«گروه طالبان» و دشواری‌های صلح در افغانستان

اما این نشست با حضور رسمی هیئتی از دفتر سیاسی طالبان، نقطه عطفی در همکاری‌های منطقه‌ای طالبان و اعلام مواضع آنها بود که علاوه بر صحبت‌های جداگانه با رسانه‌ها، بیانیه‌ای را در این نشست رسانه‌ای کردند.

این بیانیه دیدگاه طالبان درباره با مسایلی همچون دلایل بحران افغانستان و مشکلات و موانع پیرامون رسیدن این کشور به صلح را نشان می‌دهد و امر مبرهن این است که مشکلات دیرینه علیرغم تلاش‌های زیاد طی این سالها، همچنان لاینحل باقی مانده‌اند.

«یورش آمریکایی‌ها» عامل بحران افغانستان است

گروه طالبان معتقد است که عامل بحران چهل ساله افغانستان «دخالت و یورش‌های خارجی‌ها» است و از همین رو نیز مبارزه افغان‌ها از هفده سال گذشته تاکنون به رهبری امارت اسلامی در برابر اشغالگران کنونی ادامه دارد.

از دید این گروه، «آمریکا به بهانه‌های پوچ بر افغان‌های مظلوم یورش آورد و با از بین بردن یک نظام اسلامی، زندگی با صلح و امنیت افغان‌ها را ناآرام ساخت، کشور را اشغال کرد، صدها هزار افغان را شهید و صدها هزار دیگر را بی‌خانمان کرد، خانه‌ها و روستاها را ویران ساخت، تعصبات قومی، نژادی، مذهبی و زبانی را در میان مردم برانگیخت».



با وجود این دید سراسر نفرت از آمریکا که توسط طالبان در یک نشست رسمی اعلام می‌شود، می‌توان گفت که دولت «دونالد ترامپ» از توقعی که در سفرهای «زلمی خلیلزاد» برای حل مناقشات در افغانستان دارد نیز سرخورده خواهد شد.

خلیلزاد در اولین سفرش به کابل تحت عنوان نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان، به دولت وحدت ملی و گروه طالبان اعلام کرد که نمایندگان با صلاحیت خود را برای گفت‌وگوهای صلح تعیین کنند. اگرچه که این ادعا ناشی از اعتماد به نفس خلیلزاد در شناختش از جناح‌های قدرت افغانستان می‌شود، اما گویا اعتماد به نفسی کاذب بیش نیست و از دید گروه طالبان، هر نوع تحرکات آمریکا یک دخالت خارجی و ادامه اشغال است و مذموم پنداشته می‌شود.

حضور آمریکا مانع «صلح» و برپایی «نظام مستقل اسلامی»

طالبان در بیانیه خود در نشست مسکو از اشغال افغانستان توسط آمریکا به عنوان مانعی برای شکل گیری نظام مستقل اسلامی یاد کرده و گفته است؛ علاوه بر نیاز رسیدن به صلح باید به دخالت در امور افغانستان توسط آمریکا نیز پایان داده شود، همچنین تضمینی برای توافق صلح نیز به آنها ارائه شود.

این مسایل نیز از حرف‌های قدیمی و شروط اصلی طالبان برای صلح است که نشان می‌دهد طالبان همچنان در برابر حضور نظامی و دخالت‌های آمریکا در امور افغانستان سرسخت است و راه تعاملی برای صلح با این وضعیت، وجود ندارد.

کنترل وضعیت سیاسی-امنیتی افغانستان یکی از اهداف سیاستمداران در واشنگتن است که تلاش می‌کنند از این طریق وضعیت سیاسی، منطقه را در کنترل و زیرنظر داشته باشند.

به نظر نمی‌رسد که آمریکا بخواهد از پایگاه‌های نظامی خود در افغانستان صرف‌نظر کند و به این خواست گروه طالبان اهمیتی دهد.

 «قانون اساسی» کنونی باید بر اساس قوانین اسلامی تعدیل شود

از سوی دیگر نیز طالبان در بیانیه‌اش می‌گوید که قانون اساسی کنونی افغانستان به دلیل کپی برداری از قوانین غربی، نیازمند تعدیل بر مبنای شریعت اسلام است.

زلمی خلیلزاد که در شروع دولت سازی افغانستان به عنوان فرستاده ویژه جورج بوش برای عملی کردن بیانیه کنفرانس بن آلمان کارش را آغاز کرد، یکی از طراحان چارچوب قانون اساسی 1382 افغانستان است.



قانون اساسی افغانستان علیرغم شعارهایی که مبنی بر مدرن و دموکراتیک بودن برای طرح یک نظام مردم‌سالار دارد، اما عملا ساختار قدرت را به نحوی زیرکانه منحصر به نهاد ریاست جمهوری کرده است تا از این طریق بخش عظیمی از صلاحیت‌های قدرت را در اختیار فردی بگذارد که این فرد با دخالت‌های مستقیم کاخ سفید انتخاب می‌شود و تصمیم‌های بزرگ کشوری را در مشورت با سفارت آمریکا اتخاذ می‌کند.

این مسائل از جمله طرح‌های بلندمدت و دستاوردها برای آمریکا محسوب می‌شود و منجر به ممانعت از همفکری میان طالبان و نمایندگان کاخ سفید همچون خلیلزاد خواهد شد.

قرائت‌های طالبان نسبت به «حقوق زن»؛ نقطه تلاقی دیدگاه‌های حقوق بشری و طالبانی

یکی از انتقادهای تند جهانی در دوران امارت اسلامی طالبان در افغانستان، قوانین سختگیرانه این گروه برای زنان افغان بود که زمینه‌های دخالت جهانی در افغانستان پس از حادثه یازدهم سپتامبر 2001 را شدت بخشید.

دولت افغانستان طی سالهای گذشته نیز، تغییر دیدگاه طالبان به زنان را از خطوط قرمز و شرایط اصلی صلح عنوان کرده است و بسیاری از کشورهای غربی نیز با این نظر همسو هستند.

اما در بیانیه طالبان دیده می‌شود که حضور مجدد این گروه در افغانستان همچنان همان نگاه قبلی است و تغییری در قرائت اسلامی که طالبان از حقوق زن دارد، به میان نیامده است.

بیانیه طالبان با اشاره به فعالیت‌هایی که توسط نهادهای وابسته به غرب در رابطه با بهبود وضعیت حقوق زن در افغانستان انجام شده، گفته است: تحت عنوان حقوق زنان، تنها برای ترویج فحشا، بی‌حیایی و فرهنگ غیر اسلامی تلاش شده، پخش سریال‌های غربی، غیر اسلامی و غیر افغان، زمینه‌سازی برای جرایم اخلاقی و تشویق کردن زنان به پایمال کردن رسوم افغان، مواردی است که با استفاده از شعارهای حقوق زنان بر جامعه افغانستان تحمیل شده است.

بیانیه همچنین می‌افزاید: «امارت اسلامی از ابتدا سیاست جامع و واضح پیرامون حقوق زنان داشته است. اسلام و افغانیت چون دو ارزش بزرگ ملت مجاهد افغانستان است، بنابراین امارت اسلامی در چارچوب اسلام و افغانیت خود را به همه حقوق زنان متعهد می‌داند».



نمایندگان طالبان گفته‌اند: خط مشی امارت اسلامی این است که حقوق زنان طوری رعایت شود که نه حقوق مشروع آنان ضایع شود و نه هم کرامت انسانی و ارزش‌های اسلامی و افغانی‌شان با خطر مواجه گردد.

بیانیه تاکید می‌کند که طالبان هر رسم و رواجی که در افغانستان باعث سلب حقوق زنان می‌شود و در مغایرت با معیارهای مقررات اسلامی است، از بین خواهد برد.

نتیجه

بیانیه رسمی اخیر گروه طالبان بیان کننده دشواری‌های زیادی است که پیش روی صلح در افغانستان وجود دارد.

طالبان با تکرار حرف‌ها و شروط قدیمی در نشست مسکو صرفا یک مانور قدرت را در برابر آمریکا و متحدانش ابراز کرده و تلاشی برای رسیدن به صلح و آشتی میان این گروه و دولت افغانستان نشده است.

بیانیه این گروه نشان داد که میانجی‌گری‌های آمریکا در اعمال فشارها و یا ترغیب طالبان برای دست کشیدن از جنگ، یک تلاش عبث و بیهوده است.

شروط سرسختانه طالبان از جمله خروج آمریکا از افغانستان، از یک سو با موجودیت آمریکا در منطقه سازگاری ندارد و از سویی دیگر با مشی سیاسی دولت افغانستان دارای همخوانی نیست.

آمریکا حاضر به خروج از افغانستان و پایان دادن به دخالت‌های خود در این کشور نیست و همچنین پذیرفتن تعدیل قانون اساسی و تغییر دیدگاه دولت به قوانین مرتبط با زنان به خواست و روش طالبان از سوی دولت افغانستان، دشوار و یا ناممکن خواهد بود.

با این وضعیت، آمریکا و دولت افغانستان همچنان باید این جنگ فرسایشی را با هزینه‌های سخت متحمل شوند و شاهد قدرت روزافزون گروه طالبان باشند؛ روندی که طی هفده سال گذشته شاهد آن بوده‌اند.