اسلام تايمز - مترسک ائتلاف و باج بزرگ به خان

اسلام تایمز: ریاض خواستار آن است که خان، به طور رسمی از ائتلاف به اصطلاح ضد تروریسم سعودی در تجاوز به یمن حمایت کند تا از این طریق بخشی از اعتبار کاملاً بر باد رفته آن بازگردد

عمران خان نخست وزیر جدید پاکستان در اولین سفر خارجی خود در این مقام ریاض را به عنوان مقصد انتخاب کرده است و در ادامه پیش از بازگشت به اسلام اباد توقفی نیز در امارات متحده عربی داشت. این سفر منطقه‌ای از ابعاد مختلفی حائز اهمیت است. از یک سو عمران خان که با شعار مبارزه با فساد، رفع بیکاری، کاهش شکاف درآمدی، بهبود اوضاع اقتصادی و... توانست فاتح انتخابات پارلمانی پاکستان شود اکنون برای تحقق این شعارها باید به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشد و از سوی دیگر شعارهای وی در عرصه سیاست خارجی مبنی بر ایجاد روابط حسنه با تمامی همسایگان مطرح است. بنابراین اکنون این پرسش مطرح می‌شود که انتخاب عمران خان برای نخستین سفر خارجی خود به عربستان و امارات با چه دیدگاهی صورت گرفته و اینکه تا چه اندازه این سفر قادر است انتظارات سعودی‌ها را نسبت به کنش‌گری اسلام اباد در سیاست‌ منطقه‌ای مرتفع سازد؟

خان وضعیت مالی پاکستان را در نخستین سخنرانی رسمی خود در ماه اوت به عنوان نخست وزیر نامناسب اعلام و گفت: "ما هرگز در تاریخ پاکستان با چنین شرایط سخت اقتصادی مواجه نبوده ایم." کسری مالی کشور به 6/6 درصد از تولید ناخالص داخلی در سال مالی تا 30 ژوئن رسید.

تصویر روشن‌تر از وضعیت کلی اقتصاد پاکستان سخنان عمران خان را کاملاً تایید می‌کند. بدهی های خارجی پاکستان به 95 میلیارد دلار افزایش یافته است که به معنای کوهی از بدهی برای اقتصاد ضعیف پاکستان می‌باشد. همچنین 38 میلیارد دلار کسری تجاری، کسری حساب جاری، کاهش ذخایر ارزی خارجی سالانه به میزان6 میلیارد دلار (700 میلیارد روپیه) بخش دیگری از مشخصات اقتصاد بیمار پاکستان می‌باشد.

این وضعیت در شرایطی است که بخش مهمی از کمک‌های خارجی سالانه آمریکا به پاکستان در دوران افزایش تنش‌ها میان اسلام اباد- واشنگتن قطع شده است که این خود بر وخامت اوضاع افزوده است. در این شرایط خان اعلام کرد که یک سری اقدامات ریاضت اقتصادی و افزایش مالیات برای افراد طبقات متوسط و ثروتمند را در نظر گرفته، اما هشدار داد که "باید بدهی های بیشتری را به منظور بازپرداخت تعهدات خود" به وام دهندگان بین المللی انجام دهد.

بنابراین یکی از اصلی‌ترین علل سفر به عربستان سعودی درخواست کمک‌های مالی خواهد بود که پادشاه و ولیعهد سعودی در دعوت از عمران خان آن را مد نظر قرار داده‌اند. در سال 2014، فقط شش ماه پس از آخرین کمک مالی صندوق بین المللی پول، ریاض 1.5 میلیارد دلار برای تقویت روپیه به پاکستان وام داد. طی ماه گذشته نیز (مرداد) اسلام آباد اعلام کرد برای رهایی از وضع هشدار دهنده ذخایر ارزی این کشور، به دنبال درخواست وام از بانک توسعه اسلامی که عربستان سعودی پشتیبان اصلی این نهاد است، می باشد که با پاسخ مثبت این بانک برای اعطای چهار میلیارد دلار مواجه شد.

از سوی دیگر هر دو کشور عربستان سعودی و امارات میزبان پاکستانی های زیادی هستند که برای یافتن شغل به خارج عزیمت کرده‌اند و یکی از منابع تامین ارز خارجی برای خزانه پاکستان هستند. بنابراین رایزنی در مورد کاهش سختی‌های زندگی این پاکستانی ها که همواره با انتقادات شدید حقوقدانان و مدافعان حقوق مهاجرین رو به رو بوده است، بخش دیگری از محورهای اقتصادی سفر خان به دو کشور ثروتمند حاشیه خلیج فارس می‌باشد.

با این وجود اقتصاد تنها محور رایزنی‌های خان با سعودی‌ها نخواهد بود. گسترش همکاری‌های نظامی بویژه در بخش آموزش نظامیان و تامین امنیت همواره بخشی از درخواست‌های ریاض از اسلام اباد بوده است. با این وجود اکنون ریاض خواستار آن است که خان، به طور رسمی از ائتلاف به اصطلاح ضد تروریسم سعودی در تجاوز به یمن حمایت کند تا از این طریق بخشی از اعتبار کاملاً بر باد رفته آن بازگردد. در حال حاضر از ائتلاف ادعایی ریاض تنها امارات باقی مانده است و دیگران به انحا مختلف به دلیل عملکرد جنایت آمیز در یمن از پشتیبانی آن خود را کنار کشیده اند.

در واقع درخواست از عمران خان برای انجام این سفر با وعده اعطای کمک مالی ناشی از نگرانی‌هایی است که با روی کار آمدن حزب تحریک انصاف برا سعودی‌ها پیش آمده است. از یکسو حزب همپیمان سعودی‌ها در پاکستان یعنی مسلم لیگ شکست سنگینی خورد و از سوی دیگر عمران خان که در سیاست منطقه‌ای راهبرد تقویت روابط با تهران و مخالفت سرسختانه با جنگ یمن را وعده داده بود پیروز شد. همچنین به این اختلافات باید مسئله مخالفت اسلام اباد با توطئه عربستان سعودی و آمریکا برای تقویت داعش در افغانستان و به تبع آن پاکستان (مناطق قبیله‌ای و پیشاور و منطقه هنگو) را نیز باید افزود.

بنابراین در تحلیل کلی نتایج این سفر باید اذعان داشت پیشنهاد اعطای کمک‌های مالی اگرچه به استقبال مقامات اسلام اباد برای گذار از شرایط بغرنج اقتصادی رو به رو شده است اما این به معنای دور شدن عمران خان از وعده‌های انتخاباتی خود و همراهی با برنامه‌های منطقه‌ای ریاض در بحث جنگ یمن، موضوع فلسطین، و اتحادسازی علیه تهران نخواهد بود. از یکسو عمران خان پایه اصلی گذار از بحران اقتصادی را به گسترش همکاری‌ها با چین بویژه در طرح سی پیک قرار داده است و از سوی دیگر وی به خوبی این واقعیت را در نظر دارد که با وجود مخالفت افکار عمومی در پاکستان با برنامه‌های محمد بن سلمان که همسو با منافع غرب و رژیم صهیوینستی و بر علیه مسلمانان می‌باشد، حمایت از جنگ یمن ضربه مهلکی بر میزان محبوبیت وی خواهد زد.