مذاکرات صلح افغانستان با چاشنی ضدایرانی

در عین حال به تازگی و در حالی که روابط تهران و کابل بیش از گذشته در حال تقویت و توسعه می‌باشد، به نظر می‌رسد گروه‌هایی در تلاش برای به حاشیه کشاندن این روابط روبه گسترش هستند.

در واقع همزمان با سفر مقامات بلندپایه ایرانی از جمله دبیرشورای عالی امنیت ملی ایران، معاون وزیر خارجه و شخص وزیرخارجه ایران طی یک ماه گذشته به کابل برای اعلام حمایت کامل تهران از دولت مرکزی و تأکید بر راه حل گفتگوهای داخلی در افغانستان در راستای ایجاد صلح پایدار در این کشور، برخی جریان‌ها در افغانستان همسو با برخی کشورهای غربی و آمریکایی به طرح اتهاماتی علیه جمهوری اسلامی ایران می‌پردازند.
 
طرح مشکوک اتهام زنی علیه ایران

طرح اتهامات علیه ایران در شرایطی مطرح شده که تهران و کابل در تلاش بیش از پیش برای تقویت مناسبات دوجانبه می‌باشند از اینرو طرح این اتهامات به نظر جز در راستای برنامه‌های دولت ترامپ در راستای فشار حداکثری علیه ایران نیست.

با این حال عمده این اتهامات حول حمایت ایران از شکل‌گیری گفتگوهای صلح میان دولت مرکزی و گروه طالبان است که با واکنش سخنگوی وزارت خارجه افغانستان روبرو شده است.

این واکنش و طرح اتهامات ضدایرانی در شرایطی است که دیگر کشورهای منطقه از جمله پاکستان، قطر، امارات و حتی کشورهای خارج از منطقه مانند آمریکا و هند نیز از مذاکره با طالبان سخن گفته‌اند.

در حال حاضر نماینده وزارت خارجه آمریکا مشغول مذاکره مستقیم با نمایندگان طالبان است و فرمانده کل ارتش هند نیز هفته گذشته اعلام کرد دهلی‌نو تماس مستقیم با طالبان را برقرار خواهد کرد. در این شرایط موضع‌گیری علیه اقدام مشابه ایران در افغانستان غیرمعمول و مبتنی بر دیدگاه‌های ضدایرانی مورد حمایت آمریکا و عربستان می‌باشد.

از سوی دیگر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ خود با یک شبکه تلویزیونی در هند ضمن توجه به نقش طالبان در دولت آینده افغانستان اما تاکید داشت که این نقش نباید غالب باشد. در عین حال وزیرخارجه ایران در پاسخ به سوالی در ارتباط با نقش گروه طالبان در آینده افغانستان، آن را به تصمیم گیری از سوی مردم افغانستان مرتبط دانسته بود.

براین اساس در شرایطی که دولت ایران تصمیم‌گیری در مورد آینده صلح در افغانستان را مرتبط با تصمیم مردم این کشور دانسته، لذا طرح اتهاماتی علیه ایران جز به معنای حرکت در سناریوی ضدایرانی واشنگتن به نظر نمی‌رسد. بویژه آن که کلیه تلاش‌های ایران برای گفتگوهای صلح در افغانستان و گفتگو با سایر گروه‌ها با اطلاع کامل دولت افغانستان صورت گرفته است.
 
نگرانی‌های مشروع ایران

 باید در نظر داشت که جمهوری اسلامی ایران این حق مشروع را برای خود قائل است که به عنوان همسایه هم زبان و هم فرهنگ با کشور افغانستان، نسبت به آینده صلح و ثبات این کشور نگران باشد.

در حالی که ایران نزدیک به 1000 کیلومتر مرز مشترک با همسایه شرقی خود، یعنی افغانستان دارا می‌باشد، چگونه می‌تواند نسبت به امنیت و ثبات در جوار مرزهای خود بی توجه باشد؟

نگاهی به دهه‌های 1980 و 1990 و دوران حاکمیت طالبان نیز نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از تاثیرات بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی در داخل مرزهای افغانستان می‌تواند متوجه مرزهای ایران شود و این وضعیت حداقل در دهه 1990 افغانستان مشهود است. تا آنجا که اشغال افغانستان زیر چکمه‌ های ارتش سرخ شوروی در پنجم دی ماه 1357، سبب روان شدن آوارگان و پناهجویان افغان به سوی ایران شد؛ در زمان یورش نظامی ارتش آمریکا نیز در هفتم اکتبر 2001 به افغانستان به بهانه مبارزه با طالبان و القاعده، باردیگر ایران با پیامدهای کوچ افغان‌های آواره از جنگ روبرو شد. لذا ثبات سیاسی و امنیت داخلی در افغانستان تاثیرات مثبت و قابل توجهی را بر مرزهای شرقی ایران خواهد گذاشت و از همین روست که تهران از برقراری دولت باثبات و با مشارکت همه احزاب و گروه‌ها در افغانستان حمایت می‌کند.

ایران یکی از معدود کشورهایی است که تمامی تعهدات داده شده به افغانستان برای کمک به این کشور را به انجام رسانده است. تهران یکی از سرمایه‌گذاران عمده در افغانستان طی سال‌های گذشته بوده است. این سرمایه گذاری‌ها بیشتر در طرح‌های زیربنایی همچون ساخت و ساز جاده‌ ها و پل‌ ها، انرژی، کشاورزی، بهداشت و درمان بوده است همانند چند میلیارد دلاری  راه آهن خواف- هرات که  برای افغانستان که به آبهای آزاد دسترسی ندارند بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بر این اساس باید گفت ایجاد صلح و ثبات پایدار در افغانستان و تقویت مناسبات تهران- کابل مهمترین اولویت سیاست خارجی ایران در قبال گفتگوهای صلح در این کشور می باشد.
 
ایجاد شکاف در روابط ایران و افغانستان

از سوی دیگر نه تنها ایجاد ثبات در افغانستان به نفع ایران است، بلکه در جبهه متقابل نیز ایران تا کنون بیشترین کمک‌ها و حمایت‌ها را در راستای تقویت دولت افغانستان بکار بسته است. همچنین وجود جمعیت قابل توجهی از مهاجران افغانستان در ایران پیوندهای فرهنگی و سیاسی دو کشور را تقویت ساخته، اما در این میان روشن است که نقش سازنده ایران در میدان تحولات افغانستان از سوی واشنگتن پذیرفته نیست و از همین روست که وزارت خارجه آمریکا بیشترین تلاش را برای جلوگیری از نزدیکی بیشتر دو کشور در منطقه بکار می‌گیرد.

در واقع کاخ سفید نگران است در صورت کاهش نظامیان خود در افغانستان و خروج احتمالی از این کشور، دولت افغانستان بصورت طبیعی گرایش بیشتری را به سمت تهران بدلیل حمایت‌های گذشته دنبال کند و از همین رو نیز آمریکایی‌ها بیشترین تلاش را برای ایجاد شکاف میان دو کشور همزبان منطقه بکار می‌گیرند. تلاشی که شاید بتوان دنباله آن را در برخی اظهارات ضدایرانی اخیر در افغانستان نیز مشاهده کرد.