۰
پنجشنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۰۳
چكيده: امروز به صراحت مي توان گفت: تقريبا همه شبكه هاي تلويزيوني _ ماهواره اي و كابلي امريكا كه در خارج از خاك امريكا نيز مخاطبين بسياري دارند را يكي از شش غول رسانه اي اداره مي كنند، باور كردن اين موضوع مشكل است كه همه اخبار و اطلاعات و برنامه هاي سرگرمي مردم امريكا و قشر عظيمي از مردم جهان تنها از طريق اين رسانه هاي انحصاري تأمين مي شود.
شتاب روزافزون و سرگيجه آور رسانه ها براي فتح بازارهاي تازه، به تهاجمي مدرن براي آنچه مي توانيم آن را "امپرياليسم رسانه اي در مستعمراتي با مرزهاي شيشه اي" بخوانيم، منتهي مي شود، كه حوزه نفوذ آن هر لحظه با گسترش تكنولوژي و علوم ارتباطات، افزايش مي يابد. در چنين كلوني هايي كه مرزبندي ها ماهوي و غير محسوس (شيشه اي) است، رسانه هاي مدرن بجاي كشورها و دولت ها به كنترل بازار مي پردازند و با تسلط بر سليقه هاي مردم، مي توانند جهت گيري هاي بازار را به سود خود تغيير دهند. اين مقاله به بررسي اين موضوع مي پردازد.
امپرياليسم رسانه اي را بي ترديد بايد شكل مدرني از امپرياليسم قلمداد كرد كه شاكله ها و بنيان هاي آن در دهه 1950، مشخصا در آلمان غربي و پشت دروازه هاي كمونيسم در بحبوحه جنگ سرد توسط ايالات متحده بنا شد.
امريكا با افراشتن آنتن هاي متعدد راديويي و تلويزيوني در شهر برلين، در قلب ميهن سرخ كمونيستي رسوخ مي كرد، بدون اينكه نيازي به مداخله نظامي داشته باشد و اين پيشروي تا به آنجا ادامه يافت كه پس از گذشت دو دهه، در اواخر دهه هفتاد ميلادي، در مسكو نيز مي شد شعبه هايي از مك دونالد و مرغ كنتاكي را براحتي پيدا كرد كه مشتريان در آنجا با ولع به صرف غذا همراه با نوشيدني هايي چون كوكاكولا بودند.
نگارنده اين سطور از آنجايي كه براين باور است كه موتور محرك و اجتناب ناپذير امپرياليسم در يكايك دوره هاي تاريخي، مؤلفه هاي اقتصادي بوده اند و اين شاخصه ها در برهه هايي با عواملي پيش برنده و تشديد كننده همچون ناسيوناليسم و نژادپرستي نيز همراه بوده، در رويارويي با اهداف امپرياليسم رسانه اي نيز نقش پارامترهاي اقتصادي را تعيين كننده مي پندارد.
با اندك تأملي بر نحوه اعمال سياست هاي جهاني سازي در دو دهه آخر قرن ببيستم، گرايش ناگزير كمپاني هاي انحصاري سرمايه داري براي يافتن بازاراهاي تازه و توليد بيشتر را بخوبي مي توان مشاهده كرد. گرايش هايي كه مشخصا سرمايه داري و (سياست هاي اقتصادي نو) به آن دامن مي زنند و تلاش مي كنند تا يك فرهنگ عمومي جهاني براي يكسان سازي مشتريان خود به وجود آورند.
دراين راستا به نظر مي رسد تا زماني كه پشتيباني اقتصادي اصلي اين بازار جهاني توسط رسانه ها صورت مي گيرد، ابزار رسانه هاي جهاني، بزرگ ترين منبع جلب مشتري باشند.
بنابراين شتاب روزافزون و سرگيجه آور رسانه ها براي فتح بازارهاي تازه، به تهاجمي مدرن براي آنچه مي توانيم آن را "امپرياليسم رسانه اي در مستعمراتي با مرزهاي شيشه اي" بخوانيم، منتهي مي شود، كه حوزه نفوذ آن هر لحظه با گسترش تكنولوژي و علوم ارتباطات، افزايش مي يابد.
در چنين كلوني هايي كه مرزبندي ها ماهوي و غير محسوس (شيشه اي) است، رسانه هاي مدرن بجاي كشورها و دولت ها به كنترل بازار مي پردازند و با تسلط بر سليقه هاي مردم، مي توانند جهت گيري هاي بازار را به سود خود تغيير دهند.
شايد براي بسياري از مردم پذيرش اين امر سخت باشد كه رسانه هاي سلطه جو، نگرش هاي ما را آنچنان كه بازار اقتضا مي كند شكل مي دهند، ولي واقعيت چنين است!
امپرياليسم رسانه اي در گستره جهاني
به نظر مي رسد كه همه انواع رسانه ها، از تلويزيون و سينما گرفته تا موسيقي و مطبوعات، تحت كنترل چند انحصار جهاني هستند.
سوني، كمپاني الكترونيك ژاپني، مالك سي بي اس ركوردز ( (C.B.Sو كلمبيا پيكچر (C.P) شده است .
ديزني، مالك (A.B.C) شبكه تلويزيوني و ماهواره اي سراسر امريكا است. شش كمپاني ضبط موسيقي هفتاد و پنج درصد از انحصار محصولات موسيقي در جهان را در دست دارند. هفت كمپاني عمده توليد فيلم در امريكا كنترل بيشتر توليدات سينمايي و انحصار پخش آنها را در جهان در دست دارند.
اِي او ال American On Line _ AOL))، بزرگترين عرضه كننده خدمات و اخبار اينترنتي در امريكا است كه توسط متخصصين ايراني طراحي و راه اندازي شده و در ادغام با تايم وارنر در سال 2000 به بزرگترين شركت رسانه اي جهان تبديل شد.
با توجه به آنچه تاكنون تبيين شد بطور كلي تنها چند كمپاني معدود امريكايي جريان اصلي رسانه ها را در دست دارند. تا زماني كه اين انحصار غير طبيعي بر رسانه ها وجود دارد همه محصولات آنها و حتي اطلاع رساني و اخبار آنها را بايد با ديده ترديد نگريست، زيرا مسلم است كه هدف اوليه اين كمپاني هاي عظيم همانطور كه در ابتدا نيز ذكر شد، سلطه جويي اقتصادي است، نه اطلاع رساني.
همچنين موسيقي و فيلم نيز براي تخدير و سودجويي با اهداف خلاقانه هنري، توليد مي شوند. (فراگير شدن موسيقي پاپ كارخانه اي نشانه اي از اين سلطه جويي است) آن گونه كه صنعت فيلم امريكايي دومين محصول صادراتي اين كشور پس از اسلحه به ساير كشورهاست.
شش خواهران امپرياليستي
پروفسور نورمن سالومن، محقق و پژوهشگر امريكايي در كتاب خود كه درسال 2001 با عنوان «شما هميشه دروغ گفته ايد» منتشر كرد، به بررسي شش ابر رسانه امريكايي كه محصولات رسانه اي را در ايالات متحده و ساير نقاط جهان توليد و كنترل مي كنند، مي پردازد. اين شش ابر رسانه امريكايي عبارتند از:
1) اِي او ال – تايم وارنر: اين كمپاني عظيم بخش اصلي بازار فيلم، شبكه سي ان ان (CNN)، اينترنت و رسانه هاي چاپي را قبضه كرده و بزرگترين انحصار جهاني در زمينه رسانه اي است. اين شركت بزرگ از تركيب غول بزرگ و جديد "امريكن آن لاين" با غول سنتي رسانه اي با نام "تايم وارنر" بوجود آمد.
امريكن آن لاين، بيشترين كاربران اينترنتي را در امريكا و كانادا پوشش مي دهد و از طريق شبكه CNN، و كمپاني فيلم سازي برادران وارنر به خوبي مي تواند فرهنگ و باورهاي امريكايي را كه در ايالات متحده به ارزش هاي امريكايي يا اصطلاحا (كيش امريكايي) موسوم شده اند، در سراسر جهان شايع كند.
2) واياكام: دومين شركت بزرگ رسانه اي امريكاست كه مالك شبكه هاي تلويزيوني متعددي چون شبكه سراسري CBS امريكا است. از ديگر دارايي هاي تاثيرگذار و بزرگ اين شركت مي توان به شبكه تلويزيوني (MTV) اشاره كرد كه توسط ماهواره هاي متعدد در سراسر جهان قابل مشاهده است و بخش بزرگي از صدور ارزشهاي امريكايي را در سراسر جهان بر عهده دارد.
واياكام، در عرصه صنعت سرگرم سازي و محصولات خاص كودكان و نوجوانان پس از كمپاني ديزني مقام دوم را در دنيا در اختيار دارد.
3) نيوز كورپوريشن: سومين شركت رسانه اي بزرگ امريكا كه علاوه بر ايالات متحده در بسياري از كشورهاي جهان از جمله انگليس، استراليا، كانادا، هند، هنگ كنگ، چين و ايتاليا نيز سرمايه گذاري هاي كلاني كرده و در هر جاي دنيا صاحب شبكه هاي راديويي و تلويزيوني متعددي است.
نيوز كورپوريشن يا نيوزكورپ متعلق به غول ثروتمند رسانه اي جهان (روبرت مرداك) است كه متأثر از انديشه هاي فوق العاده راست گرايانه (سرمايه داري امريكايي) است.
بخش بزرگي از مسؤوليت صدور ارزش هاي امريكايي به ساير نقاط جهان را نيز اين شركت بر عهده دارد؛ چراكه نيوز كورپوريشن به واسطه دارا بودن استوديوي بزرگ فيلم سازي كمپاني معروف (فاكس قرن بيستم) تسلط و نفوذ بسياري بر هاليوود دارد. علاوه بر اين شبكه تلويزيوني _ ماهواره اي فاكس و فاكس نيوز كه از شبكه هاي جنجالي خبرساز محسوب مي شوند و مخاطبين نسبتا زيادي در سراسر امريكا و جهان دارند متعلق به اين شركت هستند.
همچنين نيوزكورپ در انگلستان شبكه تلويزيوني اسكاي (Sky) و سه روزنامه كثيرالانتشار (تايمز)، (ساندي تايمز) و (سان) را در اختيار دارد و در هند، امريكاي لاتين و هنگ كنگ و استراليا نيز چندين شبكه تلويزيوني داخلي را اداره مي كند و اخيرا شبكه اسكاي ايتاليا را نيز در شهر رم راه اندازي كرد.
بطور كلي نيوزكورپ به تنهايي صاحب يك چهارم از كل رسانه هاي شنيداري، ديداري و چاپي جهان است.
4) والت ديزني: بزرگ ترين شركت رسانه اي منحصرا سرگرم كننده امريكا و جهان است كه از لحاظ عظمت و درآمد مالي پس از نيوزكورپ قرار مي گيرد. اين كمپاني كه بسياري با شنيدن نام آن بياد كارتون هاي جذاب و ملودرام سينمايي و تلويزيوني مي افتند، مالك شبكه تلويزيوني _ ماهواره اي سراسر امريكا (ABC) است كه نقش مؤثري در انتشار اخبار و اطلاع رساني مردم امريكا بر عهده دارد و طبق آمار سال 2000 كميته نظارت بر رسانه هاي تصويري امريكا، بيش از هشتادو سه درصد مردم امريكا و كانادا اخبار و اطلاعات خود را از طريق اين شبكه و بخش خبري آن، اي بي سي نيوز ، دريافت مي كنند.
5) برتلزمان: از بزرگ ترين شركت هاي رسانه اي كه سرمايه گذاران آن امريكايي _ اروپايي هستند و حوزه نفوذ آن در اروپا بسيار قابل توجه است و سود دهي بسياري دارد، كمپاني برتلزمان است.
احاطه و گستره نفوذ اين كمپاني در خارج امريكا در مقايسه با ديگر رسانه هاي امريكايي به حدي است كه برخي آنرا يك كمپاني غير امريكايي قلمداد مي كنند.
خواهران معروف RTL كه مجموعه اي از شبكه هاي راديو و تلويزيوني و استوديوهاي فيلم سازي هستند، متعلق به اين غول رسانه اي اروپاي _ امريكايي مي باشند. برتلزمان همچنين انتشارات (رندوم هاوس) را در اختيار دارد كه يكي از بزرگ ترين موسسه هاي انتشاراتي جهان قلمداد مي شود و سالانه ميليون ها جلد كتاب در سرتاسر جهان منتشر مي كند.
شايان ذكر است، رقابت هاي شديدي بين كمپاني برتلزمان و ديگر شركت هاي امريكايي وجود دارد، اما از آنجايي كه همه آنها در راستاي اهداف اقتصادي و سرمايه داري امريكايي گام بر مي دارند در يك پروسه كاري قرار مي گيرند و تشابه كاري دارند.
6) جنرال الكتريك: از قديمي ترين شركت هاي بزرگ امريكاي است كه سابقه آن حتي به پيش از اختراع راديو و تلويزيون مي رسد. اين شركت مالك شبكه هاي NBC و CNBC است.
جنرال الكتريك در اوايل سال 2001 بخش هايي از شبكه هاي تلويزيوني خود را با بخش هايي از شركت عظيم مايكروسافت ادغام كرد و نظارت و سرپرستي آنها را بر عهده گرفت و همچنين بتازگي با شركت رسانه هاي (ويوندي يونيورسال)، صاحب كمپاني فيلم سازي مشهور يونيورسال به توافق رسيده است تا با بخش هاي بزرگي از اين شركت بزرگ فرانسوي كه از سه سال پيش دچار مشكلات مالي فراوان شده است، ادغام شود. با چنين اتفاقي غول رسانه اي جديدي هم تراز (اي او ال _ تايم وارنر) و (نيوزكورپوريشن) ايجاد مي شود.
امروز به صراحت مي توان گفت: تقريبا همه شبكه هاي تلويزيوني _ ماهواره اي و كابلي امريكا كه در خارج از خاك امريكا نيز مخاطبين بسياري دارند را يكي از شش غول رسانه اي اداره مي كنند، باور كردن اين موضوع مشكل است كه همه اخبار و اطلاعات و برنامه هاي سرگرمي مردم امريكا و قشر عظيمي از مردم جهان تنها از طريق اين رسانه هاي انحصاري تأمين مي شود، اما از آنجايي كه بازار تجاري امريكا و مشتريان داخلي آن نهايتا 370 ميليون نفر هستند، عجيب نيست كه اين غول هاي امپرياليسم رسانه اي بر اساس كهن الگوهاي امپرياليستي، هر روز در فكر توسعه قلمرو خود در ساير نقاط جهان و به دنبال دسترسي به فن آوري هاي برتر براي انتقال امواج راديويي و تلويزيوني خود باشند.
اساسا امپرياليسم رسانه اي يكي از مؤلفه هاي فرهنگ امريكايي يا كيش امريكايي و كالايي صادراتي است و با كنترل كمپاني هاي امريكايي بر رسانه هاي جريان اصلي، شاخصه هاي فرهنگ امريكايي در سراسر جهان اشاعه مي يابد. هاليوود و تصويرسازي ستارگان سينمائيش در سراسر جهان "روياهاي امريكايي" را نه تنها در امريكا بلكه به همه مردم جهان تلقين مي كند. الگوهاي محصولات امريكايي در سراسر جهان قابل شناسايي هستند و كوكاكولا، مك دونالد و نايك را فرهنگ امريكايي به تمامي جهان صادر كرده است.
اما آنچه قابل توجه به نظر مي رسد، نفوذ همه جانبه موج فراگير امپرياليسم رسانه اي در ابعاد نژادي و ملي است. اين موج در اولين خيزش خود حوزه كشورهاي عربي و امريكاي شمالي را را در نورديد و توليداتي خاص اين دو حوزه با يك هدف كلي در دستور كار قرار گرفته اند. فراگيري و تسلط اين موج در كشورهاي عربي بخوبي محسوس است؛ تا حدي كه جزئي ترين شؤونات اجتماعي و فردي را تحت تأثير و تغيير قرار داده است.
حوزه امريكاي شمالي و كانادا نيز همانند دوره اول امپرياليسم كه محدوده سرزمين هاي كشورهاي همسايه را دربر مي گرفت، به حوزه مستعمراتي رسانه هاي امريكايي بدل شده است و شهروندان كانادايي برنامه هاي تلويزيوني امريكايي مي بينند، فيلم هاي امريكايي را مشاهده مي كنند و به موسيقي امريكايي گوش مي دهند و از مخاطبين مهم مجلات امريكايي هستند.
مبرهن است همانطور كه جهاني شدن مي تواند به معناي تنوع و درك فرهنگ هاي ديگري هم باشد، مي تواند به معناي ترويج همگوني يا تسلط يك فرهنگ خاص (در قالب هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي) هم باشد و با انحصار منابع گسترده اين ابررسانه ها براي كنترل رسانه هاي جهاني، بديهي است كه هر روز شاهد گسترش حوزه نفوذ و محدوده مستعمرات يا كلوني هايي اين نوع از امپرياليسم در جهان هستيم، مستعمراتي كه مرزهاي آن ناپيدا و شيشه اي هستند.
مهدي عليخاني
شتاب روزافزون و سرگيجه آور رسانه ها براي فتح بازارهاي تازه، به تهاجمي مدرن براي آنچه مي توانيم آن را "امپرياليسم رسانه اي در مستعمراتي با مرزهاي شيشه اي" بخوانيم، منتهي مي شود، كه حوزه نفوذ آن هر لحظه با گسترش تكنولوژي و علوم ارتباطات، افزايش مي يابد. در چنين كلوني هايي كه مرزبندي ها ماهوي و غير محسوس (شيشه اي) است، رسانه هاي مدرن بجاي كشورها و دولت ها به كنترل بازار مي پردازند و با تسلط بر سليقه هاي مردم، مي توانند جهت گيري هاي بازار را به سود خود تغيير دهند. اين مقاله به بررسي اين موضوع مي پردازد.
امپرياليسم رسانه اي را بي ترديد بايد شكل مدرني از امپرياليسم قلمداد كرد كه شاكله ها و بنيان هاي آن در دهه 1950، مشخصا در آلمان غربي و پشت دروازه هاي كمونيسم در بحبوحه جنگ سرد توسط ايالات متحده بنا شد.
امريكا با افراشتن آنتن هاي متعدد راديويي و تلويزيوني در شهر برلين، در قلب ميهن سرخ كمونيستي رسوخ مي كرد، بدون اينكه نيازي به مداخله نظامي داشته باشد و اين پيشروي تا به آنجا ادامه يافت كه پس از گذشت دو دهه، در اواخر دهه هفتاد ميلادي، در مسكو نيز مي شد شعبه هايي از مك دونالد و مرغ كنتاكي را براحتي پيدا كرد كه مشتريان در آنجا با ولع به صرف غذا همراه با نوشيدني هايي چون كوكاكولا بودند.
نگارنده اين سطور از آنجايي كه براين باور است كه موتور محرك و اجتناب ناپذير امپرياليسم در يكايك دوره هاي تاريخي، مؤلفه هاي اقتصادي بوده اند و اين شاخصه ها در برهه هايي با عواملي پيش برنده و تشديد كننده همچون ناسيوناليسم و نژادپرستي نيز همراه بوده، در رويارويي با اهداف امپرياليسم رسانه اي نيز نقش پارامترهاي اقتصادي را تعيين كننده مي پندارد.
با اندك تأملي بر نحوه اعمال سياست هاي جهاني سازي در دو دهه آخر قرن ببيستم، گرايش ناگزير كمپاني هاي انحصاري سرمايه داري براي يافتن بازاراهاي تازه و توليد بيشتر را بخوبي مي توان مشاهده كرد. گرايش هايي كه مشخصا سرمايه داري و (سياست هاي اقتصادي نو) به آن دامن مي زنند و تلاش مي كنند تا يك فرهنگ عمومي جهاني براي يكسان سازي مشتريان خود به وجود آورند.
دراين راستا به نظر مي رسد تا زماني كه پشتيباني اقتصادي اصلي اين بازار جهاني توسط رسانه ها صورت مي گيرد، ابزار رسانه هاي جهاني، بزرگ ترين منبع جلب مشتري باشند.
بنابراين شتاب روزافزون و سرگيجه آور رسانه ها براي فتح بازارهاي تازه، به تهاجمي مدرن براي آنچه مي توانيم آن را "امپرياليسم رسانه اي در مستعمراتي با مرزهاي شيشه اي" بخوانيم، منتهي مي شود، كه حوزه نفوذ آن هر لحظه با گسترش تكنولوژي و علوم ارتباطات، افزايش مي يابد.
در چنين كلوني هايي كه مرزبندي ها ماهوي و غير محسوس (شيشه اي) است، رسانه هاي مدرن بجاي كشورها و دولت ها به كنترل بازار مي پردازند و با تسلط بر سليقه هاي مردم، مي توانند جهت گيري هاي بازار را به سود خود تغيير دهند.
شايد براي بسياري از مردم پذيرش اين امر سخت باشد كه رسانه هاي سلطه جو، نگرش هاي ما را آنچنان كه بازار اقتضا مي كند شكل مي دهند، ولي واقعيت چنين است!
امپرياليسم رسانه اي در گستره جهاني
به نظر مي رسد كه همه انواع رسانه ها، از تلويزيون و سينما گرفته تا موسيقي و مطبوعات، تحت كنترل چند انحصار جهاني هستند.
سوني، كمپاني الكترونيك ژاپني، مالك سي بي اس ركوردز ( (C.B.Sو كلمبيا پيكچر (C.P) شده است .
ديزني، مالك (A.B.C) شبكه تلويزيوني و ماهواره اي سراسر امريكا است. شش كمپاني ضبط موسيقي هفتاد و پنج درصد از انحصار محصولات موسيقي در جهان را در دست دارند. هفت كمپاني عمده توليد فيلم در امريكا كنترل بيشتر توليدات سينمايي و انحصار پخش آنها را در جهان در دست دارند.
اِي او ال American On Line _ AOL))، بزرگترين عرضه كننده خدمات و اخبار اينترنتي در امريكا است كه توسط متخصصين ايراني طراحي و راه اندازي شده و در ادغام با تايم وارنر در سال 2000 به بزرگترين شركت رسانه اي جهان تبديل شد.
با توجه به آنچه تاكنون تبيين شد بطور كلي تنها چند كمپاني معدود امريكايي جريان اصلي رسانه ها را در دست دارند. تا زماني كه اين انحصار غير طبيعي بر رسانه ها وجود دارد همه محصولات آنها و حتي اطلاع رساني و اخبار آنها را بايد با ديده ترديد نگريست، زيرا مسلم است كه هدف اوليه اين كمپاني هاي عظيم همانطور كه در ابتدا نيز ذكر شد، سلطه جويي اقتصادي است، نه اطلاع رساني.
همچنين موسيقي و فيلم نيز براي تخدير و سودجويي با اهداف خلاقانه هنري، توليد مي شوند. (فراگير شدن موسيقي پاپ كارخانه اي نشانه اي از اين سلطه جويي است) آن گونه كه صنعت فيلم امريكايي دومين محصول صادراتي اين كشور پس از اسلحه به ساير كشورهاست.
شش خواهران امپرياليستي
پروفسور نورمن سالومن، محقق و پژوهشگر امريكايي در كتاب خود كه درسال 2001 با عنوان «شما هميشه دروغ گفته ايد» منتشر كرد، به بررسي شش ابر رسانه امريكايي كه محصولات رسانه اي را در ايالات متحده و ساير نقاط جهان توليد و كنترل مي كنند، مي پردازد. اين شش ابر رسانه امريكايي عبارتند از:
1) اِي او ال – تايم وارنر: اين كمپاني عظيم بخش اصلي بازار فيلم، شبكه سي ان ان (CNN)، اينترنت و رسانه هاي چاپي را قبضه كرده و بزرگترين انحصار جهاني در زمينه رسانه اي است. اين شركت بزرگ از تركيب غول بزرگ و جديد "امريكن آن لاين" با غول سنتي رسانه اي با نام "تايم وارنر" بوجود آمد.
امريكن آن لاين، بيشترين كاربران اينترنتي را در امريكا و كانادا پوشش مي دهد و از طريق شبكه CNN، و كمپاني فيلم سازي برادران وارنر به خوبي مي تواند فرهنگ و باورهاي امريكايي را كه در ايالات متحده به ارزش هاي امريكايي يا اصطلاحا (كيش امريكايي) موسوم شده اند، در سراسر جهان شايع كند.
2) واياكام: دومين شركت بزرگ رسانه اي امريكاست كه مالك شبكه هاي تلويزيوني متعددي چون شبكه سراسري CBS امريكا است. از ديگر دارايي هاي تاثيرگذار و بزرگ اين شركت مي توان به شبكه تلويزيوني (MTV) اشاره كرد كه توسط ماهواره هاي متعدد در سراسر جهان قابل مشاهده است و بخش بزرگي از صدور ارزشهاي امريكايي را در سراسر جهان بر عهده دارد.
واياكام، در عرصه صنعت سرگرم سازي و محصولات خاص كودكان و نوجوانان پس از كمپاني ديزني مقام دوم را در دنيا در اختيار دارد.
3) نيوز كورپوريشن: سومين شركت رسانه اي بزرگ امريكا كه علاوه بر ايالات متحده در بسياري از كشورهاي جهان از جمله انگليس، استراليا، كانادا، هند، هنگ كنگ، چين و ايتاليا نيز سرمايه گذاري هاي كلاني كرده و در هر جاي دنيا صاحب شبكه هاي راديويي و تلويزيوني متعددي است.
نيوز كورپوريشن يا نيوزكورپ متعلق به غول ثروتمند رسانه اي جهان (روبرت مرداك) است كه متأثر از انديشه هاي فوق العاده راست گرايانه (سرمايه داري امريكايي) است.
بخش بزرگي از مسؤوليت صدور ارزش هاي امريكايي به ساير نقاط جهان را نيز اين شركت بر عهده دارد؛ چراكه نيوز كورپوريشن به واسطه دارا بودن استوديوي بزرگ فيلم سازي كمپاني معروف (فاكس قرن بيستم) تسلط و نفوذ بسياري بر هاليوود دارد. علاوه بر اين شبكه تلويزيوني _ ماهواره اي فاكس و فاكس نيوز كه از شبكه هاي جنجالي خبرساز محسوب مي شوند و مخاطبين نسبتا زيادي در سراسر امريكا و جهان دارند متعلق به اين شركت هستند.
همچنين نيوزكورپ در انگلستان شبكه تلويزيوني اسكاي (Sky) و سه روزنامه كثيرالانتشار (تايمز)، (ساندي تايمز) و (سان) را در اختيار دارد و در هند، امريكاي لاتين و هنگ كنگ و استراليا نيز چندين شبكه تلويزيوني داخلي را اداره مي كند و اخيرا شبكه اسكاي ايتاليا را نيز در شهر رم راه اندازي كرد.
بطور كلي نيوزكورپ به تنهايي صاحب يك چهارم از كل رسانه هاي شنيداري، ديداري و چاپي جهان است.
4) والت ديزني: بزرگ ترين شركت رسانه اي منحصرا سرگرم كننده امريكا و جهان است كه از لحاظ عظمت و درآمد مالي پس از نيوزكورپ قرار مي گيرد. اين كمپاني كه بسياري با شنيدن نام آن بياد كارتون هاي جذاب و ملودرام سينمايي و تلويزيوني مي افتند، مالك شبكه تلويزيوني _ ماهواره اي سراسر امريكا (ABC) است كه نقش مؤثري در انتشار اخبار و اطلاع رساني مردم امريكا بر عهده دارد و طبق آمار سال 2000 كميته نظارت بر رسانه هاي تصويري امريكا، بيش از هشتادو سه درصد مردم امريكا و كانادا اخبار و اطلاعات خود را از طريق اين شبكه و بخش خبري آن، اي بي سي نيوز ، دريافت مي كنند.
5) برتلزمان: از بزرگ ترين شركت هاي رسانه اي كه سرمايه گذاران آن امريكايي _ اروپايي هستند و حوزه نفوذ آن در اروپا بسيار قابل توجه است و سود دهي بسياري دارد، كمپاني برتلزمان است.
احاطه و گستره نفوذ اين كمپاني در خارج امريكا در مقايسه با ديگر رسانه هاي امريكايي به حدي است كه برخي آنرا يك كمپاني غير امريكايي قلمداد مي كنند.
خواهران معروف RTL كه مجموعه اي از شبكه هاي راديو و تلويزيوني و استوديوهاي فيلم سازي هستند، متعلق به اين غول رسانه اي اروپاي _ امريكايي مي باشند. برتلزمان همچنين انتشارات (رندوم هاوس) را در اختيار دارد كه يكي از بزرگ ترين موسسه هاي انتشاراتي جهان قلمداد مي شود و سالانه ميليون ها جلد كتاب در سرتاسر جهان منتشر مي كند.
شايان ذكر است، رقابت هاي شديدي بين كمپاني برتلزمان و ديگر شركت هاي امريكايي وجود دارد، اما از آنجايي كه همه آنها در راستاي اهداف اقتصادي و سرمايه داري امريكايي گام بر مي دارند در يك پروسه كاري قرار مي گيرند و تشابه كاري دارند.
6) جنرال الكتريك: از قديمي ترين شركت هاي بزرگ امريكاي است كه سابقه آن حتي به پيش از اختراع راديو و تلويزيون مي رسد. اين شركت مالك شبكه هاي NBC و CNBC است.
جنرال الكتريك در اوايل سال 2001 بخش هايي از شبكه هاي تلويزيوني خود را با بخش هايي از شركت عظيم مايكروسافت ادغام كرد و نظارت و سرپرستي آنها را بر عهده گرفت و همچنين بتازگي با شركت رسانه هاي (ويوندي يونيورسال)، صاحب كمپاني فيلم سازي مشهور يونيورسال به توافق رسيده است تا با بخش هاي بزرگي از اين شركت بزرگ فرانسوي كه از سه سال پيش دچار مشكلات مالي فراوان شده است، ادغام شود. با چنين اتفاقي غول رسانه اي جديدي هم تراز (اي او ال _ تايم وارنر) و (نيوزكورپوريشن) ايجاد مي شود.
امروز به صراحت مي توان گفت: تقريبا همه شبكه هاي تلويزيوني _ ماهواره اي و كابلي امريكا كه در خارج از خاك امريكا نيز مخاطبين بسياري دارند را يكي از شش غول رسانه اي اداره مي كنند، باور كردن اين موضوع مشكل است كه همه اخبار و اطلاعات و برنامه هاي سرگرمي مردم امريكا و قشر عظيمي از مردم جهان تنها از طريق اين رسانه هاي انحصاري تأمين مي شود، اما از آنجايي كه بازار تجاري امريكا و مشتريان داخلي آن نهايتا 370 ميليون نفر هستند، عجيب نيست كه اين غول هاي امپرياليسم رسانه اي بر اساس كهن الگوهاي امپرياليستي، هر روز در فكر توسعه قلمرو خود در ساير نقاط جهان و به دنبال دسترسي به فن آوري هاي برتر براي انتقال امواج راديويي و تلويزيوني خود باشند.
اساسا امپرياليسم رسانه اي يكي از مؤلفه هاي فرهنگ امريكايي يا كيش امريكايي و كالايي صادراتي است و با كنترل كمپاني هاي امريكايي بر رسانه هاي جريان اصلي، شاخصه هاي فرهنگ امريكايي در سراسر جهان اشاعه مي يابد. هاليوود و تصويرسازي ستارگان سينمائيش در سراسر جهان "روياهاي امريكايي" را نه تنها در امريكا بلكه به همه مردم جهان تلقين مي كند. الگوهاي محصولات امريكايي در سراسر جهان قابل شناسايي هستند و كوكاكولا، مك دونالد و نايك را فرهنگ امريكايي به تمامي جهان صادر كرده است.
اما آنچه قابل توجه به نظر مي رسد، نفوذ همه جانبه موج فراگير امپرياليسم رسانه اي در ابعاد نژادي و ملي است. اين موج در اولين خيزش خود حوزه كشورهاي عربي و امريكاي شمالي را را در نورديد و توليداتي خاص اين دو حوزه با يك هدف كلي در دستور كار قرار گرفته اند. فراگيري و تسلط اين موج در كشورهاي عربي بخوبي محسوس است؛ تا حدي كه جزئي ترين شؤونات اجتماعي و فردي را تحت تأثير و تغيير قرار داده است.
حوزه امريكاي شمالي و كانادا نيز همانند دوره اول امپرياليسم كه محدوده سرزمين هاي كشورهاي همسايه را دربر مي گرفت، به حوزه مستعمراتي رسانه هاي امريكايي بدل شده است و شهروندان كانادايي برنامه هاي تلويزيوني امريكايي مي بينند، فيلم هاي امريكايي را مشاهده مي كنند و به موسيقي امريكايي گوش مي دهند و از مخاطبين مهم مجلات امريكايي هستند.
مبرهن است همانطور كه جهاني شدن مي تواند به معناي تنوع و درك فرهنگ هاي ديگري هم باشد، مي تواند به معناي ترويج همگوني يا تسلط يك فرهنگ خاص (در قالب هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي) هم باشد و با انحصار منابع گسترده اين ابررسانه ها براي كنترل رسانه هاي جهاني، بديهي است كه هر روز شاهد گسترش حوزه نفوذ و محدوده مستعمرات يا كلوني هايي اين نوع از امپرياليسم در جهان هستيم، مستعمراتي كه مرزهاي آن ناپيدا و شيشه اي هستند.
مهدي عليخاني
مرجع : الوقت
کد مطلب : ۷۷۷۹۶۴
منتخب
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
