برده‌داری درجهان مدرن

تصوری که خیلی‌ها از برده‌داری دارند به عصر تجارت برده در آفریقا مربوط می‌شود؛ زمانی‌ که برده‌ها از قاره سیاه و از مسیر اقیانوس اطلس به آمریکا و حوزه دریای کارائیب منتقل می‌شدند تا کارهای سخت و طاقت‌فرسا را انجام دهند.
 آنقدر این مسئله تا سال۱۸۰۷ میلادی و ممنوعیت برده‌داری عادی بود که بعضی‌ها عقیده داشتند که برده‌ها آفریده شده‌اند تا فرمانبردار باشند و برای سفیدها بردگی کنند. این روزها دیگر اکثر مردم جهان برخلاف گذشته برده‌داری را کاری نادرست می‌دانند اما برخلاف تصور خیلی‌ها دوران برده‌داری در دنیا نه‌تنها تمام نشده بلکه بدتر هم شده است. واقعیت این است که در هیچ مقعطی از تاریخ بشریت مثل حالا در دنیا برده وجود نداشته است! شاید کمی شکل برده‌داری متفاوت شده و محققان آن را برده‌داری مدرن می‌خوانند اما یک حساب و کتاب سرانگشتی نشان می‌دهد که حالا تعداد برده‌های جهان حتی بیشتر از 2 برابر عصر تجارت برده هم شده است. برده‌داری حالا در دنیا مذموم است و جرم شناخته می‌شود اما عوامل مختلفی دست به‌دست هم داده‌اند تا زیر پوست جهان کنونی، هنوز هم برخی دیگران را بنده خودشان بدانند. برده‌داری در جهان تمام نشده؛ بازار اسیر کردن انسان‌ها برای سوء‌استفاده از همیشه داغ‌تر است؛ حداقل ۳۰ میلیون نفر؛ این آمار کسانی است که حالا و درحالی‌که شما چای‌ داغ‌تان را می‌خورید قربانی برده‌داری هستند. به‌دست‌آوردن آمار کسانی که در دوران برده‌داری مدرن مورد سوء‌استفاده قرار می‌گیرند خیلی ساده نیست. برده‌داری حالا به‌صورت علنی صورت نمی‌گیرد اما تعداد کسانی که تخمین زده می‌شود حالا برده هستند با وجود مخفیانه بودن، بیشتر از 2 برابر دوران عصر تجارت برده است.

در سال‌های گذشته به‌خاطر افزایش سریع جمعیت، فقر و فساد دولتی آمار برده‌ها به‌صورت گسترده‌ای افزایش پیدا کرده است. برده‌داری حالا به شکل‌های گوناگون و در همه قاره‌ها وجود دارد؛ از قاچاق بردگان جنسی و کارگر گرفته تا اسارت به‌خاطر بدهی‌ و افرادی که پس از دریافت وام‌های کوچک، مجبور به‌کار اجباری دائمی برای وام‌دهنده هستند. مانند گذشته که برده‌داری در جای جای جهان قدیم وجود داشت حالا و در قرن بیست و یکم هم در نقاط مختلف دنیا، انسان‌ها به بردگی گرفته می‌شوند. هفته گذشته وقتی که 3 زن در انگلیس بعد از 30 سال اسارت در خانه‌ای در جنوب لندن، توسط پلیس پیدا شدند بار دیگر نظر رسانه‌ها به مسئله برده‌داری نوین یا مدرن جلب شد. وزیر کشور انگلیس پس از رسانه‌ای‌شدن این ماجرا تأکید کرد که در این کشور اروپایی برده‌داری گسترده شده و خیلی‌ها در گوشه و کنار انگلیس برده هستند. یکی از زنان اهل مالزی با ۶۹ سال سن، یک تبعه ایرلندی ۵۷ ساله و یک زن انگلیسی ۳۰ ساله برده‌های خانه‌ای بودند که در انگلیس کشف شد. به گفته کارشناسان، این زنان حتی فرصت‌های فرار بسیاری داشته‌اند اما پس از سال‌ها برد‌گی ترس باعث شده که در اسارت باقی بمانند. مشاورانی که به این زنان کمک می‌کنند می‌گویند وقتی کسی برای مدتی طولانی در اسارت به سر ببرد، نه‌تنها از کسانی که او را به اسارت گرفته‌اند بلکه از آزاد شدن و اینکه مردم او را باور نکنند هم واهمه دارد. همین شرایط روحی باعث می‌شود تا چنین افرادی ترجیح دهند در اسارت باقی بمانند.

به گفته مقام‌های دولت انگلیس، تعداد افرادی که هر سال توسط قاچاقچیان انسان به انگلیس آورده می‌شوند در حال افزایش است؛ بیشترین قربانیان هم از اتباع نیجریه، ویتنام، چین و کشورهای اروپای شرقی هستند. بسیاری از این افراد پس از ورود به کشورهای اروپایی به‌خودفروشی وادار می‌شوند یا آنها را در مشاغل سخت در مزارع یا بخش ساختمان به‌کار می‌گیرند. در مواردی، این افراد مجبور به تکدیگری می‌شوند یا از آنها برای کلاهبرداری از پرداخت‌های تأمین اجتماعی سوءاستفاده می‌شود.برده‌دارهای نوین هم برای نگه‌داشتن افراد در مالکیت خود از روش‌های مختلف استفاده می‌کنند؛ از گرفتن گذرنامه تا تحت فشار قرار دادن، تهدید و ارعاب و محروم کردن آنان از دسترسی به خدمات حمایتی.

اسیر در خیابان‌های شیک

برده‌ها دیگر مانند گذشته ممکن است غل و زنجیر به پا و گردن نداشته باشند و داغی هم بر پیشانی‌شان نباشد. در کنار یک خیابان شیک اروپا یا در قلب آمریکا ممکن است برده‌ای در حال قدم زدن و کار کردن برای کسی که خود را مالک او فرض می‌کند باشد. وقتی که محققان با برده‌ای که مجبور به‌کار در معدنی واقع در شمال هند بود مصاحبه کردند متوجه شدند که او امکان فرار هم داشته است اما ترس از کارفرما به‌قدری در او شدید بود که هیچ وقت حتی فکر فرار هم به ذهنش خطور نکرده بود. محققان، برده‌داری را اینطور تعریف می‌کنند: اجبار به کسی برای کار با تهدید فیزیکی یا روانی، مالکیت یا کنترل فرد از سوی یک کارفرما به وسیله آزار فیزیکی یا روانی یا تهدید به آن، رفتار غیرانسانی و استفاده از فرد به‌عنوان کالایی که امکان خرید و فروش دارد و محدودیت فضای زندگی یا زندانی کردن یک انسان. در دنیای جدید شاید شکل و فرم برده‌داری تغییر کرده باشد اما هنوز همان قوانین گذشته بر آن حاکم است. علاوه بر شیوه‌های برده‌داری قدیم حالا سازمان‌های حقوق بشر، کار اجباری بدون دستمزد که به‌خصوص در مورد کودکان و زنان در بخش‌هایی از جهان رواج دارد را برده‌داری می‌دانند. بهره‌کشی از کسانی که گرفتار قاچاقچیان انسان شده‌اند، سوءاستفاده از کودکان به‌ویژه در زمان جنگ، ازدواج اجباری دختران نوجوان و به‌کارگماردن افراد در مشاغل سخت به‌منظور بهره‌برداری مالی، از دیگر موارد برده‌داری مدرن به‌حساب می‌آید. بررسی‌های انجام شده در اروپا از رشد تکان‌دهنده خرید و فروش انسان در این قاره خبر می‌دهد. مقام‌های دولت انگلیس به تازگی با اجرای قوانین جدیدی اعلام کرده‌اند که با برده‌داران نوین به شدیدترین وجه برخورد می‌شود. در این قوانین برای کسانی که مرتکب جرائمی مانند قاچاق انسان یا بهره‌کشی اقتصادی از دیگران شوند مجازات حبس ابد پیش‌بینی شده است اما شرط اول برای اجرا شدن قوانین این است که کسی بتواند برده‌ها را پیدا کند و برده‌داران دستگیر شوند و البته امید کمی برای این مسئله در میان دنیای تاریک امروز وجود دارد.

قیمت انسان؛ متوسط ۹۰ دلار

در گزارش برده‌داری جهانی آمده است که در سال ٢٠١٣، حدود 30میلیون نفر در سراسر جهان در وضعیت بردگی به سر می‌بردند که برخی از آنها، به‌خصوص در بخش‌هایی از غرب آفریقا و جنوب آسیا، از بدو تولد برده بوده‌اند. تحقیقات یک سازمان فعال در زمینه برده‌داری مدرن نشان می‌دهد که این روزها متوسط قیمت یک برده ۹۰ دلار است و افراد به‌صورت میانگین با این قیمت خرید و فروش می‌شوند. جالب است بدانید که در سال ۱۸۵۰ میلادی، یک برده معادل ۴۰ هزار دلار امروزی ارزش داشت و به‌نظر می‌رسد گسترش برده‌داری ارزش زندگی انسان‌ها را هم کم کرده است.

نتایج بررسی‌های انجام شده در ۱۶۲ کشور جهان درباره برده‌داری مدرن که در گزارش «شاخص جهانی برده‌داری» در سال‌جاری میلادی منتشر شده نشان می‌دهد که هند بالاترین تعداد برده‌ها را با ۱۴حدود میلیون نفر برده دارد. موریتانی نسبت به جمعیت خود دارای بدترین وضع به‌حساب می‌آید و بیش از ۴ درصد جمعیت آن برده هستند. بعد از هند، چین و پاکستان رتبه‌های بعدی را در جدول تعداد بیشتر برده‌های دنیا دارند.

از لندن تا قطر

هر چند کشورهای کمتر توسعه‌یافته وضع بدی در برده‌داری مدرن دارند اما در کشورهای ثروتمند جهان هم این مسئله بسیار زیاد به چشم می‌خورد. به تازگی با اعطای میزبانی مسابقات جام جهانی فوتبال به قطر نگاه‌ گروه‌های حقوق بشر به برده‌داری در این کشور بار دیگر جلب شد.

دولت قطر متهم شده است که بهره‌کشی از کارگران مهاجر در احداث استادیوم و تاسیسات لازم برای برگزاری جام جهانی فوتبال در سال ٢٠٢٠ را نادیده گرفته و برخی فعالان مدافع حقوق بشر هشدار داده‌اند که ممکن است طی 7 سال آینده، تا 4 هزار نفر از این افراد، به‌دلیل سختی کار، جان خود را از دست بدهند. علاوه بر کشورهای اروپایی در آمریکا و کانادا هم نیاز به نیروی کار ارزان، باعث رونق کار قاچاقچیان انسان شده و هر ساله، قاچاقچیان انسان چند هزار نفر را که آرزوی زندگی بهتر دارند، به این کشورها منتقل می‌کنند و در شرایطی قرار می‌دهند که با پایین‌تر دستمزد یا حتی در مقابل امکانات اولیه زندگی، به سنگین‌ترین کارها تن دهند.

هر چند در تمامی کشورهای جهان حالا برده‌داری جرم است اما وضعیت این مسئله در دنیا هیچ وقت به اندازه امروز بد نبوده است. تخمین‌ها نشان می‌دهد حداقل 11میلیارد دلار بودجه لازم است تا شاید در ۲۵ تا ۳۰ سال آینده بتوان برده‌داری را در جهان تمام کرد. هر روز افراد جدید به گروه برده‌های جهان اضافه می‌شوند. دوران برده‌داری تمام نشده است؛ شاید حالا عزمی جهانی لازم باشد تا تلاش برای پایان برده‌داری شروع شود.

در کدام کشورها برده داری رونق دارد؟


محمد کرباسی