داستان فضاحتبار قتل جمال خاشقجی و عملکرد غیر حرفهای دستگاه اطلاعاتی رژیم آلسعود که باعث فشارهای بینالمللی و افکار عمومی و رسانهها علیه ریاض شده، ملک سلمان را بر آن داشت که بازنگری در سیستم اطلاعاتی و امنیتی این کشور را در دستور کار قرار دهد لذا ولیعهد را به همراه تیمی مامور ایجاد اصلاحات در آن کرده است. هر چند عربستان به قتل خاشقجی اعتراف کرده و آن را به افراد تندرو و خودسر نسبت داده است اما این رسوایی که هر روز بر ابعاد بینالمللی و حتی داخلی عربستان افزوده میشود، بیش از هر چیزی بیانگر ضعف و ناتوانی دستگاه اطلاعاتی آلسعود بوده و پادشاه را مجبور به دخالت مستقیم کرده است.
به نظر نمیرسد که این بازنگری و ترمیم سیستم اطلاعاتی رژیم سعودی توسط شخص بن سلمان و سایر مقامات امنیتی و اطلاعاتی عربستان صورت گیرد زیرا اگر چنین توان و مهارتی در آنان بود یقینا فضاحتی مانند پرونده خاشقجی پیش نمیآمد که اکنون نیاز به بازسازی دستگاه اطلاعاتی باشد. بدون تردید نگاه ولیعهد به سوی شریک راهبردی خود یعنی دولت آمریکاست که این بار به بهانه اصلاح دستگاه اطلاعاتی عربستان ضمن آنکه مبالغ هنگفتی از ریاض دریافت میکند در پی تقویت این دستگاه با رویکرد مقابله با محور مقاومت بویژه در تحولات مهم منطقهای خواهد بود. ترامپ اخیرا گفته است که برای مبارزه با آنچه که خود تروریسم میخواند به عربستان نیاز دارد. این نیاز هم معطوف به کمکهای مالی ریاض است و هم استفاده از پایگاه و...
آلسعود و شخص بن سلمان که عهدهدار ترمیم دستگاه اطلاعاتی عربستان شده است به خوبی میدانند که موفقیت در رقابت پیچیده اطلاعاتی در منطقه در حال گذار و متلاطم غرب آسیا بدون همکاری و تبادل اطلاعاتی با سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی (موساد) موفقیت چندانی در پی نخواهد داشت. هر چند پیش از این شواهد و قرائنی دال بر همکاری آنان وجود داشته است اما این بار داستان کمی متفاوت است زیرا:
1- مقامات عربستان در گذشته با صراحت سخن از رابطه با رژیم صهیونیستی به میان نمیآوردند اما با روی کار آمدن بن سلمان به عنوان ولیعهد، ریاض ابایی برای اظهار همکاری با این رژیم ندارد. بن سلمان هم که تا قبل از قتل خاشقجی فقط عهدهدار ولیعهدی و وزارت دفاع بود بر خلاف انتظارات مبنی بر کنار گذاشته شدن، با این حادثه منصب جدیدی هم به دست آورد و آن عبارت است از ریاست بر دستگاه اطلاعاتی و این به معنای آن است که دربار، کشور و همه سیاست داخلی و خارجی به دست او رقم میخورد و وی در سیاستورزی دارای رویهای گستاخانه و برخلاف منافع مردم کشور خود و منطقه است که تامین منافع صهیونیستها و آمریکا در اولویت قرار دارد.
2- شرایط محیط پیرامونی عربستان و حوزه امنیتی آن با گذشته تفاوت زیادی کرده است که کارآمدی در محیط جدید بویژه پس از حوادث 2011 موج بیداری در منطقه با سیستم اطلاعاتی سنتی و ضعیف، به راحتی میسر نخواهد بود. در واقع اصلاحات در فضای داخلی این کشور این بار شامل دستگاه اطلاعاتی شده است که از موضوع قتل خاشقجی باید به عنوان جرقهای برای به راه افتادن آن نام برد.
همانطور که آلسعود هستی و موجودیت خود را مدیون دستگاه اطلاعاتی انگلیس است، ادامه حیات در شرایط بحرانی کنونی نیز کمک و مساعدت دستگاههای اطلاعاتی دیگری مانند موساد و سیا را میطلبد که بن سلمان در پیتحقق آن خواهد بود.
علی ساجد