وقتی قربانیان از وضعیت خود بی خبرند

حتی تا کمتر از دو قرن پیش نیز جوامع بشری با همه پیشرفتی که به آن دست یافتند، اما برده داری را با خود به همراه داشتند و در تقریبا 150 سال پیش بود که برده‌داری غیر قانونی عنوان شد، هرچند هیچگاه این ماهیت غیرقانونی مانع تداوم برده داری تا همین سال‌ها نیز نشده است.
 
بردگی مدرن به چه معناست؟

از حدود 150 سال پیش بیشتر کشورها برده داری را ممنوع اعلام کردند (برزیل آخرین کشوری بود که این معضل را در سال 1888 ممنوع اعلام کرد)؛ اما هنوز میلیون ها مرد، زن و کودک در نقاط مختلف دنیا به بردگی گرفته می شوند. البته شکل و نوع این برده داری ها در مقایسه با گذشته تغییرات فراوانی کرده است.

بیانیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 که برده داری را ممنوع اعلام کرد، می گوید: «هیچ انسانی نباید به بردگی گرفته شود. بردگی و تجارت برده باید در هر شکل و نوعی ممنوع اعلام شود». تعریف و توضیح بردگی مدرن از «توافق مکمل سازمان ملل در سال 1956» گرفته شده است که این چنین می گوید: «بردگی برای پرداخت بدهی، نظام ارباب و رعیتی، ازدواج اجباری و فروش کودکان برای سوءاستفاده از آنها در فعالیت های مجرمانه».

با این حال با توجه به بیانیه جهانی حقوق بشر، انواع بردگی مدرن می‌تواند شامل کار گروهی ( زمانی که افراد نتوانند بدهی های خود را پرداخت کنند و در نتیجه مجبور به انجام کار رایگان هستند)،‌ کار اجباری(کار بدون حقوق و مزایای قانونی) بردگی وراثتی(به دنیا آمدن فرزندان در خانواده برده) ، قاچاق انسان( انتقال انسان بصورت غیرقانونی در ازای دریافت پول)،  بردگی کودکان و بردگی جنسی باشد.
 
پراکندگی جغرافیایی بردگی مدرن

حدود نیمی از افراد مشمول تعریف بردگی مدرن در قاره آسیا حضور دارند. گزارش شده است حدود 58 درصد از کل برده ها در پنج کشور هند، چین، پاکستان، بنگلادش و ازبکستان زندگی می کنند. البته اروپایی ها نیز در برخی از انواع این برده داری از دیگر کشورها جلوتر هستند، به گونه ای که از لحاظ میزان جمعیت، کشورهای مرکز و جنوب شرق اروپا بیشترین تعداد کارگران اجباری را دارند.

هم اینک ۴۰ میلیون برده در دنیا خرید و فروش می‌شوند و در زمین‌های کشاورزی ایتالیا که هر سال گوجه فرنگی فراوانی برداشت می‌شود هزاران کارگر مهاجر از سراسر اروپا، آفریقا و خیلی دورتر از هند استثمار می‌شوند. کارفرمایان حقوق کارگران مهاجر را نمی‌پردازند، اسناد هویتی را ضبط می‌کنند تا از فرارشان جلوگیری نمایند و آنان را وادار می‌کنند هر روز ۱۲ ساعت، هفت روز هفته بدون توقف یا استراحت کار کنند و حتی آنان را مورد تجاوز و آزار جنسی نیز قرار می‌دهند. ایتالیا با بهره کشی از این شرایط به یکی از بزرگترین تولید کنندگان گوجه فرنگی در دنیا تبدیل شده است.

در برزیل، بیگاری کشیدن از برده‌ها در مزارع پرورش گاو و گوسفند فراوان وجود دارد. کارگران دامداری‌ها تهدید به مرگ می‌شوند و سال‌ها حقوق آنان به علت بدهی به کارفرما پرداخت نمی‌شود و از خروج آنان از دامداری‌ها جلوگیری می‌شود و با آن‌ها همچون حیوان رفتار می‌کنند. گوشتی که از برزیل صادر می‌کند و به کشور‌های چین و اتحادیه اروپایی می‌رسد از همین ساختار برده پروری تولید می‌شود.

تایلند، سومین صادرکننده بزرگ غذا‌های دریایی در دنیا، یکی از بدنام‌ترین و خطرناک‌ترین محیط‌های کارگری در دنیا نیز به شمار می‌آید. گزارش‌ها نشان می‌دهد تبهکاران، زنان و مردان اهل کامبوج و میانمار را با نیرنگ و فریب می‌ربایند و آنان را در بازار‌های برده فروشی به مزایده می‌گذارند تا در ماهیگیری و بازار ماهی به بیگاری گرفته شوند. این افراد همچنین در معرض گرسنگی و بیخوابی شدید قرار می‌گیرند.

برده داری نوین و صنعت جهانی صادرات برده با مبلغ هنگفت ۷ میلیارد دلار در سال ارزش گذاری شده است که از این مبلغ ۲۰۰ میلیون دلار تنها برای خرید و فروش غذای حیوانات خانگی در آمریکا هزینه می‌شود.
 
برده داری و سرمایه‌داری

با نگاهی به جوامعی‌که سرمایه‌داری در آن‌ها حاکم است، به وضوح می‌توان برده‌داری مدرن را دید. در این جوامع که به ظاهر مردم آزادند، بردگی نامرئیِ زندگی آن‌ها را فراگرفته که حتی فکر خلاصی از آن‌را نمی‌توانند در سر داشته باشند.
در جوامع اروپایی و امریکایی، که سرمایه‌داری رشد زیادی داشته، انواع برده‌ را به وجود آورده و سرمایه‌دران دست به اقدامات مختلفی برای رشد سرمایه‌ی‌شان می‌زنند که اغلباً بردگی افراد از الزامات آن است.

بیشتر مردم در غرب برای همه عمر مدیون بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌داری بوده و همیشه مشغول پرداخت اقساط و قروض خویش می‌باشند. قروضی‌که هیچ‌گاه پایانی نداشته و تا آخر عمر انسان غربی را همراهی می‌کند.

تبدیل‌شدن تن‌فروشی در جوامع اروپایی به یک حرفه، که زنان زیادی در آن مشغولند، از مصادیق بارز برده‌داری مدرن است.
هیورو نیوز در این ارتباط می‌گوید درکشور آلمان ٤٠٠هزار زن در خانه‌های ارائه خدمات جنسی مشغول به فعالیت هستند.

همچنین براساس تحقیقات آژانس ملی مبارزه با جرایم، اکثر بردگان نوین در بریتانیا از مهاجرانی هستند که از آلبانی، نیجریه، ویتنام، رومانی و لهستان به این کشور آمده‌اند. در میان بردگان، زن، مرد و کودک در سنین مختلف دیده می‌شوند و اکثر آنان افراد آسیب پذیر جامعه از اقلیت‌های قومی یا کسانی هستند که به نحوی از جامعه طرد شده یا خود را مطرود جامعه می‌دانند. شهروندان کشورهای اروپای شرقی، ویتنام و نیجریه بزرگترین گروه قریانیان برده‌داری نوین در انگلیس هستند.

کارشناسان گفته‌اند که یکی از عوامل وجود برده‌داری نوین در انگلیس این است که قربانیان نمی‌دانند که گرفتار بهره‌کشی اقتصادی هستند و در نتیجه در صدد چاره‌جویی بر نمی‌آیند. در این ارتباط نیز آژانس مبارزه با جرایم تخمین زده است که طی سه سال گذشته، شمار قربانیان برده‌داری نوین و قاچاق انسان در بریتانیا بیش از دو برابر شده است.

براین اساس می‌توان گفت که مدرنیته برده‌داری را از بین‌نبرده، بلکه شکل جدیدی به آن بخشیده است که می‌توان آن‌را برده‌داری مدرن نامید.

حتی فراتر از کشورهای غربی و اروپایی، برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بویژه امارات متحده عربی و عربستان نیز با در اختیار گرفتن کارگران خارجی بدون مزایا و حقوق انسانی لازم، به برده‌داری نوین دامن زده‌اند. رفتار غیرانسانی سعودی‌ها با کارگران خارجی و سوء‌استفاده از این افراد تفاوتی با برده‌داری ندارد. نظام کفالت یا ضمانت که کارگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را تحت تکفل کارفرما قرار می‌دهد، بهترین سند برای نشان دادن عمق رنج و مصایب کارگران خارجی و سوء‌استفاده از آنان است، زیرا این کارگران با این قانون اجازه خروج بدون رضایت کارفرما ندارند.

با این حال تاکنون مجامع حقوق بشری غربی کمتر به موارد برده‌داری نوین ورود کرده و حتی دولت‌های غربی ناتوان از مقابله جدی با این گونه از بحران‌ها بوده‌اند. ناتوانی و ناکارآمدی که نشان می‌دهد دولت‌های جوامع سرمایه‌داری خود بخشی از ساختار بازتولید برده‌داری می‎‌باشند و بر همین اساس برای آن‌ها امکان تقابل جدی با برده‌داری نوین وجود ندارد.