حامی دو آتشه رفراندوم در اندیشه کاخ ریاست؛ چرا بارزانی در پی ریاست جمهوری است؟

اگرچه گمانه زنی های رسانه ای حکایت از آن داشت که حزب دموکرات کردستان عراق "فاضل میرانی" دبیر دفتر سیاسی این حزب را به عنوان کاندید ریاست جمهوری روانه بغداد کند اما مسعود بارزانی به عنوان تصمیم گیرنده اصلی این حزب در نهایت فواد حسین رئیس نهاد ریاست اقلیم کردستان را کاندید کرد.

فواد حسین ریاست 13 ساله نهاد ریاست اقلیم کردستان عراق را در کارنامه خود دارد، پستی که با وجود استعفای بارزانی در سال 2017 همچنان در اقلیم پابرجاست. وی عضو حزب خاصی نیست، پیشتر در اتحادیه میهنی کردستان بوده است و در اواسط دهه نود میلادی و در اوج جنگ داخلی کردها در عراق از این حزب جدا شد، سال 2000 به اقلیم کردستان بازگشت و به بارزانی و حزب دموکرات کردستان نزدیک شد.

از فضای سیاسی این روزهای اقلیم کردستان اینگونه برداشت می شود که حزب دموکرات کردستان به جدی در پی رسیدن به پست ریاست جمهوری عراق است و مسئولان ارشد این حزب به صراحت از موفقیت کاندید خود و شکست برهم صالح سخن می گویند.

منابع نزدیک به برهم صالح، کاندید رسمی حزب اتحادیه میهنی کردستان در مقابل تحرکات حزب رقیب گفته اند که غیر ممکن است فواد حسین به عنوان رئیس جمهوری عراق انتخاب شود. آنان به این نکته استناد کرده اند که جایگاه سیاسی و بین المللی فواد حسین در رقابت با برهم صالح ضعیف است و وی از طراحان و مجریان اصلی رفراندوم برگزار شده جدایی از عراق در سال 2017 بوده است و بنابراین ممکن است جریانهای سیاسی این کشور روی خوشی نسبت به این کاندید نشان ندهند.



حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی تاکید کرده است که به عنوان بزرگترین فراکسیون کردی در پارلمان عراق، پست ریاست جمهوری این کشور را استحقاق خود می داند و اتحادیه میهنی کردستان هم در این راه به توافقی استناد کرده است که در آن پست ریاست جمهوری عراق در ازای پست ریاست اقلیم کردستان بوده است. اگرچه که یاران بارزانی ادعا می کنند پست ریاست اقلیم در برهه کنونی معلق شده است و بارزانی هم به صورت رسمی استعفاء داده است اما اتحادیه ای ها هم تاکید می کنند که رئیس مستعفی اقلیم بخش اعظم اختیارات خود را به نچیروان بارزانی نخست وزیر حکومت محلی اقلیم سپرده است.

چرا بارزانی در پی ریاست جمهوری عراق است؟

این یک سوال اساسی است که انگیزه مسعود بارزانی از کاندید کردن رئیس دفتر خود و تلاش در جهت انتخاب وی به عنوان رئیس جمهوری جدید عراق چیست؟ کسی که سال گذشته بارها بر طبل جدایی از عراق کوبیده بود و حتی در میان مخالفت های داخلی، منطقه ای و بین المللی هم رفراندوم استقلال اقلیم را برگزار کرد، اینک چه اهدافی در پس کاندیداتوری نماینده وی نهفته است؟

اگر نگاهی به مواضع و سخنرانی های بارزانی داشته باشیم به سهولت قابل درک است که رئیس سابق اقلیم کردستان عراق همیشه تلاش کرده است خارج از ریاست حزب دموکرات کردستان، خود را به عنوان مرجع اصلی سیاسی کردها مطرح کند. در حالیکه قبل از رفراندوم نافرجام 2017 وی روزانه از  هیئت های دیپلماتیک و نماینده عالی دیگر کشورها استقبال می کرد، اینک چنین برنامه هایی در جدول کاری روزانه بارزانی نیست و جدای از رفت و آمدهای برت مک گورک نماینده رئیس جمهوری آمریکا در ائتلاف به اصطلاح علیه داعش، رئیس سابق اقلیم دیدارهای آنچنانی در یک سال گذشته نداشته است، بنابراین این موقعیت برای شخصی که جایگاه نخست اقلیم کردستان را برای خود متصور است می تواند مشکل بزرگی باشد.

از اینرو حزب دموکرات کردستان از تحرکات این روزهای خود در معرفی کاندید ریاست جمهوری عراق به دنبال اهدافی است: به باور نگارنده، نخستین پیام کاندیداتوری فواد حسین این است که رئیس دفتر بارزانی و نه شخص وی به عنوان ریاست جمهوری عراق انتخاب خواهد شد، در حالیکه جریانهای سیاسی عراق در سال گذشته به صراحت با برگزاری رفراندوم بارزانی مخالفت کردند، اینک وی یکی از تئورسین های رفراندومی خود را به عنوان رئیس جمهوری عراق مطرح خواهد کرد و اینگونه نشان خواهد داد که بخشی از اراده و تصمیم گیری های سیاسی عراق در این دوره با وی خواهد بود، پستی که اگرچه دارای اختیارات کمتری است اما اعتبار سیاسی خاصی دارد.

دومین پیامو البته هدف بارزانی از کاندیداتوری فواد حسین این است که وی می تواند معرف و مبلغ سیاست های رئیس سابق اقلیم کردستان به سران دیگر کشورها و نهادهای بین المللی باشد. سران و مسئولان عالی دیگر کشورها که نزد ریاست جمهوری عراق خواهند آمد به خوبی از سیاست های مسعود بارزانی اطلاع خواهند داشت و ممکن است رفت و آمدهای سیاسی به اربیل و نزد بارزانی افزایش پیدا کند و رئیس سابق اقلیم بار دیگر به عنوان مرجع سیاسی کرد خود را مطرح کند. در نهایت اینکه بارزانی  می خواهد از اقلیم کردستان ریاست جمهوری عراق را اداره کند زیرا واضح است که فواد حسین مراد حلقه به گوش بارزانی است و اراده مستقل سیاسی از خود نخواهد داشت.



بارزانی و مخالفت صریح با کاندیداتوری برهم صالح

اگرچه که برهم صالح در پی بازگشت به اتحادیه میهنی کردستان به صورت رسمی از سوی شورای رهبری این حزب به عنوان کاندید ریاست جمهوری عراق معرفی شده است اما شبکه خبری nrt به نقل از منابع خود اعلام کرده است که مسعود بارزانی و همسر جلال طالبانی رئیس جمهوری سابق عراق توافق کرده اند مانع از انتخاب این چهره سیاسی شوند.

بازگشت برهم صالح به اتحادیه میهنی کردستان حاصل تلاش های پاول طالبانی و لاهور شیخ جنگی از اعضای اصلی خانواده دبیرکل فقید اتحادیه میهنی بوده است اما در تضاد با این تلاش ها گفته می شود که هیرو ابراهیم احمد به عنوان عضو دفتر سیاسی و چهره با نفوذ اتحادیه میهنی چندان راضی به انتخاب برهم صالح نیست و به همین دلیل در نشست شورای رهبری این حزب هم که به اعلام رسمی کاندیداتوری برهم صالح منجر شد، شرکت نداشته است.

چنین وضعیتی تداعی کننده چهار سال گذشته است، در حالیکه همه نگاهها به انتخاب برهم صالح به عنوان رئیس جمهوری عراق بود اما در نهایت متاثر از مخالفت های همسر طالبانی وی از رسیدن به کاخ ریاست جمهوری عراق ناکام ماند و فواد معصوم از سوی پارلمان عراق انتخاب شد.

از سوی دیگر، موضوع مخالفت های بارزانی و حزب دموکرات کردستان عراق با کاندیداتوری برهم صالح ممکن است واکنشی به تلاش های پاول طالبانی و لاهور شیخ جنگی باشد، خانواده بارزانی و حزب وی این دو چهره اتحادیه میهنی را در حوادث پسا رفراندومی کرکوک به خیانت به کردها متهم کرده اند و اینک تلاش می کنند از قدرت یافتن این جناح در درون اتحادیه میهنی کردستان با بازگشت برهم صالح جلوگیری کنند.

سخن آخر اینکه

بارزانی و حزب دموکرات کردستان عراق مخالف کاندیداتوری برهم صالح هستند، در مقابل، اتحادیه میهنی کردستان هم راهی جز رضایت به کاندید شدن نماینده بارزانی و رقابت وی با برهم صالح ندارد. راه دیگر این است که دو حزب حاکم اقلیم کردستان عراق، کاندید مورد توافق ضعیفی را به بغداد معرفی کنند، شخصی که در حد و اندازه های برهم صالح نباشد. حزب دموکرات کردستان در آخرین پیام خود تاکید کرده است که پست ریاست جمهوری عراق از آن این حزب خواهد بود یا کاندید بی طرف مشترک که حاصل توافق با اتحادیه میهنی کردستان باشد.