آنکارا؛ آخرین شانس برای افشای نقش بن‌سلمان در قتل خاشقچی

با گذشت بیشتر از دو هفته از ورودِ بی‌بازگشت «جمال حمزه محمد بن احمد خاشقچی» به کنسولگری مرگ در استانبول و فشارهای بین‌المللی جهت مشخص‌شدن سرنوشت این روزنامه‌نگار منتقد سعودی، بامداد سه‌شنبه 28 مهر (20 اکتبر) بالاخره ریاض مجبور شد اعترافی هرچند عجولانه‌ را درباره کشته‌شدن وی در جریان یک درگیریِ اوباش‌مانند، منتشر کند.

در بیانیه دیوان سلطنتی سعودی (که در برخی منابع دربار سلطنتی هم ترجمه می‌شود) به‌صورت کاملا مضحک ادعا شده که خاشقچی بعد از ورود به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، با عده‌ای که قصد «ترغیب کردن» وی برای «بازگشت» به ریاض را داشتند، درگیر می‌شود و نهایتا مانند فیلم‌های وسترن، که در یک کافه درگیری خونین روی می‌داد، کشته شده است.

این بیانیه یک روز پس از آن منتشر شد که خبرگزاری «رویترز» در گزارشی اختصاصی به نقل از منابع رسمی در ریاض اعلام کرد که «سلمان بن عبدالعزیز» شاه سعودی از اتفاق رخ داده در کنسولگری بی‌اطلاع بوده و وقتی از طریق اخبار و گزارش‌های پراکنده متوجه این موضوع می‌شود، از ولی‌عهد خود (محمد بن سلمان) توضیح می‌خواهد. سلمان بعد از آنکه توضیحات ولی‌عهد را قانع‌کننده نمی‌بیند، خودش مدیریت این بحران را در دست می‌گیرد. بعد از آن بود که دو بار با «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه و یک بار با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا تماس تلفنی برقرار کرده و برای برون‌رفت از این باتلاق مشاوره می‌خواهد. یک از تماس‌ها با اردوغان، ساعتی پیش از انتشار بیانیه اعتراف به مرگ خاشقچی انجام شد.

ملک سلمان سپس برای کاهش التهاب افکار عمومی، پنج مقام ارشد از جمله «سعود القحطانی» مشاور دربار سلطنتی، «احمد العسیری» معاون سازمان اطلاعات سعودی و «محمد العتیبی» سرکنسول ریاض در استانبول را اخراج کرده و هجده مظنون را هم بازداشت کرد. همانطور که قبلا گفته بودم (+) اخراج عده‌ای از مقامات یا بازداشت چند نفر به عنوان مظنون نمی‌تواند از آن مقام عالی‌رتبه‌ای که «جوخه مرگِ» ۱۵ نفره را به سراغ خاشقچی فرستاد و دستور قتل وی را صادر کرد، رفع اتهام کند.

در این زمان که رئیس‌جمهور آمریکا روایت کودکانه ریاض درباره نحوه کشته‌شدن خاشقچی را «معتبر» می‌داند و وزیر خارجه او مجددا بر بی‌گناهی و بی‌اطلاعی محمد بن سلمان از این قضیه، اصرار می‌ورزد، مسئولیت افشای شخص پشت‌پرده و میزان نقش‌داشتن ولی‌عهد سعودی در این جنایت برعهده ترکیه است؛ کشوری که سعودی‌ها از ساختمان خود در آن سوءاستفاده کرده - هرچند که کنسولگری در استانبول هم بخشی از خاک سعودی حساب شود - و روزنامه‌نگار منتقد خود را به شکل وحشیانه و تهوع‌آوری از صحنه حذف کردند.
 

 
جمال خاشقچی یک روزنامه‌نگار ساده نبود. وی جدای از سابقه درخشان و کارنامه پرباری که از فعالیت‌های رسانه‌ای در کشورهای مختلف و در سطوح رسانه‌ای متفاوت - از مدیریت شبکه «العرب» تا ستون‌نویسی برای روزنامه «واشنگتن‌پست» - از اطلاعات مهم و بعضا محرمانه‌ای از پیوند قدرت بین محمد بن سلمان به عنوان ولی‌عهد سعودی و «خلیفه بن زائد آل نهیان» ولی‌عهد بدون سمت امارات عربی متحده آگاه بود. وی همچنین از ارتباطات مخفیانه ریاض و ابوظبی با تل‌آویو و مقامات رژیم صهیونیستی نیز اطلاعاتی به‌دست آورده و هر از گاهی بخشی از آن را رسانه‌ای می‌کرد.

روابط آمریکایی‌ها با اماراتی‌ها و سعودی‌ها به قدری درهم آمیخته و مملو از سود است که نه تنها سرپوش گذاشتن بر قتل خاشقچی را در دستور کار کاخ سفید قرار دهد بلکه به ترکیه فشار می‌آورند که سکوت کرده و از ادامه تحقیقات یا ادامه رسمی یافته‌ها منصرف شود. آل‌سعود هم برای تداوم سلطنت قرون وسطایی خود رشوه‌دادن به واشنگتن را از طریق سرقت منابع طبیعی عربستان از مردم آن، ادامه می‌دهد.

ارتباط نزدیک تیم ۱۵ نفره - که مقامات ترکیه به عنوان مظنونین اصلی قتل خاشقچی معرفی کرده‌اند - با محمد بن سلمان، فایل صوتی کذایی از لحظه به قتل‌رسیدن و سپس تکه تکه کردن وی و خودروی ون سیاه مشکوک، همه و همه به قدری اتهام آمریت این جنایت توسط ولی‌عهد سعودی را تقویت می‌کند که اگر ترکیه بخواهد به خاطر مصلحت‌اندیشی‌ها دیپلماتیک یا فشارهای سیاسی از ادامه تحقیقات یا انتشار جزئیات نتایج تحقیقات دست بکشد، جهان او را نیز شریک جرم سعودی‌ها و ایفاکننده نقشی در این ماجرا تلقی خواهد کرد.

گفته می‌شود مقامات سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا (CIA) فایل صوتی مورد نظر مقامات ترکیه درباره کشته شدن خاشقچی در کنسولگری سعودی را شنیده‌اند. مشاوران ریاست جمهوری آمریکا نیز می‌گویند که ترامپ در روزهای اخیر در جلسات خصوصی که داشته بارها تاکید کرده که امکان ندارد بن سلمان از این ماجرا آگاه نباشد. آنها همچنین از آگاه بودن مقامات واشنگتن از مضمون بیانیه‌ای که ریاض درباره کشته‌شدن وی داخل کنسولگری، خبر می‌دهند.
 

نام و تصویر 15 سعودی مشکوک به قتل خاشقچی
 
رژیم سعودی قصد داشت با قتل وحشتناک و دردناک این روزنامه‌نگار منتقد، به نوعی پیامی به دیگر مخالفان و منتقدان حکومت خود بفرستد که بدون هیچ ابا و ترسی می‌تواند آنها را حتی در یک مکان دیپلماتیک در خارج از مرزهایش، از صحنه محاسبات حذف کند و از آنها زهر چشم بگیرد.

وقتی سران آنکارا از این موارد آگاه هستند، پس نباید به خود اجازه دهند که در برابر ذبح آزادی بیان در یک مکان دیپلماتیک در خاک کشورش، سکوت کنند. سعودی‌ها قطعا با پول‌هایشان به سراغ ترک‌ها می‌آیند. آمریکایی‌ها هم شاید با موضع پایین‌تری درباره کُردهای شمال سوریه یا برگ سبز «معافیت از تحریم‌های نفتی و گازی علیه ایران» به سراغ آنکارا بروند. آزادی «اندرو برانسون» کشیش آمریکایی بازداشت‌شده در ترکیه، نتوانست روابط آنکارا و واشنگتن را چندان بهبود بخشد و دو کشور هنوز راه زیادی برای عادی‌کردن «شراکت استراتژیک» خود دارند، چیزی که سرانشان به آن می‌بالند.

ترکیه از زمان آغاز ماجرای قتل روزنامه‌نگار سعودی، مسیر درستی را درپیش گرفت. شاید انتشار و درز پیوسته و اندک اندک جزئیات و یافته‌های تحقیقات پلیس و دادستانی از کنسولگری و اقامتگاه سرکنسول سعودی در استانبول به رسانه‌های داخلی و بین‌المللی بود که سعودی‌ها را مجبور کرد حداقل به کشته‌شدن تصادفی خاشقچی اذعان کنند. اگر همین امر هم نبود، با تلاش‌های جدی ترامپ و پامپئو شاید ریاض به تکذیب قتل خاشقچی و اصرار به خروج وی از کنسولگری ادامه می‌داد.

در حال حاضر هم مقامات مختلفی از حزب «عدالت و توسعه»، حزب حاکم ترکیه، در بیانیه ریاض تشکیک کرده و آن را نامعتبر یا ماله‌کشی توصیف می‌کنند. «لیلا شاهین اوستا» معاونت حقوقی این حزب می‌گوید اگر ریاض قصد داشت این توضیح بی‌ارزش را درباره سرنوشت خاشقچی ارائه دهد، باید قبل از آنکه تحقیقات به این مرحله برسد این کار را می‌کرد. «نعمان کورتلموش» دیگر معاون عدالت و توسعه هم تاکید کرد که ترکیه هرگز اجازه نمی‌دهد سعودی‌ها با این داستان‌سرایی، ماجرا را لاپوشانی کنند. «عمر چلیک» سخنگوی این حزب هم توضیح داد: «ترکیه آنچه را که رخ داده آشکار خواهد کرد. کسی نباید در این مورد شک کند».

خانواده خاشقچی، اصحاب رسانه‌های بی‌طرف و همچنین منتقدان رژیم سعودی اکنون فقط می‌توانند به سران ترکیه چشم امید داشته باشند تا بدون توجه به عواید دیپلماتیک یا عواقب سیاسی، آن شخص عالی‌رتبه در دربار سلطنتی که دستور این جنایت را صادر کرده - شخصی که بیشتر رسانه‌ها و مقامات جهانی اکنون دیگر قانع شده‌اند محمد بن سلمان است - افشا کند.

چنین اتفاقی در یک ساختمان دیپلماتیک آن هم در یک کشور خارجی، ثابت می‌کند که بعد از تمام بحران‌های بشری - از جنگ‌های جهانی اول و دوم گرفته تا اشغال هفتاد ساله فلسطین، بحران سوریه و کشتار مردم یمن - اصول و استانداردهای بین‌المللی بار دیگر زیر پا گذاشته شده و دیدگاه پایان نظم جهانی لیبرال را بیش از پیش تقویت می‌کند.
 

ورود تیم بازرسان ترکیه‌ای به کنسولگری سعودی در استانبول
 
خاشقچی ۵۹ ساله سه‌شنبه دو هفته قبل (دهم مهر – دوم اکتبر) برای امور ازدواج خود به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه کرد، اما خروج وی از این ساختمان ثبت نشده است. چهار روز بعد (چهاردهم مهر – ششم اکتبر)،‌ خبرگزاری رویترز به نقل از دو مسئول ترکیه‌ای گزارش داد که وی احتمالا کشته شده است.

وزارت خارجه ترکیه نیز ضمن احضار دو مرتبه‌ای سفیر عربستان سعودی در آنکارا، آنقدر به تفتیش کامل ساختمان کنسولگری این کشور در استانبول اصرار کرد تا ریاض راضی شد. رئیس‌جمهور ترکیه با هشدار به مقامات سعودی، تاکید کرد که آنها باید ثابت کنند خاشقچی سالم از کنسولگری خارج شده است.

بعد از گزارش «نیویورک تایمز» مبنی بر به قتل رسیدن و سپس تکه تکه شدن جسد خاشقچی برای انتقال راحت‌تر به بیرون از ساختمان کنسولگری روزنامه «صاباح» ترکیه نیز بامداد چهارشنبه با انتشار نام و تصویر ۱۵ سعودی مشکوک به دست داشتن در پرونده خاشقچی، جزئیاتی جدید و تکان‌دهنده از این ماجرا نقل کرد.

تیم تحقیقاتی ترکیه شامل بازرسان و نیروهای امنیتی این کشور دو بار جهت انجام تفتیش حول پرونده مفقود شدن خاشقچی، وارد ساختمان کنسولگری سعودی در استانبول شوند. (+) پلیس ترکیه با ظن اینکه سه خودرو متعلق به کنسولگری سعودی در استانبول مفقود شده، قصد دارد دو منطقه (جنگل بلگراد و مزرعه‌ای در شهر یالووا) در نزدیکی شهر استانبول را بازرسی و تفحص کرد.