کارنامه ضد حقوق بشری آمریکا در جهان اسلام
با پایان گرفتن جنگ جهانی دوم، آمریکا به تقویت همهجانبه حضور خود در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پرداخت، بهگونهای که از آن زمان تاکنون همواره سیاستها و اقدامات ضد حقوق بشری را علیه کشورهای منطقه اعمال کرده است. این روند در سه دهه اخیر تشدید شده است: آمریکا با ایجاد پایگاههای نظامی در منطقه به حضور نظامی خود در غرب آسیا استمرار بخشیده است و در همین چارچوب، طی این چند دهه مرتکب نقض مکرر و نظاممند حقوق بشر در منطقه شده است. برخی از مهمترین موارد آن در پی میآید.
1 ـ حمایت از اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی
رژیم صهیونیستی از بدو شکلگیری با کمک حق وتوی آمریکا در فلسطین مرتکب جنایت میشود و بر همین اساس، ایالاتمتحده مانع اصلی اقدامات کشورهای مختلف جهان از طریق سازمان ملل علیه ظلمهای مداوم رژیم صهیونیستی است. در چند دهه اخیر، آمریکا در برابر قطعنامههای شورای امنیت واشنگتن علیه رژیم صهیونیستی بیشترین موارد حق وتو را بهکاربرده است.[i] در دفاع از این رژیم و بدون توجه به انتقادهای جهانی از سیاستهای آن، بارها و بارها قطعنامههای شورای امنیت علیه این ازجمله موارد استفاده آمریکا از حق وتو علیه ملت فلسطین مربوط به رژیم غاصب را وتو کرده است.[ii] روزهای پایانی سال 2014 میلادی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد، پیشنویس قطعنامه درخواستی فلسطین برای پایان دادن به اشغال فلسطین و خروج رژیم صهیونیستی از سرزمینهای اشغالی تا پایان سال 2017 و تشکیل دولت فلسطین را بررسی کرد، ولی پس از رأیگیری به دلیل مخالفت آمریکا و استرالیا پذیرفته نشد.[iii]
همچنین علاوه بر موارد ذکرشده، آمریکا در جهت حمایتهای سیاسی از رژیم صهیونیستی و اقدامات جنایتکارانه این رژیم به اقدامات دیگری نیز مبادرت ورزیده است که برخی از آنها عبارتاند از:
- تلاش برای حفظ برتری نظامی رژیم صهیونیستی در غرب آسیا و تجهیز آن به سلاحهای ویرانگر که کاربرد آنها خلاف قواعد حقوق بینالملل است و درنتیجه، شریک بودن آمریکا در جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردان، زنان و کودکان فلسطینی.[iv]
- مانعتراشی در برابر فعالیت نهادهای مستقل حقوق بشری که به دنبال افشای اقدامات ضد انسانی صهیونیستها و تحت پیگرد قرار دادن آنها در محاکم بینالمللی هستند.[v]
- فشار سیاسی شدید به کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران[vi] و سوریه[vii] که با سیاستهای رژیم صهیونیستی در سرکوب فلسطینیان مخالفت میورزند.
- تروریست شناختن کلیه گروههای مقاومت در فلسطین و لبنان و اقدامات خصمانه گوناگون بینالمللی علیه آنان.[viii]
- تلاش برای ایجاد ارتباط سیاسی بین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی و تعیین ضمنی ارتقای سطح این روابط بهعنوان معیاری برای توسعه همکاری آمریکا با کشورهای عربی.[ix]
- اعطای کمک مالی سالانه به رژیم صهیونیستی به مبلغ حداقل سه میلیارد دلار[x].
2 ـ بیاعتنایی آمریکا در برابر نقض گسترده حقوق بشر توسط رژیم آلسعود
هرچند آمریکا مدعی پایبندی به اجرای مبانی حقوق بشر در سطح جهان بوده و این تعهد همواره در گزارشهای سالانه وزارت امور خارجه آمریکا پیرامون وضعیت حقوق بشر در برخی از کشورها مورد تأکید قرار میگیرد و بر همین اساس بسیاری از تحریمهای واشنگتن علیه دیگر کشورها با توسل بدان توجیه میشود، اما آشکارا مشاهده میشود که این کشور نسبت به نقض گسترده حقوق بشر از سوی متحدان خود بیتفاوت است. یکی از نمونههای بارز این امر، رویه آمریکا در قبال حکام سعودی است که ازجمله بزرگترین ناقضان حقوق بشر در جهان محسوب میشوند. دراینارتباط، میتوان به مواردی از قبیل تجاوز ناجوانمردانه به یمن؛ سرکوب مردم بحرین؛ بازداشتهای خودسرانه؛ نقض آزادی مذهبی؛ اوضاع رقتبار شیعیان عربستان سعودی؛ خشونت علیه زنان؛ نقض حقوق کارگران و مهاجران؛ اوضاع رقتبار فعالان حقوق بشر؛ شکنجه و اقدامات غیرانسانی بر ضد زندانیان؛ وضعیت زنان زندانی؛ فقدان آزادی بیان و اندیشه؛ نبود نظام انتخابات و حمایت از گروههای تروریستی از قبیل القاعده و داعش[xi] از اشاره کرد؛ اما آمریکا این حجم از موارد نقض نظاممند «و مکرر حقوق بشر را هیچ مانعی فراروی روابط با عربستان سعودی نمیداند.[xii]
3 ـ حمایت از سرکوب مردم بحرین بهدست حکومت آل خلیفه
هرچند آمریکا خود را همواره بهعنوان حامی دمکراسی در جهان معرفی میکند، اما اقدام بر اساس استانداردهای دوگانه همواره ویژگی آشکار رویکرد این کشور بوده است؛ در همین راستا، واشنگتن عملاً از اقدامات سرکوب گرایانه رژیم آل خلیفه در خصوص جنبش آزادیخواهانه مردم بحرین حمایت کرده است. برای مثال، در مارس 2017، رکس تیلرسون وزیر امور خارجه وقت آمریکا به کنگره اطلاع داده است که فروش پنج میلیارد دلاری جتهای جنگنده به بحرین را پی خواهد گرفت و نگرانیها درباره سابقه حقوق بشری این دولت واقع در خلیجفارس را که در ابتدا در دوران دولت اوباما این معامله را به تعویق انداخته بود نادیده خواهد گرفت.[xiii]
4 ـ اقدامات ضد حقوق بشری آمریکا در قبال ایران
کارنامه حقوق بشری آمریکا در قبال ایران بهاندازهای سیاه و پرحجم است که میتوان کتاب قطوری از موارد نقض حقوق بشر در ایران از سوی آمریکا را به رشته تحریر درآورد. دولت آمریکا از فردای جنگ جهانی دوم پیریزی سیاستهای استعماری در ایران عصر پهلوی و برقراری روابط مبتنی بر دستنشاندگی با رژیم ستمشاهی را در دستور کار خود قرار داد؛ نمونه بارز آنرا میتوان در تحمیل قرارداد کاپیتولاسیون، قراردادی که با مخالفت صریح علمای شیعه و بهویژه امام خمینی مواجه شد، مشاهده کرد.
خباثت دولت آمریکا در قبال مردم ایران تا آنجا بوده است که کودتای 28 مرداد علیه دولت مردمی دکتر مصدق را اجرا کرد و با این اقدام عملاً حق مردم ایران در تعیین سرنوشت خویش را که در زمره بدیهیترین قواعد آمره حقوق بشری به شمار میآید، از آنها سلب کرد.[xiv] با سقوط دولت مردمی دکتر مصدق، دولت آمریکا استثمار منابع طبیعی ایران را از سر گرفت و بلکه تقویت کرد، رویهای که با تشکیل کنسرسیوم نفتی و عمدتاً با مشارکت شرکتهای آمریکایی نمود عینی یافت؛ و بدینسان مانع بهرهمندی کامل مردم ایران از حق توسعه پایدار و درونزا شد. تداوم اقدامات ضد حقوق بشری دولت آمریکا علیه مردم ایران به استثمار اقتصادی ایران محدود نشد بلکه به سایر ساحتهای حیات مردم ایران و بهویژه عرصه سیاسی نیز کشیده شد؛ این اقدامات از جهتدهی به سیاستهای سرکوبگرانه رژیم پهلوی ازجمله در تشویق محمدرضا شاه به اجرای انقلاب سفید تا کارشکنیهای مزورانه و منفعتجویانه دولت آمریکا در برابر انقلاباسلامی را در برمیگرفت.
با پیروزی انقلاباسلامی، خصومت ورزی دولت آمریکا با اراده ملی مردم مسلمان ایران پایان نگرفت، بلکه بیشازپیش تشدید شد، بهگونهای که با تشویق رژیم صدام به تجاوز به ایران و حمایت همهجانبه از آن و در نهایت ورود به جنگ تحمیلی و سرنگونی هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران حق حیات را بهعنوان پایهایترین حقوق انسانی در مورد بسیاری از شهروندان ایرانی به مخاطره انداخت و حتی سلب کرد. پرواز مسافربری شماره 655 شرکت هواپیمایی ایران ایر با شناسه IR655 از بندرعباس به مقصد دوبی در تاریخ 12 تیر 1367 برابر با 3 ژوئیه 1988 میلادی در حرکت بود که با شلیک موشک هدایتشونده از ناو یو اس اس وینسنس متعلق به نیروی دریایی ایالاتمتحده آمریکا بر فراز خلیجفارس سرنگون شد و تمامی 290 سرنشین آنکه شامل 46 مسافر غیرایرانی و 66 کودک بودند جان باختند.
این سانحه از نظر میزان تلفات انسانی، هفتمین سانحه مرگبار هوایی تاریخ است. آمریکا این مسئله را سهوی دانست و کوشید از زیر بار مسئولیت خود دراینارتباط شانه خالی کند و در این مسیر حتی گهگاه به سناریو پردازیهای عجیب دست زد و در برخی موارد هواپیمای ایرانی را بهعنوان مشارکتکننده در عملیات نیروهای ایرانی علیه ناوگان خود در خلیجفارس معرفی کرد، هرچند درنهایت هیئت حقیقتیاب وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون ) شرایط روانی حاصل از حضور طولانیمدت در شرایط جنگی را عامل اصلی این اقدام ناو وینسنس دانست. باوجوداین بعدها آمریکاییها از بیم محکومیت در دادگاه بینالمللی حاضر به پرداخت غرامت به بازماندگان شهدای این حادثه شدند ( البته نه تحت عنوان غرامت) بااینحال تا به امروز از عذرخواهی از ملت ایران به جهت ارتکاب به این جنایت جنگی آشکار سر باز زدهاند.[xv]
اما این مواضع و اقدامات ضد حقوق بشری علیه مردم ایران پایان ماجرای خصومت ورزیهای ضدانسانی دولت آمریکا نبوده است؛ چراکه با وضع تحریمهای اقتصادی تداوم یابنده و البته فزاینده و تلاش برای سلب حقوق هستهای ملت ایران تلاشهای ضد حقوق بشری آمریکا علیه ایران تا به امروز امتداد داشته است.[xvi]
5 ـ نقض حقوق بشر توسط آمریکا در عراق
الف- بیش از یکمیلیون کشته در تجاوز به عراق و اشغال آن
در مدت تجاوز و اشغال عراق از سوی آمریکا بیش از یکمیلیون نفر کشته شدند.[xvii]این جنگ که از سال 2003 آغاز شد تلفات فراوانی را به مردم عراق وارد ساخت؛ بهطوریکه نظامیان آمریکایی از هیچ جنایتی علیه مردم مظلوم عراق فروگذار نکردند. در تمام مدت اشغالگری، دولت آمریکا با استفاده از تسلیحات کشتارجمعی در عراق باعث کشته شدن هزاران نفر شد و هماکنون بسیاری از مردم عراق از عوارض ناشی از استفاده آمریکاییها از برخی سلاحهای شیمیایی و سلاح حاوی اورانیم غنیشده در حمله به کشورشان رنج میبرند.[xviii] کارشناسان عراقی بعید میدانند که تا سه نسل دیگر یک انسان کامل در عراق به دنیا بیاید، زیرا بهنظر میرسد اثر پرتوهای اورانیم غنیشدهای که جنگهای 1991 و 2003 میلادی در این کشور برجای گذاشت تا یک قرن باقی خواهد ماند.[xix] در حالی است که نیروهای آمریکایی همواره هدف ظاهری خود و دولت واشنگتن را آزادسازی این کشور از دست صدام حسین و اعطای دمکراسی به عراقیها عنوان کردهاند. برای مثال، کالین پاول، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، رسالت آمریکا را دفاع از جهان متمدن و ترویج آزادی اعلام کرد و اظهار داشت که « ما صدام را از قدرت خلع خواهیم کرد. ما عراق را آزاد خواهیم ساخت ... ما تسلیحات خطرناک صدام را از دستان تروریستهایی که کل جهان متمدن را تهدید میکنند دور نگاه خواهیم داشت» و در ادامه بر ضرورت استقرار رژیم غیر سرکوبگر و قانونی تأکید کرد.[xx]
ب- رسواییهای ضد حقوق بشری آمریکا در زندان ابوغریب
زندان ابوغریب در ابتدا به دلیل جنایات صدام حسین و رژیم بعث عراق در شکنجه و اعدام مخالفان بهویژه شیعیان به شهرت بینالمللی رسید، ولی در سال 2004 میلادی و پس از اشغال عراق توسط آمریکا، با انتشار تصاویری از این زندان در برنامه شصت دقیقه شبکه تلویزیونی «سیبیاس» آمریکا، آشکار شد که نظامیان آمریکایی در زندان ابوغریب، زندانیان عراقی را مورد شکنجه و آزار قرار میدهند.
ج - روی آوردن آمریکا به تحمیل تحریمهای ظالمانه علیه مردم عراق
اقدامات زیانبار آمریکا در خصوص مردم عراق به تهاجم این کشور به عراق محدود نمیشود؛ در بین سالهای 1990 تا 2003 روی آوردن آمریکا اعمال شدیدترین تحریمها بر عراق تأثیرات نامطلوبی را بر زندگی مردم این کشور به همراه داشت، بهگونهای که ایالاتمتحده نهتنها از ارسال کمکهای بشردوستانه حیاتی به عراق جلوگیری کرد، بلکه از تلاش برای اصلاح رژیم عراق نیز ممانعت به عمل آورد.[xxi] تأکید آمریکا بر تحریم همهجانبه عراق به بهانه خلع سلاح آن کشور در حالی بوده است که واشنگتن خود در سال 1980 به تحریک و تشویق صدام برای تهاجم به جمهوری اسلامی ایران دستزده و در طول جنگ به حمایت سیاسی، نظامی و مالی از رژیم بعث پرداخت؛[xxii] آمریکا خود تسلیحات شیمیایی و میکروبی در اختیار عراق قرار داد و استفاده رژیم بعث از این تسلیحات علیه جمهوری اسلامی ایران و حتی مردم عراق (در بمباران حلبچه) را نادیده گرفت؛ و حتی فراتر از این بر اساس اسنادی که بهتازگی انتشاریافته است، تسلیحات شیمیایی در اختیار صدام حسین قرار داد.[xxiii]
6 ـ نقض حقوق بشر در سوریه آمریکا
طی هفت سال اخیر با زیر پا نهادن حاکمیت ملی سوریه، به مداخله آشکار و نهان و مستقیم و غیرمستقیم در این کشور روی آورده است، بهگونهای که با شکست داعش در سال 2017 باز هم سیاستها و اقداماتی که بدیهیترین حقوق انسانی مردم سوریه، بهویژه حق حیات آنها را نقض میکنند متوقف نکرده و با تجاوز نظامی علنی اخیر به خاک سوریه، در عمل منشور ملل متحد را نقض کرده است؛[xxiv] در طی بحران سوریه، نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا با بمباران مکرر شهرها و تأسیسات زیربنایی این کشور، خسارتهای مادی و تلفات انسانی را بر شهروندانش تحمیل کردهاند، بهطوریکه مدارس، مساجد، پلها، مناطق مسکونی، بیمارستانها، اماکن فرهنگی و اردوگاههای آوارگان از تیررس این تعرضات مصون نماندهاند. درمجموع میتوان
پینوشت ها:
[i]. Neff, Donald (2017), An Updated List of Vetoes Cast by the United States to Shield Israel from Criticism by the U.N. Security Council, January 10, 2017, at: http://www.washingtonreport.me/2005-may-june/an-updated-list-of-vetoes-cast-by-the-unitedstates-to-shield-israel-from-criticism-by-the-u.n.-security-council.html
[ii]. Hard Evidence: who uses veto in the UN Security Council most often – and for what?, The Conversation, August 1, 2014, at: http://theconversation.com/hard-evidence-who-uses-veto-in-theun-security-council-most-often-and-for-what-29907
[iii] Gordon, M. R. and Sengupta, S. (2014), Resolution for Palestinian State Fails in United Nations Security Council, New York Times, Dec. 30, 2014, at:
https://www.nytimes.com/2014/12/31/world/middleeast/resolution-for-palestinian-state-fails-insecurity-council.html?_r=0
[iv]. Davis, J. H. (2016), U.S. Offers to Increase Military Aid to Israel, 1 July 2016, at: https://www.nytimes.com/2016/07/02/world/middleeast/us-increase-military-aid-israel.html?_r=0
[v]. U.S. criticizes U.N. Human Rights Council over Palestine, Arab territories, Mar 20, 2017, The Reuters, at: http://in.reuters.com/article/usa-un-israel-idINKBN16R1BN
[vi]برای مثال، بنگرید به:
The Trump administration’s national security advisor: Iran Using “Hezbollah Model” to Destabilize Middle East, 5/ 1/ 2017, at: http://www.thetower.org/u-s-national-security-advisoriran-using-hezbollah-model-to-destabilize-middle-east/
[vii] U.S. hits Syria with new sanctions, The Washington Times, Monday, April 24, 2017, at: http://www.washingtontimes.com/news/2017/may/21/human-rights-concerns-prove-no-obstaclein-trump-s
[viii]. List of Foreign Terrorist Organizations at: https://www.state.gov/j/ct/rls/other/des/123085.htm
[ix]. The Editorial Board (2016), Can Israel and the Arab States Be Friends?, Aug. 27 2016, at: https://www.nytimes.com/2016/08/28/opinion/sunday/can-israel-and-the-arab-states-befriends.html
[x]. Sharp, Jeremy M. (2016), U.S. Foreign Aid to Israel, Congressional Research Service, December 22, 2016, at: https://fas.org/sgp/crs/mideast/RL33222.pdf
[xi]در این مورد بنگرید به:
Saudi Arabia 2016/2017, Amnesty International, at: https://www.amnesty.org/en/countries/middleeast-and-north-africa/saudi-arabia/report-saudi-arabia/
[xii] Human rights concerns prove no obstacle in Trump-Saudi ties, Washington Times, May 21, 2017at: http://www.washingtontimes.com/news/2017/may/21/human-rights-concerns-prove-noobstacle-in-trump-s/
[xiii] Tillerson Lifts Human Rights Conditions for Lucrative Arms Sale to Bahrain, Newsweek, 3/30/17, at: http://www.newsweek.com/trump-and-tillerson-lift-human-rights-conditions-lucrativearms-sale-bahrain-576498 27
[xiv]. CIA admits role in 1953 Iranian coup, The Guardian, Aug 19, 2013, at: https://www.theguardian.com/world/2013/aug/19/cia-admits-role-1953-iranian-coup
[xv] The forgotten story of Iran Air Flight 655, The Washington Post, Oct 16, 2013 at: https://www.washingtonpost.com/news/.../the-forgotten-story-of-iran-air-flight-655/
[xvi]. https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Programs/Pages/iran.aspx
[xvii] Jamail, Dahr. Report Shows US Invasion, Occupation of Iraq Left 1 Million Dead, Truthout Website, April 13, 2015.
[xviii]. US fired depleted uranium at civilian areas in 2003 Iraq war, The Gaurdian, report finds, Thursday 19 June 2014, at: https://www.theguardian.com/world/2014/jun/19/us-depleted-uraniumweapons-civilian-areas-iraq
[xix]. Depleted Uranium And The Iraq War’s Legacy Of Cancer, Mint Press News, July 2, 2014, at: http://www.mintpressnews.com/depleted-uranium-iraq-wars-legacy-cancer/193338/
[xx]. “Speech to the American Israel Public Affairs Committee The US secretary of state made this speech to the American Israel Public Affairs Committee's annual policy conference in Washington.” yesterdayguardian.co.uk, Monday 31 March 2003 09.27 BST 29
[xxi]. https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Programs/pages/iraq.aspx
[xxii]. U.S. Secretly Gave Aid to Iraq Early in Its War Against Iran, New York Times, January 26, 1992, at: http://www.nytimes.com/1992/01/26/world/us-secretly-gave-aid-to-iraq-early-in-its-waragainst-iran.html?pagewanted=all
[xxiii]. Exclusive: CIA Files Prove America Helped Saddam as He gassed Iran, Aug 26, 2013, at: http://foreignpolicy.com/2013/08/26/exclusive-cia-files-prove-america-helped-saddam-as-hegassed-iran/
[xxiv] بنگرید به: Full text: Human Rights Record of the United States in 2017, Xinhua| 2018-04-24, at: http://www.xinhuanet.com/english/2018-04/24/c_137134060.htm
پایگاه برهان