سناریوهای پیش رو در تشکیل دولت جدید عراق

در ابتدای امر با اعلام همبستگی مقتدی صدر و هادی العامری احساس بر این بود که فراکسیون اکثریت تشکیل خواهد شد، اما مقتدی صدر بعد از مدتی با حزب النصر به رهبری حیدرالعبادی وارد توافق شد.

اکنون آنچه در صحنه سیاسی عراق وجود دارد، دوگانگی در ائتلاف هاست. در یک سو جریان سائرون، نصر، القرار العراقیه، حکمت و برخی احزاب کوچک قرار دارند و در سوی دیگر ائتلاف فتح، الدعوه و العطاء. با توجه به ائتلافی بودن دولت در عراق، برای تشکیل دولت باید ائتلاف اکثریت تشکیل شود. در این رابطه علاوه بر جریان های شیعی، حضور جریان های سنی و کرد هم برای تشکیل ائتلاف اکثریت لازم است.

تاثیرگذاری اهل سنت و کردها

براساس عرف و سنت شکل گرفته، رییس جمهور عراق از میان کردها، رییس مجلس از میان اهل سنت و نخست وزیر از میان شیعیان انتخاب می شود. برای انتخاب نخست وزیر وجود احزاب کرد و سنی لازم است. در این میان اهل سنت برای پیوستن به فراکسیون اکبر به دو گروه تقسیم شده اند: یک گروه تحالف القرار است که با جریان السائرون و النصر همراهی کرده و جریان دیگر گروه خمیس الخنجر است که به ائتلاف الفتح و الدعوه پیوسته است.

کردها تاکنون موضع مشخص و خاصی ندارند و بیشتر به دنبال امتیاز گرفتن هستند. کردها سه شرط را مطرح کرده اند که با مخالفت هر دو ائتلاف روبرو شده است:
الف) اصل 140 قانون اساسی که مربوط به حق تعیین سرنوشت و تعیین مرزهای کردستان عراق است.
ب) افزایش بودجه کردستان عراق از 11 به 17 درصد.
ج) سرشماری مجدد عراقی ها با توجه به اجرای ماده 140 .

با توجه به تشکیل اولین جلسه پارلمان و حضور دو ائتلاف اکثریت، اکنون باید دادگاه عالی نتیجه ائتلاف یا فراکسیون اکبر را معلوم کند.

دلایل عدم تشکیل دولت
در بحث چرایی عدم تشکیل دولت دلایل مختلفی را باید ذکر کرد:
1- عدم اجماع میان احزاب حاضر
2- عدم اجماع در رابطه با نخست وزیر مطلوب
3- کارشکنی برخی احزاب در روند پیوستن به فراکسیون اکبر
4- دخالت های بازیگران خارجی همچون آمریکا

افراد محتمل برای تصدی پست نخست وزیر

اما در بحث انتخاب نخست وزیر می توان چهار شخصیت را بیش از همه حائز این پست دانست:

1- العبادی: این گزینه بنابر دلایل زیر بعید است دوباره انتخاب شود:
- حوادث بصره و عدم اعتماد به او
- موضع گیری مرجعیت در رابطه با مخالفت با نخست وزیری افرادی که تاکنون انتخاب شده اند؛
- عدم مقبولیت العبادی در میان عامه مردم به دلیل شرایط اقتصادی موجود.

2- صالح الفیاض: الفیاض رییس حشدالشعبی و رهبر حزب العطا بود که در دوران انتخابات با العبادی ائتلاف کرد و حزب نصر را تشکیل دادند. الفیاض بعد از ائتلاف نصر و سائرون از حزب نصر جدا شد و نیمی از اعضای حزب نصر نیز از آن خارج شدند. الفیاض گزینه محتمل برای پست نخست وزیر به دلایل زیر است:
- چنانچه فراکسیون اکثریت از سوی فتح برگزیده شود، فیاض گزینه اول نخست وزیری است.
- فیاض فردی است که با ائتلاف با العبادی در انتخابات جریان عطاء را رهبری می کند و مقبولیت خاصی در میان جریان های دیگر دارد.
- فیاض شخصیتی است که تاکنون به نخست وزیری انتخاب نشده است.

3- العامری: این گزینه بنابر عدم هرگونه مشکل در آینده، خود با چنین پیشنهادی مخالفت خواهد کرد.
4- طارق نجم: این گزینه نیز گزینه محتمل است که از حزب الدعوه انتخاب شده است.
5- گزینه های دیگر: در این میان گزینه هایی از برخی احزاب همچون حزب سائرون مطرح شده، اما گزینه‎های مطلوب اکثریت احزاب افراد فوق هستند.


ارزیابی نهایی
اکنون جریان مقاومت بیش از همه مورد هجوم رسانه های بیگانه قرار دارد و سفیر آمریکا در بغداد به طور ملموس و آشکار رهبران برخی احزاب سیاسی را از ائتلاف با جریان های مقاومت با تهدید برحذر داشته است.
ذکر این نکته ضروری است که انتخاب هر نخست وزیری از سوی هرکدام از فراکسیون های اکثریت، تاثیر چندانی در روابط ایران و عراق ندارد و قرابت های فرهنگی و ایدئولوژی تاثیر محسوس تری بر روابط دو کشور دارد.