تاکنون تحلیل‌هایی که در مورد تقابل موشک‌های مقاومت فلسطین و سامانه‌های دفاعی اسرائیل به ویژه گنبد آهنین نوشته شده غالبا این گزاره را مطرح می‌کنند که به دلیل ضعیف بودن و پوشالی بودن این سامانه دفاعی، نیروهای مقاومت در عملیات‌های موشکی خود قادر به شکست رژیم صهیونیستی هستند. در اینکه گنبد آهنین دارای ضعف‌هایی است هیچ شکی نیست، اما وجه دیگر این مسئله این است که گنبد آهنین یک سامانه دفاعی پیشرفته بوده که برخی از کشورهای عربی مانند عربستان نیز به دنبال خرید آن هستند. اینکه این سامانه پیشرفته در برابر مقاومت فلسطین عملا شکست خورده است را نباید تنها به دلیل ضعف آن دانست بلکه این نشان‌دهنده پیشرفت موشکی مقاومت فلسطین است. برای درک عمق و اهمیت کاری که مقاومت فلسطین در جنگ دو روزه اخیر غزه کرد، در این مطلب در ابتدا ویژگی‌های گنبد آهنین را(در کنار ضعف‌های آن) بررسی و در ادامه نیز سیر تقویت قدرت موشکی مقاومت را واکاوی خواهیم کرد.

چرا رژیم صهیونیستی دست به دامان گنبد آهنین شد؟
از سال ۲۰۰۰ به بعد رژیم صهیونیستی علیرغم توان نظامی در حوزه‌های موشکی، هسته‌ای، دریایی و هوایی در موضع دفاع قرار گرفت و با اصابت راکت‌های کوتاه برد نیروهای مقاومت به شهرک‌ها، پرستیژ نظامی خویش را از دست داد. تل‌آویو برای تقابل با این مشکل، سرمایه‌گذاری وسیعی بر سامانه‌های موشکی کرد. گنبد آهنین، پاتریوت، حیتس، تاد، فالانکس، عصای سحرآمیز و… بخشی از این تلاش‌های ارتش رژیم برای بازدارندگی در مقابل موشک‌ها و راکت‌های مقاومت است. بخش زیادی از کمک‌های سالانه آمریکا به ارتش رژیم صهیونیستی هم در حوزه سامانه موشکی خرج می‌شود. بعد از تجربه جنگ لبنان و شکست ارتش رژیم صهیونیستی در مقابل حزب ‌الله در تابستان 2006 میلادی (جنگ 33روزه)، رژیم صهیونیستی به ‌طور جدی به فکر تقویت سیستم دفاع موشکی خود افتاد. این رژیم پیش از این، سیستم دوربرد موسوم به پیکان (Arrow)را طراحی کرده‌ بود، اما بعد از جنگ 33 روزه، تصمیم گرفت با سرمایه‌ گذاری سنگین، سیستم گنبد آهنین (Iron Dome) را طراحی و تولید کند.

ویژگی‌های گنبد آهنین
در میان سامانه‌های دفاعی رژیم صهیونیستی گنبد آهنین جایگاه خاصی دارد. نخستین نسل این سامانه در سال 2011 معرفی شد. سیستم دفاع ضدموشکی «گنبد آهنین» یک سامانه دفاع زمین به هوای توسعه‌داده‌ شده توسط صنایع دفاعی «رافائل» این رژیم و برای مقابله با انواع موشک‌ها و تهدیدات هوایی علیه سرزمین‌های‌اشغالی است و بنابر ادعای فرماندهان ارتش صهیونیستی توانایی تشخیص آن را دارد که کدام موشک به سمت مناطق مسکونی و کدام به سمت مناطق بی‌خطر می‌رود و از قابلیت درگیری با چندین هدف نیز برخوردار است. شرکت تولید تسلیحات رافائل، سال‌ها برای طراحی و ساخت گنبد آهنین وقت صرف کرد و آمریکا هم بخش مهمی از هزینه تحقیقات این پروژه تسلیحاتی را تقبل کرد. برخی از قطعات گنبد آهنین هم در کارخانه‌های نظامی آمریکا ساخته شده‌اند.

البته این سامانه دفاعی نقطه ضعف‌های زیادی هم دارد. مجله «دیفنس نیوز» آمریکا بزرگ‌ترین ضعف گنبد آهنین را هزینه‌های بالای آن ذکر کرده است. هزینه یک سیستم از گنبد آهنین 50 میلیون دلار است و قیمت هر موشک آن بیش از ٤٠ هزار دلار تخمین زده شده است. این مسئله باعث می‌شود که برای هر موشک ارزان مقاومت یک موشک 40 هزار دلاری شلیک شود که میزان موفقیت آن نیز 20 درصد خواهد بود. در همین زمینه ارتش رژیم صهیونیستی در آماری رسمی در سال ٢٠١٥ اعلام کرد حدود 3360 موشک از غزه به سمت اسرائیل شلیک‌شده که گنبد آهنین تنها موفق به نابودی ٥٨٤ موشک شده است.

موشک‌های مقاومت فلسطین
در واقع در سال 2011 که سامانه گنبد آهنین برای نخستین بار رونمایی شد مقاومت فلسطین در زمینه موشکی چندان پیشرفته نبود و بیش از 80 درصد از موشک‌های شلیک شده به سمت سرزمین‌های ‌اشغالی رهگیری و نابود می‌شدند. اما در طی این سال‌ها و با وجود محاصره همه‌جانبه نوار غزه تحول عظیمی در زمینه موشکی در نوار غزه رخ داده است. نگاهی به نسل نخستین موشک‌های مقاومت فلسطین به خوبی بیانگر سیر پیشرفت موشکی فلسطین است. اولین موشک به نام «قسام 1» با برد 2 تا 3 کیلومتر در سال 2011 شلیک شد؛ دومین موشک به نام «قسام 2» در سال بعد حدود 9 تا 12 کیلومتر برد داشت. در سال 2012 موشک «ام 75» با برد 75 کیلومتر و در سال 2014 موشک «جی 80» با برد 80 کیلومترشلیک شد. در سال 2014 موشک «آر 160» با برد 160 کیلومتر مورد استفاده قرار گرفت. گردان‌های قسام همچنین در سال 2015 از ساخت موشک «اس اچ» نیز سخن گفت اما برد آن را اعلام نکرد. «سرایا القدس» شاخه نظامی جنبش جهاد اسلامی نیز در جریان جنگ دو روزه اخیر غزه اعلام کرد که برای نخستین بار از موشک «بدر- 3» با برد 160 کیلومتر در پاسخ به حملات اسرائیلی به نوار غزه، استفاده کرده است. در واقع بررسی فعالیت‌های موشکی مقاومت فلسطین در 8 سال گذشته به خوبی نشان‌دهنده پیشرفت موشک‌ها است. بنابراین کاملا طبیعی است که سامانه گنبد آهنین که در سال 2011 به عنوان دژ تسخیرناپذیر اسرائیل رونمایی شد اکنون در برابر موشک‌های فلسطین ناکام بماند.

پایان یک افسانه
مقاومت فلسطین آبان ماه 97 با شلیک 470 موشک به سرزمین‌های اشغالی شکست سختی بر رژیم صهیونیستی تحمیل کرد. رسانه‌های رژیم صهیونیستی اعلام کردند که سامانه دفاع موشکی «گنبد آهنین» توانسته تنها 100 موشک از میان 470 موشک شلیک‌شده به سمت اراضی‌اشغالی را رهگیری کند. در واقع تنها 21 درصد از موشک‌های شلیک‌شده توسط سامانه گنبد آهنین رهگیری شده است. در جریان جنگ اخیر نوار غزه (اردیبهشت ماه 98) نیز از 690 موشک شلیک شده به سرزمین‌های ‌اشغالی، گنبد آهنین تنها 240 موشک یعنی 34 درصد از آنها را نابود کرد. نکته تاثیرگذار در این مورد این بود که «سرایا القدس» شاخه نظامی جنبش جهاد اسلامی اعلام کرد برای نخستین بار از موشک «بدر- 3» در پاسخ به حملات اسرائیلی به نوار غزه، استفاده کرده است. موشک بدر- 3 با سرعت بالایی که دارد قادر به عبور از سامانه ضد موشکی «گنبد آهنین» است. ‏برخی منابع نظامی صهیونیستی که عالی‌رتبه توصیف شده‌اند، در گفت وگو با پایگاه خبری عبری‌زبان «تیک دبکا»، که متخصص ‏در امور امنیتی است، اعلام کردند موشک «بدر-3»، که به اسرائیل شلیک شد، 160 ‏کیلومتر برد دارد و از نسل موشک‌هایی است که به صورت مستقیم به هدف مورد نظر اصابت نمی‌کند بلکه از فاصله ‏‏20 متری بر روی هدف منفجر می‌شود و سپس 200 ترکش از آن در منطقه پراکنده می‌شود که به این صورت سبب انفجار ساختمان ‏های اطراف هدف و وارد آمدن خسارت‌های سنگینی می‌شود.‏

این نکته نیز نباید دور از محاسبات قرار گیرد که برای مقابله با موشک‌های مقاومت بین 1 تا 3 موشک و بطور میانگین 2 موشک از گنبد آهنین شلیک می‌شود. حال با یک محاسبه ابتدایی متوجه می‌شویم که صهیونیست ‌ها برای مقابله با 690 موشک مقاومت بیش از 1400 موشک از گنبد آهنین باید شلیک کنند که هزینه آن بالغ بر 70 میلیون دلار است. این در حالی است که هزینه موشک‌های مقاومت که با وسایل ابتدایی در داخل نوار غزه تهیه می‌شوند در گران‌ترین مورد آنها 10هزار دلار است. در واقع صهیونیست‌ها برای رصد یک موشک 10 هزار دلاری و یا کمتر، حدود 50هزار دلار باید هزینه کنند.

در کل می‌توان گفت آن چیزی که گنبد آهنین را تبدیل به «گنبدی کاغذی» و «شیشه ای» کرده تنها به ضعف‌های آن مرتبط نیست و این پیشرفت‌های موشکی مقاومت فلسطین است که عملا این سامانه دفاعی را به عنوان یک سامانه ناکارآمد معرفی کرده است. «یوسی ملمان»، کارشناس امور امنیتی رژیم صهیونیستی در مورد قدرت موشکی حماس اعلام کرده: گردان‌های شهید ‏عزالدین قسام شمار نامشخصی از موشک‌های قسام، گراد و کاتیوشا در اختیار دارد، همچنین گردان‌های قسام ‏موشک‌های «فجر-5» ساخت ایران و نیز موشک‌های چینی نیز دارد، به‌گونه‌ای که قسام مانند یک سوپرمارکت انواع موشک‌ها را در ‏اختیار دارد.‏ «یوسی ملمان» این را هم گفته که توانمندی موشکی ‏حماس در مقایسه با 5 سال پیش، دو برابر شده است.‏ این کارشناس صهیونیست با نگرانی اعلام کرده که اگر مقاومت فلسطین موشک‌های زمین به دریا به‌دست آورد، قواعد بازی بیشتر تغییر خواهد کرد.


محمدرضا مرادی