حوثی ها و هویت جدید شیعیان یمن

در سال 1962 عبداله سلال با کمک جمال عبدالناصر علیه امام محمد بدر کودتا کرد و توانست حکومت را از دست زیدیان خارج کند. بدنبال این اتفاق، کشتاربسیاری از شیعیان زیدی صورت گرفت و همچنین ممنوعیت های بسیاری در حق شیعیان زیدی از این تاریخ در یمن اجرایی گردید. ازآن زمان تاکنون کشتار شیعیان در دستور کار دولت های مختلفی که در یمن سرکار آمده اند، قرار گرفته است؛ چرا که از نگاه دولت مردان یمن،شیعیان یک تهدید جدی برای دولت یمن محسوب می شوند.

در چنین فضایی که شیعیان این کشور از حداقل آزادی ها و امکانات موجود نیز برخوردار نبودند و حتی اجازه انجام شعائر دینی خود را نیز نداشتند، اندیشه شکل گیری ، جنبش الحوثی ها بوجود آمد. این اندیشه نوعی قرائت از مذهب زیدی در قالب اندیشه الحوثی و برای احیا هویت زیدیه در واکنش به گسترش وهابیت دریمن بود.حوثی‌ها نام خود را از حسین بدرالدین حوثی می‌گیرند که در جریان اولین قیام در سال ۲۰۰۴ رهبر این گروه بود. خواسته آنها خودمختاری بیشتر و محافظت از رسوم فرهنگی و مذهب زیدیه در برابر آن‌چه نفوذ افراطیون سلفی می‌خواندند بود.

بعد از کشته شدن حوثی توسط ارتش یمن در اواخر سال ۲۰۰۴، خانواده او مطالبات را ادامه دادند و پنج قیام دیگر را تا امضای قرارداد آتش‌بس با دولت در سال ۲۰۱۱ رهبری کردند. به مرور زمان، جنبش حوثی ها تبدیل به یک جریان سیاسی و مذهبی قدرتمند در یمن شد.بیشترین طرفداران حوثی ها در استان های  الصعده، الجوف، صنعا و  اب، ذمار، عمران، مارب، حجه، محویت و حدیده سکونت دارند. همانگونه که دیده می شود برخی از این استان ها از مناطق ثروتمند یمن هستند که منابع عظیم انرژی در آنها وجود دارد ولی نکته قابل تامل و در خور توجه این است که وضعیت ساکنان این مناطق  یعنی شیعیان بسیار اسفناک می باشد. این جنبش در ابتدا در قالب اندیشه های دینی و ترویج مبانی دین و کادر سازی فعالیت می کرد و هرگز ادعای فعالیت های نظامی نداشت. اما به مرور زمان و گسترش اندیشه های سلفی گری و تکفیری در این کشور و انزوای پیش  از پیش زیدیان،حسین الحوثی رهبر این جریان با طرح اندیشه های اجتهادی جدید که منجر به اصلاح وضع جدید خواهد شد، خشم رهبران سنتی زیدی در یمن را برانگیخت.

مسئله دیگری که نقش مهمی در شکل گیری حوثی ها داشت و حتی امروز نقش تعیین کننده در مناسبات این جنبش و کلیت یمن دارد، اختلاف تفکر  زیدیان یمن(حوثی ها) با حکومت مرکزی در قبال امریکا و اسرائیل است. جنبش الحوثی، امریکا و اسرائیل را دشمنان اصلی خود می دانند که دولت مرکزی را برای کشتار شیعیان در این کشور تقویت می کنند. حسین الحوثی در سخنرانی های خود در سال 2002 از ضروت مبارزه با امریکا و اسرائیل و از دلایل نفوذ آنها در یمن سخن گفت. این در حالی بود که دولت یمن در دوران علی عبدالله صالح قبل از سقوط و حتی بعد از انقلاب هم در زیر سیطره امریکا و دولت های غربی و برخی دولت های منطقه قرار گرفته است.

رهبران این جنبش و بویژه عبدالملک الحوثی رهبر فعلی انصارالله(حوثی ها) به عنوان چهره ای ضد آمریکایی و ضد صهیونیستی در جامعه بین المللی شناخته می شوند، طبعا ارتقای موقعیت حوثی ها در یمن این کشور استراتژیک را از زیر هیمنه ایالات متحده خارج خواهد ساخت. عبدالمالک الحوثی در تمامی سخنرانی هایشان با الگو گیری از سید حسن نصرالله به حمایت از جنبش فلسطین پرداخته و مواضع ذلیلانه جهان عرب بویژه شیوخ خلیج فارس را مورد عتاب قرار داده است. مواضع رهبر حوثی ها موجب نگرانی شدید غرب و اعراب خلیج فارس شده است.

وقوع انقلاب اسلامی در ایران با استقبال گسترده شیعیان زیدیه یمن روبرو شده و آنها لقب امام را برای آیت الله خمینی برگزیدند، لقبی که تاریخ زیدیه به ندرت به کسی اختصاص می دهد. در طول مبارزات حوثی ها با دولت مرکزی نیز بارها تصاویری از امام خمینی، مقام معظم رهبری و سید حسن نصرالله در دفاتر روسای شیعیان زیدیه دیده شده است. امروزه تاثیر انقلاب اسلامی در تمام حوزه های دینی، اجتماعی و فرهنگی و دینی شیعیان زیدی یمن دیده می شود.  زیارت های عاشورا، ندبه با شکوه هر چه تمامتر برگزار می شود و حتی تاثیر انقلاب اسلامی ایران و رسوخ اندیشه های امام خمینی، شهید مطهری و مقام معظم رهبری در محافل علمی و دینی شیعیان زیدی منجر به گرایش برخی از آنها به مکتب امامی گردیده است که جامعه زیدی یمن نیز آن را پذیرفته و شیعیان امامی و زیدی با آرامش در کنار هم زندگی می کنند.

مواضع صریح حوثی ها در تمجید از انقلاب ایران و حزب الله در لبنان و  مقابله با سلفی گری و مواضع کشورهای مرتجع عرب و همچنین ایستادگی اش در برابر استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی نوید پنج ضلعی شده محور مقاومت متشکل از جمهوری اسلامی ایران، دولت سوریه، حزب الله لبنان، سازمان حماس و جنبش انصارالله می دهد.پیروزی جریان انصارلله در یمن علاوه بر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس زمینه نگرانی اشغالگران رژیم صهیونیستی را نیز در بر داشته است. موشعه یعلون از نزدیکی حوثی به جمهوری اسلامی ابراز نگرانی کرده و بیان داشته که این امر می تواند بر منافع آتی تل آویو بویژه در تنگه باب المندب آسیب وارد نماید.

طرف دیگر در این معادله، دخالت مستقیم عربستان سعودی و تقویت گروه های تکفیری و افراطی در یمن در مقابله با اندیشه های شیعی می باشد. حضور پررنگ شیعیان زیدی در این کشور که قریب به چهل درصد از جمعیت یمن را به خود اختصاص داده اند، همواره به عنوان یک دغدغه از سوی ریاض نگریسته می شده است، چرا که مناطق جنوبی عربستان نیز شاهد حضور نسبتا پررنگ شیعیان زیدی بوده و هرگونه تحرک از سوی زیدیون یمنی که در مناطق شمالی این کشور و همجوار با مرزهای عربستان زیست می نماید می تواند مخاطرات امنیتی را برای سعودی ها در پی داشته باشد. همین امر موجب اتخاذ دو رویکرد از سوی عربستان جهت مهار آنها شده است. حمایت از روسای جمهور دیکتاتور در سرکوب شیعیان و همچنین رواج اندیشه تکفیری در این کشور همواره مد نظر آل سعود قرار داشته است، از همین روست که القاعده حاکم بر یمن به عنوان یکی از قدرتمندترین شعب این گروه تروریستی در جهان محسوب می شود.  ضعف اقتصادی حاکم بر یمن عمدتا با حمایت های  مالی و تسلیحاتی همسایه قدرتمند شمالی جبران می شده است