۰
سه شنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۰۰
بحرانی شدن وضعیت انسانی در یمن و گزارشات پی در پی سازمان‌های بین المللی از عمق فاجعه در این کشور فقیر و تحت محاصره موجب گسیل شدن موج اعتراض جهانی به کشورهای عامل و حامی تجاوز به یمن شده است. همین عامل موجب شد تا موضوع یمن و بحران انسانی در این کشور به مذاکرات سران کشورهای عضو گروه بیست در آرژانتین نیز کشیده شود مقامات برخی کشورهای حاضر در اجلاس از ولیعهد سعودی‌ها خواستار پایان دادن به حملات شوند. در این میان موضع‌گیری کم سابقه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در مورد اوضاع یمن که با استقبال محمد علی الحوثی، رئیس کمیته عالی انقلاب یمن نیز مواجه شد علاوه بر اینکه همسو با مواضع جهانی می‌باشد می‌تواند علل و اهداف دیگری نیز در بطن خود داشته باشد که می‌توان آنها را در سه دسته تقسیم بندی کرد.
تضعیف موقعیت بن‌سلمان
در حالی که حضور همزمان اردوغان و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی‌ها در نشست سران کشورهای بیست در آرژانتین، برخی گمانه‌زنی‌ها را در مورد امکان ملاقات میان این دو و انجام معامله‌ای پنهانی برای کاستن از حجم تنش در روابط آنکارا- ریاض پس از قتل جمال خاشقچی بوجود آورده بود اما عدم پذیرش درخواست ملاقات محمد بن سلمان از سوی اردوغان نشان داد که آنکارا تمام تمرکز خود را بر روی استفاده از فرصت پیش آمده برای متوقف کردن روند قدرت‌گیری محمد بن سلمان در خاندان سعودی قرار داده است. شواهد نشان‌گر آن است که بن سلمان هیچ قصدی برای کاهش فشار علیه اخوان المسلمین در منطقه بویژه در مسئله محاصره قطر ندارد و چه بسا که با گذار از شرایط بحرانی کنونی برنامه‌های ضد اخوانی خود را برای انتقام‌گیری از نقش آفرینی ترکیه و قطر در مسئله قتل خاشقچی شدت بخشد.
در این شرایط مسئله بحران یمن که با محوریت تیم محمد بن سلمان به عنوان پایه ریزان اصلی حمله و تداوم دادن به آن تاکنون صورت گرفته است مفر مناسب دیگری برای افزایش فشار بر ولیعهد سعودی‌ها می‌باشد تا پرونده ناکامی‌های وی در سیاست خارجی تکمیل شود. در واقع موضوع عقب‌نشینی و پذیرش شکست در یمن می تواند تیر خلاص برای بن سلمان باشد که علاوه بر خالی کردن خزانه عربستان در جنگی بیهوده و بی‌ثمر با صرف ملیاردها دلار پول، افسانه جهش جایگاه و موقعیت منطقه ای و جهانی عربستان در دوران بن سلمان که در رسانه‌های داخلی و حتی بعضاً بین‌المللی تبلیغ می‌شد و عموماً کارکردی مشروعیت‌ساز برای وی داشت را کاملاً بی‌اعتبار می‌نماید.
نزدیکی به محور مقاومت
سیر کلی تحولات منطقه غرب آسیا طی سال‌های پس از 2003 تاکنون این واقعیت را می نمایاند که همزمان با کاهش قدرت و نفوذ آمریکا و غرب در منطقه، افزایش نقش‌آفرینی کشورها و جنبش‌های عضو محور مقاومت در هندسه نظام جدید منطقه‌ای غرب آسیا واقعیتی مسلم و گریزناپذیر می باشد. در این میان اردوغان به خوبی این شناخت را پس از سال‌ها حضور در راس قدرت یافته است که غرب، ترکیه آک پارتی را به عنوان متحد راهبردی خود نخواهد پذیرفت؛ موضوعی که در کنش‌گری غربی‌ها در ماجرای کودتای ناکام ژوئیه 2016 و سپس مسئله سوریه و تحریم‌های آمریکا علیه اقتصاد ترکیه خود را نمایان کرد. این واقعیت در کنار موضع انسانی و دموکراتیک کشورهای مقاومت برای حل و فصل اختلافات میان کشورهای منطقه در برابر سیاست تفرقه‌افکنی غرب و رژیم صهیونیستی، می‌تواند به نزدیکی مواضع و دیدگاه‌های ترکیه و محور مقاومت بیانجامد که جلوگیری از تجزیه کشورهای عراق و سوریه، مخالفت در برابر محاصره قطر، تاکید بر همکاری برای مقابله با سیاست تحریمی واشنگتن، دفاع از حقوق ملت فلسطین، و اکنون تلاش برای پایان دادن به بحران یمن تایید کننده این نزدیکی می باشد. چندی پیش در اواسط آبان ماه محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر طی سفر به بغداد و دیدار با رهبران این کشور پیشنهاد تشکیل ائتلافی پنج جانبه متشکل از عراق، قطر، ایران، ترکیه و سوریه را داد که این ائتلاف منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی پنج کشور را مد نظر قرار دهد. علاوه بر شرایط مذکور عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل نیز ضرورت شکل گیری ائتلاف های جدید را با حضور کشورهایی که بر مقاومت در مقابل اسرائیل تاکید دارند، ایجاب می کند.
رقابت‌های ریاض و آنکارا
بخش دیگری از دلایل ورود ملموس اردوغان به مسئله بحران یمن را می‌توان در راستای تلاش وی برای بازگرداندن شکوه تاریخی امپراتوری عثمانی در جهان اسلام اهل سنت به ترکیه امروزین دانست؛ نقشی که عربستان با حمایت از گسترش ایدئولوژی وهابیت در کشورهای عربی و اسلامی در پی آن است و به دلیل سرمایه هنگفت مالی و مواضع همدلانه سعودی‌ها با نیازهای استراتژیک و منافع غرب در منطقه بویژه در مسئله حفظ امنیت رژیم صهیونیستی مانعی مهم در تحقق رویای اردوغان می باشد. از این رو مسئله بحران یمن مانند مسئله فلسطین مجالی برای حضور پررنگ‌تر ترکیه در مسائل مهم جهان اسلام و خاورمیانه عربی می باشد و از سوی دیگر پاسخی درخور به تلاش‌های ریاض برای به چالش کشیدن امنیت و یکپارچگی ترکیه از طریق افزایش حمایت سعودی‌ها از کردهای سوریه خواهد بود.
تضعیف موقعیت بن‌سلمان
در حالی که حضور همزمان اردوغان و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی‌ها در نشست سران کشورهای بیست در آرژانتین، برخی گمانه‌زنی‌ها را در مورد امکان ملاقات میان این دو و انجام معامله‌ای پنهانی برای کاستن از حجم تنش در روابط آنکارا- ریاض پس از قتل جمال خاشقچی بوجود آورده بود اما عدم پذیرش درخواست ملاقات محمد بن سلمان از سوی اردوغان نشان داد که آنکارا تمام تمرکز خود را بر روی استفاده از فرصت پیش آمده برای متوقف کردن روند قدرت‌گیری محمد بن سلمان در خاندان سعودی قرار داده است. شواهد نشان‌گر آن است که بن سلمان هیچ قصدی برای کاهش فشار علیه اخوان المسلمین در منطقه بویژه در مسئله محاصره قطر ندارد و چه بسا که با گذار از شرایط بحرانی کنونی برنامه‌های ضد اخوانی خود را برای انتقام‌گیری از نقش آفرینی ترکیه و قطر در مسئله قتل خاشقچی شدت بخشد.
در این شرایط مسئله بحران یمن که با محوریت تیم محمد بن سلمان به عنوان پایه ریزان اصلی حمله و تداوم دادن به آن تاکنون صورت گرفته است مفر مناسب دیگری برای افزایش فشار بر ولیعهد سعودی‌ها می‌باشد تا پرونده ناکامی‌های وی در سیاست خارجی تکمیل شود. در واقع موضوع عقب‌نشینی و پذیرش شکست در یمن می تواند تیر خلاص برای بن سلمان باشد که علاوه بر خالی کردن خزانه عربستان در جنگی بیهوده و بی‌ثمر با صرف ملیاردها دلار پول، افسانه جهش جایگاه و موقعیت منطقه ای و جهانی عربستان در دوران بن سلمان که در رسانه‌های داخلی و حتی بعضاً بین‌المللی تبلیغ می‌شد و عموماً کارکردی مشروعیت‌ساز برای وی داشت را کاملاً بی‌اعتبار می‌نماید.
نزدیکی به محور مقاومت
سیر کلی تحولات منطقه غرب آسیا طی سال‌های پس از 2003 تاکنون این واقعیت را می نمایاند که همزمان با کاهش قدرت و نفوذ آمریکا و غرب در منطقه، افزایش نقش‌آفرینی کشورها و جنبش‌های عضو محور مقاومت در هندسه نظام جدید منطقه‌ای غرب آسیا واقعیتی مسلم و گریزناپذیر می باشد. در این میان اردوغان به خوبی این شناخت را پس از سال‌ها حضور در راس قدرت یافته است که غرب، ترکیه آک پارتی را به عنوان متحد راهبردی خود نخواهد پذیرفت؛ موضوعی که در کنش‌گری غربی‌ها در ماجرای کودتای ناکام ژوئیه 2016 و سپس مسئله سوریه و تحریم‌های آمریکا علیه اقتصاد ترکیه خود را نمایان کرد. این واقعیت در کنار موضع انسانی و دموکراتیک کشورهای مقاومت برای حل و فصل اختلافات میان کشورهای منطقه در برابر سیاست تفرقه‌افکنی غرب و رژیم صهیونیستی، می‌تواند به نزدیکی مواضع و دیدگاه‌های ترکیه و محور مقاومت بیانجامد که جلوگیری از تجزیه کشورهای عراق و سوریه، مخالفت در برابر محاصره قطر، تاکید بر همکاری برای مقابله با سیاست تحریمی واشنگتن، دفاع از حقوق ملت فلسطین، و اکنون تلاش برای پایان دادن به بحران یمن تایید کننده این نزدیکی می باشد. چندی پیش در اواسط آبان ماه محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر طی سفر به بغداد و دیدار با رهبران این کشور پیشنهاد تشکیل ائتلافی پنج جانبه متشکل از عراق، قطر، ایران، ترکیه و سوریه را داد که این ائتلاف منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی پنج کشور را مد نظر قرار دهد. علاوه بر شرایط مذکور عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل نیز ضرورت شکل گیری ائتلاف های جدید را با حضور کشورهایی که بر مقاومت در مقابل اسرائیل تاکید دارند، ایجاب می کند.
رقابت‌های ریاض و آنکارا
بخش دیگری از دلایل ورود ملموس اردوغان به مسئله بحران یمن را می‌توان در راستای تلاش وی برای بازگرداندن شکوه تاریخی امپراتوری عثمانی در جهان اسلام اهل سنت به ترکیه امروزین دانست؛ نقشی که عربستان با حمایت از گسترش ایدئولوژی وهابیت در کشورهای عربی و اسلامی در پی آن است و به دلیل سرمایه هنگفت مالی و مواضع همدلانه سعودی‌ها با نیازهای استراتژیک و منافع غرب در منطقه بویژه در مسئله حفظ امنیت رژیم صهیونیستی مانعی مهم در تحقق رویای اردوغان می باشد. از این رو مسئله بحران یمن مانند مسئله فلسطین مجالی برای حضور پررنگ‌تر ترکیه در مسائل مهم جهان اسلام و خاورمیانه عربی می باشد و از سوی دیگر پاسخی درخور به تلاش‌های ریاض برای به چالش کشیدن امنیت و یکپارچگی ترکیه از طریق افزایش حمایت سعودی‌ها از کردهای سوریه خواهد بود.
مرجع : الوقت
کد مطلب : ۷۶۴۷۶۵
منتخب
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۵ فروردين ۱۴۰۳
۲۵ فروردين ۱۴۰۳
۲۱ فروردين ۱۴۰۳
۲۱ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
