۰
دوشنبه ۲ مهر ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۳۳
وقتی حقوق بشر رنگ می‌بازد؛
به گزارش اسلام تایمز، در این سلسله مقالات وضعیت نقض حقوق بشر از سوی دولت ایالات‌متحده آمریکا بررسی می‌شود. در شماره‌های پیشین «تبعیض نژادی»، «نقض حقوق شهروندی»، «تبعیض دینی»، «وضعیت زندان‌های داخل خاک آمریکا» و «جنایات ضد حقوق بشری دولت ایالات‌متحده در آمریکای لاتین و جهان اسلام» بررسی شد و در این شماره «جنایات جنگی آمریکا» مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
مداخلات نظامی و جنایات جنگی دولت ایالات‌متحده آمریکا
مداخلات نظامی آمریکا به پشتوانه بهره‌مندی از بزرگ‌ترین ارتش جهان بسیار گسترده بوده و به نقض حقوق انسان‌های بسیاری منجر شده است. آمریکا با بهانه‌های مختلف به مداخلات نظامی متعدد علیه سایر کشورها پرداخته است به‌گونه‌ای که این کشور از سال ۱۹۴۵ تاکنون مرتکب بالغ‌بر یک‌صد مورد مداخله نظامی در جهان شده است.[۱] از همین رو، آمریکا بالاترین سهم در هزینه نظامی را در جهان بر عهده دارد: هزینه نظامی این کشور ۵/۴۶ درصد از کل هزینه‌های نظامی جهان را در برمی‌گیرد.[۲] در ادامه به بخشی از این کارنامه سیاه اشاره می‌شود.
۱- بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی
انفجار اتمی در دو شهر «هیروشیما» و «ناکازاکی» یکی از بزرگ‌ترین جنایات تاریخی آمریکا قلمداد می‌شود، جنایتی که به مرگ آنی ۲۲۰ هزار نفر منجر شد. صدها هزار نفر دیگر نیز طی سال‌های پس‌ازآن براثر تأثیرات ناشی از آن فاجعه دچار بیماری‌های حاد گشتند. رخداد فوق در سال ۱۹۴۵ و در پی تسلیم نشدن ژاپن در جنگ جهانی دوم از سوی آمریکا صورت پذیرفت. بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی تا به امروز تنها موارد استفاده جنگی از سلاح هسته‌ای در جهان است، رخدادی که به‌رغم میزان بالای تلفات و گذشت بیش از هفتادسال از آن، مقامات آمریکایی به‌جای عذرخواهی بابت این جنایت جنگی عظیم، با وقاحت آن را ضرورتی دردناک می‌نامند.[۳]
۲- جنایات آمریکا در جنگ ویتنام
جنگ ویتنام از پر تلفات ترین جنگ‌های پس از جنگ دوم جهانی محسوب می‌شود. مطابق با برخی برآوردها، در این جنگ، تا دو میلیون غیرنظامی و حدود یک‌میلیون نظامی از نیروهای ویتنام شمالی و ویتکنگ ها در جنگ کشته شدند.[۴] در این میان نیروهای آمریکایی تعداد زیادی از نظامیان و غیرنظامیان را قتل‌عام کردند.[۵] اکثر قربانیان غیرنظامیان زن و کودک بودند. نظامیان آمریکایی قبل از آنکه برخی از آن‌ها را به قتل برسانند، مورد تجاوز و شکنجه قرار می‌دادند، و بعد از قطع اعضای بدن ویتنامی‌ها آن‌ها را می‌کشتند. مدارک مستندی در مدت وقوع این تنش در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۵ میلادی و پس‌ازآن به ثبت رسید که حاکی از تجاوزهای گسترده نیروهای آمریکایی به زنان ویتنامی قبل از کشتار و قطعه‌قطعه کردن آن‌ها بوده است.
جنایات آمریکایی‌ها در ویتنام به موارد فوق محدود نمی‌شود: ازجمله دیگر اقدامات جنایت‌کارانه ایالات‌متحده در این کشور استفاده از عامل نارنجی بود، عامل نارنجی نوعی سمّ قوی است که ارتش آمریکا در جنگ ویتنام برای از بین بردن جنگل‌های پناهگاه ویتکنگها به کار برد. این ماده علاوه بر از بین بردن جنگل‌های انبوه استوایی، آثار مرگبار فراوانی نیز بر مردم ویتنام به‌جا گذاشت که در نسل‌های بعدی ساکنان مناطق سم‌پاشی شده دیده می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد براثر این سم‌پاشی‌ها، ۴۰۰ هزار نفر کشته یا ناقص‌العضو شدند و در سال‌های بعدی تاکنون ۵۰۰ هزار کودک با اختلالات مادرزادی زاده شده‌اند. در میان سال‌های یادشده، ارتش آمریکا نزدیک به میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر علف‌کش شیمیایی و برگ زدا بر روی جنگل‌های ویتنام، شرق لائوس و بخش‌هایی از کامبوج فروریخت تا با نابودی این جنگل‌ها از بهره‌بردن ویتکنگها از آن‌ها به‌عنوان پناهگاه و محل حمالت موفق به نیروهای آمریکایی جلوگیری کند.[۶]
۳- جنایات آمریکا در افغانستان
نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۱ میلادی و در راستای آنچه مبارزه با تروریسم نام نهاده شد، جهت مقابله با نیروهای «القاعده «خاک افغانستان را اشغال کردند. در این تجاوز نظامی و در سال‌های پس‌ازآن نیروهای اشغالگر آمریکایی بارها اقدامات خشونت‌آمیز و غیرانسانی را مرتکب شدند که حتی در این سال‌ها صدها هزار شهروند افغان توسط رئیس‌جمهور وقت افغانستان نیز بدان اعتراض کرد.[۷] نیروهای وابسته به ناتو و در راستای مبارزه با تروریسم قتل‌عام شده‌اند. آمریکا با حضور در افغانستان حاکمیت این کشور را نقض کرد و به بارزترین عامل نقض حقوق بشر در کشور افغانستان تبدیل شد.
۳-۱- نقض حقوق بشر در زندان بگرام
در دسامبر ۲۰۱۱ خبرگزاری فرانسه گزارش کرد دولت افغانستان با انتشار گزارشی از اعمال شکنجه و بدرفتاری با زندانیان در زندان بگرام در شمال کابل خبر داده است. این زندان در یک پایگاه نظامی نیروهای آمریکا قرار داشت و اداره آن را آمریکایی‌ها و افغان‌ها مشترکاً بر عهده داشتند. گلرحمان قاضی، رئیس وقت کمیسیون نظارت بر اجرای قانون اساسی افغانستان که به دستور حامد کرزای، رئیس‌جمهوری وقت این کشور از زندان بگرام دیدن کرده بود گفت: «در جریان دیدار اعضای کمیسیون از این زندان، شماری از زندانیان از اینکه مورد شکنجه قرارگرفته‌اند شکایت کرده‌اند.» به گفته این مقام افغان، برخی زندانیان نیز از اینکه به هنگام بازرسی آنان را مجبور کرده‌اند برهنه شوند، شکایت کردند. محرومیت از غذا، ماندن در زندان به‌رغم تبرئه شدن یا پایان یافتن دوران محکومیت از دیگر مواردی است که زندانیان با اعضای کمیسیون نظارت بر اجرای قانون اساسی مطرح کرده و از آن شکایت داشتند.[۸]
۳-۲- اقدام نیروهای آمریکایی در کشتار غیرنظامیان افغان
دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در ۱۹ اکتبر سال ۲۰۱۶ با انتشار گزارشی اعلام کرد که تلفات غیرنظامیان در این کشور تنها طی ۹ ماه براثر حمالت هوایی، ۷۲ درصد افزایش‌یافته است. بر اساس این گزارش، طی ۹ ماه، دو هزار و ۵۶۲ غیرنظامی در افغانستان کشته و پنج هزار و ۸۳۵ تن نیز زخمی شده‌اند. دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در گزارش خود همچنین از افزایش تلفات کودکان از سال ۲۰۱۳ تاکنون ابراز نگرانی و تأکید کرد که» دو هزار و ۴۶۱ مورد آسیب به کودکان را ثبت کرده است که از این میان، ۶۳۹ کودک کشته و هزار و ۸۲۲ کودک دیگر زخمی شده‌اند. همچنین تنها طی ۹ ماه، ۲۴۰ زن کشته و ۶۳۷ تن دیگر زخمی شده‌اند. «دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان همچنین یک هزار و ۸۹۷ مورد آسیب به غیرنظامیان شامل ۶۲۳ کشته و ۱ یک هزار و ۲۷۴ زخمی را ثبت کرده است که ۴۲ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
هرچند دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در گزارش خود، نظامیان افغان را نیز در کشتار غیرنظامیان در حمالت هوایی مقصر دانسته است، اما از دیدگاه ناظران سیاسی، ارتش افغانستان از توانایی قابل‌توجهی برای عملیات هوایی برخوردار نیست که بخواهد در کشتار غیرنظامیان همچون نیروهای ناتو و آمریکا نقش داشته باشد. از این گذشته، نظامیان آمریکایی در افغانستان در موارد متعددی به قتل غیرنظامیان افغان دست‌زده‌اند. برای مثال، بر اساس گزارشی که مجله آمریکایی» رولینگ استون «در سال ۲۰۱۰ منتشر کرد، گروهی از نظامیان آمریکایی که متهم به قتل بی‌رحمانه غیرنظامیان افغان بودند، آن‌طور که پنتاگون مدعی است، مخفیانه عمل‌نکرده‌اند بلکه در مقابل دیدگان واحد نظامی خود، مرتکب جنایت شده‌اند.[۹] این برخلاف ادعای ارتش آمریکا بود که می‌گوید ۲ این نظامیان بدون اطلاع فرماندهانشان عمل کرده‌اند؛ این افراد متهم بودند صحنه جنایت را تغییر داده‌اند تا وانمود کنند قربانیان، جنگجو بوده‌اند.
پی‌نوشت ها:
[۱] . History of U.S. Military Interventions since ۱۸۹۰, at: https://academic.evergreen.edu/g/grossmaz/interventions.html
[۲] . Which countries spend the most on their military?, World Economic Forum, ۰۲ Mar ۲۰۱۷, at: https://www.weforum.org/agenda/۲۰۱۷/۰۳/the-us-spends-more-on-defence-than-all-of-thesecountries-combined/
[۳]برای مثال، وندی شرمن معاون سابق وزیر امور خارجه ایالات‌متحده در این زمینه گفته است: «من شخصاً فکر می‌کنم که این‌یک تصمیم درست و البته دردناک بود زیرا این بمباران‌ها تلفات زیادی به‌جا گذاشت. رئیس‌جمهور آمریکا نیز در بازدید از محل یادبود بمباران اتمی هیروشیما به‌جای عذرخواهی از مردم ژاپن، با بیان این موضوع که آمریکا تنها کشوری است که از سلاح اتمی استفاده کرده و به همین دلیل خود را در زمینه حمایت از منع اشاعه هسته‌ای در سراسر جهان مسئول می‌داند از لزوم انقلاب اخلاقی در خصوص تسلیحات اتمی صحبت کرد «. بنگرید به
http://www.nytimes.com/۲۰۱۶/۰۵/۰۹/world/asia/obama-weighs-visiting-hiroshima-ornagasaki.html?_r=۰
[۴] . https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
[۵] .York,Geoffrey; Mick, Hayley; «Last Ghost of the Vietnam War», The Globe and Mail, July ۱۲, ۲۰۰۸
[۶] Pellow, David N. Resisting Global Toxics: Transnational Movements for Environmental Justice, MIT Press, ۲۰۰۷, p. ۱۵۹, (ISBN ۰-۲۶۲-۱۶۲۴۴-X). Stellman et al. ۲۰۰۳: pp ۶۸۱–۶۸۷
[۷] حامد کرزای بمباران مناطق غیرنظامی، ورود به منازل افغان‌ها و موارد متعددی از تجاوز به شهروندان این کشور را ازجمله جنایات آمریکا در سال‌های اشغال این کشور برشمرد.
[۸] . Afghan commission alleges US detainee abuse, Deseret News, Jan ۷, ۲۰۱۲, at: http://www.deseretnews.com/article/۷۰۰۲۱۳۲۴۰/Afghan-commission-alleges-US-detaineeabuse.html ۳۳
[۹] http://morallowground.com/۲۰۱۱/۰۳/۲۸/rolling-stone-publishes-graphic-unedited-u-s-army-killteam-war-crime-photos/
منبع: پایگاه برهان
مداخلات نظامی آمریکا به پشتوانه بهره‌مندی از بزرگ‌ترین ارتش جهان بسیار گسترده بوده و به نقض حقوق انسان‌های بسیاری منجر شده است. آمریکا با بهانه‌های مختلف به مداخلات نظامی متعدد علیه سایر کشورها پرداخته است به‌گونه‌ای که این کشور از سال ۱۹۴۵ تاکنون مرتکب بالغ‌بر یک‌صد مورد مداخله نظامی در جهان شده است.[۱] از همین رو، آمریکا بالاترین سهم در هزینه نظامی را در جهان بر عهده دارد: هزینه نظامی این کشور ۵/۴۶ درصد از کل هزینه‌های نظامی جهان را در برمی‌گیرد.[۲] در ادامه به بخشی از این کارنامه سیاه اشاره می‌شود.
۱- بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی
انفجار اتمی در دو شهر «هیروشیما» و «ناکازاکی» یکی از بزرگ‌ترین جنایات تاریخی آمریکا قلمداد می‌شود، جنایتی که به مرگ آنی ۲۲۰ هزار نفر منجر شد. صدها هزار نفر دیگر نیز طی سال‌های پس‌ازآن براثر تأثیرات ناشی از آن فاجعه دچار بیماری‌های حاد گشتند. رخداد فوق در سال ۱۹۴۵ و در پی تسلیم نشدن ژاپن در جنگ جهانی دوم از سوی آمریکا صورت پذیرفت. بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی تا به امروز تنها موارد استفاده جنگی از سلاح هسته‌ای در جهان است، رخدادی که به‌رغم میزان بالای تلفات و گذشت بیش از هفتادسال از آن، مقامات آمریکایی به‌جای عذرخواهی بابت این جنایت جنگی عظیم، با وقاحت آن را ضرورتی دردناک می‌نامند.[۳]
۲- جنایات آمریکا در جنگ ویتنام
جنگ ویتنام از پر تلفات ترین جنگ‌های پس از جنگ دوم جهانی محسوب می‌شود. مطابق با برخی برآوردها، در این جنگ، تا دو میلیون غیرنظامی و حدود یک‌میلیون نظامی از نیروهای ویتنام شمالی و ویتکنگ ها در جنگ کشته شدند.[۴] در این میان نیروهای آمریکایی تعداد زیادی از نظامیان و غیرنظامیان را قتل‌عام کردند.[۵] اکثر قربانیان غیرنظامیان زن و کودک بودند. نظامیان آمریکایی قبل از آنکه برخی از آن‌ها را به قتل برسانند، مورد تجاوز و شکنجه قرار می‌دادند، و بعد از قطع اعضای بدن ویتنامی‌ها آن‌ها را می‌کشتند. مدارک مستندی در مدت وقوع این تنش در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۵ میلادی و پس‌ازآن به ثبت رسید که حاکی از تجاوزهای گسترده نیروهای آمریکایی به زنان ویتنامی قبل از کشتار و قطعه‌قطعه کردن آن‌ها بوده است.
جنایات آمریکایی‌ها در ویتنام به موارد فوق محدود نمی‌شود: ازجمله دیگر اقدامات جنایت‌کارانه ایالات‌متحده در این کشور استفاده از عامل نارنجی بود، عامل نارنجی نوعی سمّ قوی است که ارتش آمریکا در جنگ ویتنام برای از بین بردن جنگل‌های پناهگاه ویتکنگها به کار برد. این ماده علاوه بر از بین بردن جنگل‌های انبوه استوایی، آثار مرگبار فراوانی نیز بر مردم ویتنام به‌جا گذاشت که در نسل‌های بعدی ساکنان مناطق سم‌پاشی شده دیده می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد براثر این سم‌پاشی‌ها، ۴۰۰ هزار نفر کشته یا ناقص‌العضو شدند و در سال‌های بعدی تاکنون ۵۰۰ هزار کودک با اختلالات مادرزادی زاده شده‌اند. در میان سال‌های یادشده، ارتش آمریکا نزدیک به میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر علف‌کش شیمیایی و برگ زدا بر روی جنگل‌های ویتنام، شرق لائوس و بخش‌هایی از کامبوج فروریخت تا با نابودی این جنگل‌ها از بهره‌بردن ویتکنگها از آن‌ها به‌عنوان پناهگاه و محل حمالت موفق به نیروهای آمریکایی جلوگیری کند.[۶]
۳- جنایات آمریکا در افغانستان
نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۱ میلادی و در راستای آنچه مبارزه با تروریسم نام نهاده شد، جهت مقابله با نیروهای «القاعده «خاک افغانستان را اشغال کردند. در این تجاوز نظامی و در سال‌های پس‌ازآن نیروهای اشغالگر آمریکایی بارها اقدامات خشونت‌آمیز و غیرانسانی را مرتکب شدند که حتی در این سال‌ها صدها هزار شهروند افغان توسط رئیس‌جمهور وقت افغانستان نیز بدان اعتراض کرد.[۷] نیروهای وابسته به ناتو و در راستای مبارزه با تروریسم قتل‌عام شده‌اند. آمریکا با حضور در افغانستان حاکمیت این کشور را نقض کرد و به بارزترین عامل نقض حقوق بشر در کشور افغانستان تبدیل شد.
۳-۱- نقض حقوق بشر در زندان بگرام
در دسامبر ۲۰۱۱ خبرگزاری فرانسه گزارش کرد دولت افغانستان با انتشار گزارشی از اعمال شکنجه و بدرفتاری با زندانیان در زندان بگرام در شمال کابل خبر داده است. این زندان در یک پایگاه نظامی نیروهای آمریکا قرار داشت و اداره آن را آمریکایی‌ها و افغان‌ها مشترکاً بر عهده داشتند. گلرحمان قاضی، رئیس وقت کمیسیون نظارت بر اجرای قانون اساسی افغانستان که به دستور حامد کرزای، رئیس‌جمهوری وقت این کشور از زندان بگرام دیدن کرده بود گفت: «در جریان دیدار اعضای کمیسیون از این زندان، شماری از زندانیان از اینکه مورد شکنجه قرارگرفته‌اند شکایت کرده‌اند.» به گفته این مقام افغان، برخی زندانیان نیز از اینکه به هنگام بازرسی آنان را مجبور کرده‌اند برهنه شوند، شکایت کردند. محرومیت از غذا، ماندن در زندان به‌رغم تبرئه شدن یا پایان یافتن دوران محکومیت از دیگر مواردی است که زندانیان با اعضای کمیسیون نظارت بر اجرای قانون اساسی مطرح کرده و از آن شکایت داشتند.[۸]
۳-۲- اقدام نیروهای آمریکایی در کشتار غیرنظامیان افغان
دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در ۱۹ اکتبر سال ۲۰۱۶ با انتشار گزارشی اعلام کرد که تلفات غیرنظامیان در این کشور تنها طی ۹ ماه براثر حمالت هوایی، ۷۲ درصد افزایش‌یافته است. بر اساس این گزارش، طی ۹ ماه، دو هزار و ۵۶۲ غیرنظامی در افغانستان کشته و پنج هزار و ۸۳۵ تن نیز زخمی شده‌اند. دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در گزارش خود همچنین از افزایش تلفات کودکان از سال ۲۰۱۳ تاکنون ابراز نگرانی و تأکید کرد که» دو هزار و ۴۶۱ مورد آسیب به کودکان را ثبت کرده است که از این میان، ۶۳۹ کودک کشته و هزار و ۸۲۲ کودک دیگر زخمی شده‌اند. همچنین تنها طی ۹ ماه، ۲۴۰ زن کشته و ۶۳۷ تن دیگر زخمی شده‌اند. «دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان همچنین یک هزار و ۸۹۷ مورد آسیب به غیرنظامیان شامل ۶۲۳ کشته و ۱ یک هزار و ۲۷۴ زخمی را ثبت کرده است که ۴۲ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
هرچند دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در گزارش خود، نظامیان افغان را نیز در کشتار غیرنظامیان در حمالت هوایی مقصر دانسته است، اما از دیدگاه ناظران سیاسی، ارتش افغانستان از توانایی قابل‌توجهی برای عملیات هوایی برخوردار نیست که بخواهد در کشتار غیرنظامیان همچون نیروهای ناتو و آمریکا نقش داشته باشد. از این گذشته، نظامیان آمریکایی در افغانستان در موارد متعددی به قتل غیرنظامیان افغان دست‌زده‌اند. برای مثال، بر اساس گزارشی که مجله آمریکایی» رولینگ استون «در سال ۲۰۱۰ منتشر کرد، گروهی از نظامیان آمریکایی که متهم به قتل بی‌رحمانه غیرنظامیان افغان بودند، آن‌طور که پنتاگون مدعی است، مخفیانه عمل‌نکرده‌اند بلکه در مقابل دیدگان واحد نظامی خود، مرتکب جنایت شده‌اند.[۹] این برخلاف ادعای ارتش آمریکا بود که می‌گوید ۲ این نظامیان بدون اطلاع فرماندهانشان عمل کرده‌اند؛ این افراد متهم بودند صحنه جنایت را تغییر داده‌اند تا وانمود کنند قربانیان، جنگجو بوده‌اند.
پی‌نوشت ها:
[۱] . History of U.S. Military Interventions since ۱۸۹۰, at: https://academic.evergreen.edu/g/grossmaz/interventions.html
[۲] . Which countries spend the most on their military?, World Economic Forum, ۰۲ Mar ۲۰۱۷, at: https://www.weforum.org/agenda/۲۰۱۷/۰۳/the-us-spends-more-on-defence-than-all-of-thesecountries-combined/
[۳]برای مثال، وندی شرمن معاون سابق وزیر امور خارجه ایالات‌متحده در این زمینه گفته است: «من شخصاً فکر می‌کنم که این‌یک تصمیم درست و البته دردناک بود زیرا این بمباران‌ها تلفات زیادی به‌جا گذاشت. رئیس‌جمهور آمریکا نیز در بازدید از محل یادبود بمباران اتمی هیروشیما به‌جای عذرخواهی از مردم ژاپن، با بیان این موضوع که آمریکا تنها کشوری است که از سلاح اتمی استفاده کرده و به همین دلیل خود را در زمینه حمایت از منع اشاعه هسته‌ای در سراسر جهان مسئول می‌داند از لزوم انقلاب اخلاقی در خصوص تسلیحات اتمی صحبت کرد «. بنگرید به
http://www.nytimes.com/۲۰۱۶/۰۵/۰۹/world/asia/obama-weighs-visiting-hiroshima-ornagasaki.html?_r=۰
[۴] . https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
[۵] .York,Geoffrey; Mick, Hayley; «Last Ghost of the Vietnam War», The Globe and Mail, July ۱۲, ۲۰۰۸
[۶] Pellow, David N. Resisting Global Toxics: Transnational Movements for Environmental Justice, MIT Press, ۲۰۰۷, p. ۱۵۹, (ISBN ۰-۲۶۲-۱۶۲۴۴-X). Stellman et al. ۲۰۰۳: pp ۶۸۱–۶۸۷
[۷] حامد کرزای بمباران مناطق غیرنظامی، ورود به منازل افغان‌ها و موارد متعددی از تجاوز به شهروندان این کشور را ازجمله جنایات آمریکا در سال‌های اشغال این کشور برشمرد.
[۸] . Afghan commission alleges US detainee abuse, Deseret News, Jan ۷, ۲۰۱۲, at: http://www.deseretnews.com/article/۷۰۰۲۱۳۲۴۰/Afghan-commission-alleges-US-detaineeabuse.html ۳۳
[۹] http://morallowground.com/۲۰۱۱/۰۳/۲۸/rolling-stone-publishes-graphic-unedited-u-s-army-killteam-war-crime-photos/
منبع: پایگاه برهان
مرجع : آنا
کد مطلب : ۷۵۱۸۳۹
منتخب
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
