وام به کشورهای مقابل است و در مقابل حوزه‌های هزینه‌ای برای این وام مرتبط با طرح‌های توسعه داخلی و اتمام پروژه‌های فنی و عمرانی تعریف شده است.

 براساس آمار، پاکستان از سال ۱۹۸۰ به این‌سو، با تعریف ۱۴ برنامه، موفق به اخذ یک وام ۶٫۷ میلیارد دلاری سه ساله‌ از صندوق بین‌المللی پول شده و در حال حاضر نیز این کشور در راستای تامین بودجه طرح کریدور اقتصادی مشترک با پکن بدنبال اخذ منابع جدید از این صندوق است.

روزنامۀ فایننشیل تایمز در همین ارتباط گزارش داده است که مقامات اقتصادی ارشد پاکستان به عمران خان پیشنهاد کرده‌اند که با هدف اتمام طرح‌های عمرانی نیمه تمام در این کشور از صندوق بین المللی پول تا ۱۲ میلیارد دلار درخواست کمک مالی داشته باشد.

از سوی دیگر با توجه به چارچوب‌های کلی تعریف شده در ارائه کمک‌های مالی صندوق بین‌المللی پول برای هزینه کردن این کمک‌ها در طرح‌های عمرانی داخلی، لذا دریافت این کمک‌ها برای کریدور اقتصادی پاکستان تناقضی با اهداف صندوق بین‌المللی پول ندارد.

براین اساس روشن است مخالفت آمریکا با پرداخت این کمک‌ها به اسلام‌آباد بیش از دلایل فنی متاثر از بسترهای سیاسی دوگانه است. دلایلی که به اعتقاد کارشناسان ریشه در مشارکت چین در پروژه‌های عمرانی پاکستان دارد.
 
ترس ایالات متحده از نزدیکی چین و پاکستان با اجرای کریدور مشترک
اقتصاد پاکستان طی دو سال گذشته به شدت با کاهش رشد روبرو بوده است و سقوط ارزش پول ملی این کشور باعث شده تا رهبران پاکستان بدنبال جلب کمک‌های مالی و اعتباری بین‌المللی باشند.

از سوی دیگر همزمان با کسری اعتبارات در پاکستان، همسایه شرقی این کشور یعنی چین متعهد شده تا با پرداخت ۵۷ میلیارد دلار وام اعتباری، پروژه‌های عمرانی و اقتصادی این کشور را به سرانجام برساند. بخش عمده‌ای از پرداخت این وام‌ها قرار است در قالب پروژه بزرگ کریدور اقتصادی چین در پاکستان دنبال شود که به گفته مقامات اسلام‌آباد اقتصاد این کشور را متحول خواهد ساخت.

اهمیت اجرای کریدور اقتصادی چین در پاکستان به حدی است که آن را «تغییر دهنده بازی» در گفتمان ژئوپلیتیک منطقه‌ای در نظر گرفته‌اند و گفته شده این پروژه، مهمترین طرح دوجانبه بین چین و پاکستان بوده و دارای بودجه‌ای بالغ بر 46 میلیون دلار می‌باشد. همچنین بیشتر سیاستمداران پاکستان، «کریدور اقتصادی چین-پاکستان» را یک کمک چشمگیر به اقتصاد پاکستان می‌دانند.

برای چین نیز، «کریدور اقتصادی پاکستان» مشکل اتصال به منطقه خلیج فارس، آفریقا، اروپا و آسیای مرکزی را کاهش خواهد داد و در این راستا، این پروژه یک فرصت استراتژیک را برای چین در جهت گسترش پیوندها با ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان فراهم خواهد کرد و به عنوان فرصتی برای شکل گیری نظم اقتصادی و سیاسی در آسیای مرکزی با ارتقاء شبکه مسیرهای تجاری، همکاری های سیاسی و تبادل فرهنگی به شمار می‌رود. در این شرایط روشن است که واشنگتن نگران کریدور اقتصادی باشد که قرار است جای پای چین را در منطقه مستحکم کند.

از طرف دیگر وقتی تاثیر این کریدور را در کنار نزدیکی‌های اخیر اسلام‌آباد و پکن قرار دهیم، مشخص است که واشنگتن تا چه اندازه تلاش خواهد داشت تا در مسیر نزدیکی‌های دو همسایه مانع تراشی کند. سال گذشته پاکستان حداقل دو ناوچه نظامی را از چین تحویل گرفت و مجموع شرایط حاکی از آن است که پاکستان با سرعت بیش از پیش در حال تبدیل شدن به یک متحد استراتژیک برای چین است و اوج این همکاری‌ها در کریدور اقتصادی دو کشور نمایان می‌شود.
 
تنش دامنه دار دولت ترامپ با رهبران پاکستان
این مسئله نیز قابل توجه است که انتقاد واشنگتن از کمک اقتصادی صندوق بین‌المللی پول به پاکستان تنها چند روز پس از تغییر دولت در اسلام‌آباد و روی کارآمدن حزب «تحریک انصاف» به رهبری «عمران خان» صورت می‌گیرد که به مخالفت با آمریکا مشهور است.

اما حقیقت آن که تنش در روابط پاکستان و آمریکا از یک سال پیش به این سو و از زمان اعلام استراتژی ترامپ در مورد افغانستان شدت گرفته که در آن ترامپ بطور علنی رهبران اسلام آباد را به حمایت از تروریسم در افغانستان متهم نمود.
در پی این رویداد روابط دوجانبه جمهوری اسلامی پاکستان و ایالات متحده بدترین شرایط خود را سپری کرده و همین شرایط از سوی دیگر یکی از دلایل نزدیکی بیشتر پاکستان به چین است.

براین اساس ممکن است در دوره دولت جدید پاکستان، واشنگتن در تلاش باشد تا به زعم خود با افزایش فشار بر اسلام‌آباد این کشور را متمایل به همراهی با خود کند، هرچند حزب حاکم فعلی در پاکستان یکی از ضدآمریکایی‌‌ترین احزاب این کشور به شمار می‌رود.

لذا اگرچه مانع تراشی آمریکا در برابر کمک صندوق بین المللی به پاکستان می‌تواند به عنوان اهرم فشار واشنگتن علیه اسلام‌آباد ارزیابی شود، اما حقیقت آن که چندان واقع بینانه به نظر نمی‌رسد که دولت جدید پاکستان که با شعارهای ضد آمریکایی از جمله علیه حملات هوایی امریکا در مناطق قبایلی پاکستان روی کار آمده، با تداوم این فشارها تمایلی به بازگشت به سوی واشنگتن را داشته باشد.

بویژه آن که برای پاکستانی‌ها تجربه همسویی سابق با واشنگتن چندان نتیجه‎‌ مطلوبی در بر نداشت و تنها به افزایش هزینه‌های امنیتی و نارضایتی‌های داخلی منجر گردید. نارضایتی‌هایی که در مناطق شمالی این کشور بدلیل سکوت دولت‌های سابق پاکستان علیه تحرکات نظامی آزدانه نیروهای آمریکایی به بیشترین حد خود رسیده است.