مذاکره برای افغانستان، بدون افغانستان

راهبرد امریکا این است که با کمک این سه بازیگر، بتواند به حداقل‌های ممکن در یک توافق با طالبان دست یابد و به همین دلیل، پیشنهاد آتش‌بس شش ماهه را به عنوان یک پیش زمینه برای یک روند مذاکراتی مطرح کرده است. برخی معتقدند طالبان به هیچ وجه از طریق مذاکره به دنبال توافق با امریکا نیست و بیشتر برای کسب مشروعیت بیشتر و بهره‌مندی از شرایط، مذاکرات اخیر را دنبال می‌کند و توجه اصلی خود را به مسیر‌های جایگزین دوخته که یا از طریق مذاکرات افغانی – افغانی که زمینه بسیار مساعدی دارد و یا از طریق روسیه، اهداف خود را دنبال کند، ولی در عین حال مسئله اخراج نیرو‌های امریکایی و ناتو، حتی در یک زمانبندی معقول، از اولویت‌های آنهاست. اصلاح قانون اساسی و ترکیب قدرت و مشارکت در ساختار قدرت افغانستان از مطالبات اصلی و ثانوی طالبان است؛ لذا در مذاکرات اخیر، طالبان به دنبال آزمودن طرف‌های امریکاست تا اینکه برای خروج از افغانستان تا چه حد آمادگی دارند. این رویکرد موجب شده حکمتیار به عنوان چهره مطلوب امریکایی و پاکستان و تعادل بخش با ارسال پیام از نیرو‌های طالبان بخواهد که در روند‌های سیاسی و انتخاباتی در کنار حزب اسلامی او قرار گیرند و از این فرصت بهره‌برداری کنند.

دلیل این است که در آغاز شکل‌گیری جنبش طالبان، نیرو‌های حزب اسلامی حکمتیار بخش مهمی از فرماندهان و بدنه طالبان را تشکیل می‌دادند و عمده‌ترین رفتار‌های خشن و افراطی نیز از سوی آن‌ها بوده است. طالبان امروز که با طالبان دیروز متفاوت است، هدف برنامه حکمتیار قرار گرفته تا با فرمایش دادن و جذب بخشی از نیرو‌های طرفدار طالبان در افغانستان، امکان توافق امریکایی – طالبان را مهیا کند.

همه این تلاش‌ها در حالی در ابوظبی دنبال می‌شود که طرف‌های اصلی افغانی در این مذاکرات غایب هستند و نه دولت اشرف غنی و نه گروه‌های جهادی و سیاسی، هیچ‌یک، نقشی در این مذاکرات که برای افغانستان طراحی شده، ندارند. اگرچه امریکا برای سرکوب و نابودی طالبان و با بهانه مبارزه با تروریسم از سال ۲۰۰۱ در افغانستان حضور دارد، ولی امروز برای بقای خود در افغانستان با طالبان مذاکره می‌کند و بدون در نظر گرفتن دولت و ملت افغانستان، برای آینده سیاسی و امنیتی افغانستان در جست و جوی توافق با طالبان است و ابزار‌های تعادل بخش خود را نیز، داعش و جریان افراطی و شناخته شده‌ای مانند حکمتیار قرار داده است. با توجه به اینکه پاکستان زمانی توافق مذاکراتی با طالبان را واقعاً حمایت می‌کند که سهم خود در افغانستان را داشته باشد و امارات و عربستان به شرطی از آن استقبال می‌کنند تا این توافق بخشی از ظرفیت‌های آشوب‌سازی و بی‌ثبات‌کنندگی در این منطقه باشد، شانس خلیل‌زاد برای نتیجه بخش کردن مذاکرات فعلی، حداقل در کوتاه‌مدت، با سؤال جدی روبه‌رو است، خصوصاً اینکه اشرف غنی کاندیدای ریاست جمهوری از نگاه امریکا نیست و ملت و گروه‌های اصلی افغانی در این مذاکرات نقشی ندارند.