بازیگران منطقه نیز به دو گروه بزرگ موافق و مخالف تقسیم شده اند. در یک طرف روسیه ، سوریه ، ایران و نیروهای مقاومت درصدد تدارک حمله تمام عیار به ادلب هستند تا آخرین پایگاه تروریست ها را نیز نابود کرده و کنترل این استان را نیز به مردم واگذار کنند.

در طرف دیگر این کشمکش، آمریکا و ترکیه و همفکرانشان تمام تلاش خود را بکار بسته اند تا عنوان کنند در ادلب یک فاجعه انسانی در حال وقوع است و دولت سوریه نباید عملیات فجر ادلب را اجرا کنند.

در واقع بلندپروازی های آمریکا و همدستانش با ادعاهای مطرح شده و ترفندهای بکار گرفته شده ، حاکی است آنها نمی خواهند بحران در سوریه تمام شود و دولت بشار اسد بر توطئه ها فایق آید.

تازه ترین تحولات ادلب

حال قبل از اینکه دیدگاه غرب در مورد عملیات ادلب را مورد واکاوی قرار دهیم، لازم است نگاهی به تازه ترین تحولات ادلب و سایر استان ها داشته باشیم.

روز گذشته ارتش اسرائیل بخش هایی از حماه را با چندین فروند موشک بمباران کرد. شاید این سوال مطرح شود که چرا اسرائیل این روزها بخش ها یا مواضعی را در سوریه بمباران می کند؟ یکی از استراتژی های اسرائیل در سوریه همانطور که اعلام شده این است که مواضع ایران در خاک سوریه نباید تقویت شود، بر همین اساس هر مساله ای که سوریه منجر به قدرت ایران شود، یا باید از بین برود یا کاهش یابد.

علاوه بر این اسرائیلی ها معتقدند که در سوریه هر چیزی باعث شود بحران ادامه یابد، باید تقویت شود. در قبال این سیاست، تاکتیک اسرائیل متفاوت است، گاهی فرودگاه را موشک باران می کنند، گاهی مقرهای نظامی، گاهی انبار مهمات، گاهی نیز تداوم همکاری با تروریست ها و حمایت از آنها. از آنجا که ایران همیشه در سوریه به کمک ارتش و نیروهای مقاومت شتافته، برای اسرائیل مهم است که توان ایران در سوریه را در چندین جبهه درگیر کند.

یکی از دلایل حمله به حماه نیز می تواند درگیر سازی روانی نیروهای مقاومت در آستانه عملیات بزرگ «فجر ادلب» باشد. اسرائیلی ها ادعا می کنند که با این اقدامات هم روحیه از دست رفته تروریست ها را بازیابی می کنند و هم بر توان ارتش و مقاومت در آستانه عملیات ادلب اثرگذار هستند.

در طرف دیگر ارتش سوریه و نیروهای مقاومت به پشت پا زدن به تمام سناریوهای غربی و توطئه های طراحی شده، فعالیت های خود را برای انجام عملیات فجر ادلب آغاز کرده اند. در این راستا ریف غربی ادلب، توسط جنگنده های ارتش سوریه و روسیه هدف قرار گرفت، برخی از مواضع تروریستها را بمباران کردند، ارتش سوریه علاوه بر ادوات جنگی و نظامی مانند تانک و نفر و خودروهای زرهی، نیروهای اطلاعاتی و امنیتی خود را به بخش هایی از مناطق اشغالی تروریستها در ادلب اعزام کرده است؛ مهمترین مناطقی که این نیروهای امنیتی به آن اعزام شده اند، مناطق سراقب است؛ کار تصویر برداری از شهرک هایی که تروریستها در آن حضور دارند، مقرهای ایست و بازرسی و محله های تروریست نشین به اتمام رسیده و این نشان می دهد که وضعیت امنیتی در ادلب بسیار شکننده و نفوذ پذیر بوده و عملیات نظامی بسیار راحت تر صورت می گیرد که و همین موضوع باعث شوک محور غرب و تروریستها شده است.

پیامدهای عملیات ادلب و سناریوی غرب

همانطور که اشاره شد، ادلب ابزار فشاری در دست دو طرف برای معامله و مذاکره است. در یک طرف ترکیه و آمریکا تلاش دارند که عملیات ارتش در ادلب آغاز نشود، در همین راستا، ترکیه ابتدا می خواست گروه تروریستی جبهه النصره را منحل کند اما بدلیل پیچیده و گسترده بودن گروههای تروریستی مستقر در ادلب و مطالبات مختلف آنها، موفق نشد. این کشور سعی دارد در نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه بر مواضع خود پافشاری کند اما اینکه چه نتیجه ای حاصل شود بازهم مشخص نیست.

در طرف دیگر دولت سوریه و روسیه معتقدند ادلب بخشی از خاک سوریه است و باید به هر شیوه ممکن آزاد شود، چه با عملیات نظامی و چه از طریق مذاکره. بر همین اساس سرفصل عملیات ادلب را نابودی تروریست ها قرار داده اند.

در حال حاضر نیز بخش هایی از شرق ادلب در دست ارتش است و بخش هایی نیز در دست تروریست هاست، هرچند ادلب مانند حلب از اهمیت راهبردی برخوردار نیست اما دولت سوریه تصمیم دارد این بخش از خاک خود را بعنوان آخرین پایگاه تروریست ها، پاکسازی کند.

حال این سوال پیش می آید که اگر عملیات فجر ادلب آغاز شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ بی تردید با عملیات روانی صورت گرفته توسط ارتش سوریه و فراهم کردن مقدمات عملیات نظامی علیه ادلب، می توان حدس زد که در ظرف چند هفته تروریست ها فرار را بر قرار ترجیح خواهند داد و آخرین پایگاه آنها نیز سقوط خواهد کرد.

اما آیا آمریکا و متحدانش در ادلب، ساکت خواهند نشست؟ پر واضح است که آمریکا با دخالت های بی مورد و تشکیل نشست های مختلف، بدنبال پایان دادن به بحران در سوریه نیست پی می بایست یک سناریویی بریا دخالت در عملیات ادلب و عقیم گذاشتن عملیات فجر ادلب طراحی کند.

یکی از تاکتیک های نخ نما شده غرب، بحث استفاده از سلاح های شیمیایی توسط ارتش سوریه در ادلب است. غربی ها در تلاش هستند تا قبل از آغاز عملیات ادلب، شایعه احتمال استفاده از سلاح های شیمیایی را مطرح و تهدید کنند که به سوریه حمله نظامی خواهند کرد.

در این همین راستا بازوهای اجرایی غربی که بازمانده های گروههای تروریستی وابسته به القاعده نیز می باشند، برای فراهم کردن شرایط اقدام نظامی غرب علیه سوریه، مقادیر قابل توجهی مواد شیمیایی به ادلب منتقل کرده اند. ایت مطلب را وزارت دفاع روسیه نیز تایید کرده است. این در حالی است که دولت سوریه چند سال قبل و با نظارت سازمان ملل، تمام سلاح هایی شیمیایی را از خاک خود خارج کرد.

کلام آخر

حال سوال این است که سرنوشت ادلب چه خواهد شد؟ پر واضح است که دولت سوریه تصمیم دارد خاک ادلب را آزاد کند. مقدمات عملیات فجر ادلب را نیز فراهم کرده است، اما اگر گروههای مسلح از این منطقه خارج شوند یا اسلحه خود را تحویل دهند، قطعا این مساله به راحتی حل خواهد شد و نیازی به انجام عملیات گسترده نیست.

شواهد نشان می دهد از آنجا که در بین گروههای مسلح هماهنگی وجود ندارد و شکاف و اختلاف زیاد است، عملیات فجر ادلب آغاز شود. قطعا دولت سوریه هیچ بخشی از سرزمین خود را رها نخواهد کرد و آزادسازی ادلب نیز در چارچوب اهداف استراتژیک سوریه است به گونه ایکه حتی هم پیمانانش نیز نمی توانند دولت و ارتش سوریه را از آزادسازی باقیمانده سرزمینش منع کنند.

در پایان می توان تأکید کرد که تاکتیک غرب و آمریکا نیز نخ نما شده و نمی تواند دولت سوریه را از آغاز عملیات فجر ادلب بازدارد و در طرف دیگر اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه نیز بی تردید در جهت مخالفت با سیاست های تخریبگرایانه آمریکا در سوریه پیش خواهد رفت و به یک ائتلاف منطقه ای علیه آمریکا منجر خواهد شد. باید منتظر بمانیم و ببنیم عملیات فجر ادلب چگونه و چه زمانی آغاز می شود.


روح الله قاسمیان *کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه