ترامپ و بولتون؛ چالش‌های رئیس خودرأی و مشاور سرکش

این استعفاها در بیشتر موارد مرتبط با اختلافاتی بوده است که اعضای دولت ترامپ با او داشته‌اند و از وزیرخارجه تا معاونان ارشد برخی وزارت‌خانه‌ها در فهرست بلندبالای مقامات مستعفی دولت ترامپ قرار دارند.

به تازگی نیز برخی منابع از وجود اختلافات گسترده جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ با شخص رئیس جمهور و احتمال اخراج بولتون از کاخ سفید خبر داده‌اند.

در این ارتباط نیز مجله نشنال اینترست آمریکا در گزارشی با استناد به منابعی در کاخ سفید از خواسته دونالد ترامپ برای اخراج جان بولتون از دولتش خبر داده است. این خبر اما واکنش ترامپ را به همراه داشت و یک روز بعد ترامپ در حساب توئیتری خود ضمن تکذیب اختلافات داخلی در کاخ سفید بر سر مسائل سیاست خارجی، تاکید کرد که تصمیم نهایی را از جمله در مورد ایران خود او می‌گیرد، نه دیگر اعضای کابینه.

اما حتی این توئیت ترامپ هم برای عادی جلوه دادن اوضاع در کاخ سفید کافی نبود و پس از اظهارات ترامپ، این بار نوبت نیویورک تایمز بود که با استناد به منابع خود وجود اختلافات ترامپ با مشاور امنیت ملی خود، بولتون را باردیگر مورد توجه قرار دهد. به گفته این رسانه آمریکایی، در حالیکه ترامپ خواهان اجتناب از درگیری نظامی با ایران است، جان بولتون از رویکرد رئیس جمهوری ایالات متحده در این موضوع ناخرسند است.

اما حقیقت آن که ایران تنها بخشی از موضوعات مورد اختلاف رئیس جمهور آمریکا با مشاور امنیت‌ ملی‌اش است، مشاوری که از قضا سومین فرد در این مقام در دوره دو سال و نیمه ریاست جمهوری ترامپ است، اما به نظر می‌رسد او نیز چندان موقعیت مستحکم و با ثباتی در کابینه ترامپ ندارد و با رئیس جمهور در موضوعات متعددی دارای اختلاف نظر می‌باشد:

ایران: اوج اختلافات ترامپ و بولتون آن‌جا برجسته شد که نشست شورای مشاوران عالی امنیت ملی کاخ سفید به ریاست جان بولتون، اعزام 120 هزار نیروی نظامی به خلیج فارس را مورد تائید قرار داد، اما یک روز بعد ترامپ تائید این خبر را رد کرد و حتی اصل خبر را جعلی خواند. منابع آمریکایی معتقدند حتی طرح اعزام ناوهای آمریکایی و برخی جنگنده‌ها به منطقه نیز با اصرار بولتون انجام گرفته و ترامپ چندان بدنبال به راه انداختن جنگ جدید در منطقه نیست، هرچند مشاورش از این موضوع ابایی ندارد و همین موضوع اختلافات دو طرف را طی چند هفته گذشته همزمان با تمرکز بر مسائل ایران تشدید کرده است.

کره شمالی: اما اقدام بولتون در تشدید تنش با ایران تنها یکی از دلایلی است که به افزایش اختلاف نظرهای او با ترامپ منجر شده است. موضع جنگ‌طلبانه بولتون نسبت به کره شمالی، به عنوان کشوری که ترامپ درصدد تقویت روابط دیپلماتیک با آن به دلایل منافع اقتصادی بکر می‌باشد نیز از دیگر موارد مورد اختلاف رئیس جمهور آمریکا و مشاور امنیت ملی کاخ سفید است. بولتون سال گذشته در کوران فضای مثبت پس از اولین دیدار اون و ترامپ در سنگاپور از مدل لیبی برای خلع سلاح کره شمالی نام برد که با واکنش بسیار منفی پیونگ یانگ روبه رو گردید. 

ونزوئلا: در مورد ونزوئلا نیز وضعیت مشابهی برقرار است و در حالی که دولت آمریکا از کودتا در آن حمایت کرده اما نمی‌خواهد متعهد به مداخله نظامی در آن شود، اما بولتون آشکارا با اعزام نیروهای نیابتی پشت مرزهای ونزوئلا و از طریق کلمبیا و همچنین اعزام بالگرد‌هایی در اطراف ونزوئلا، زنگ آغاز جنگ را در آمریکایی جنوبی به صدا در می‌آورد و حتی دو هفته پیش از آمادگی برای ورود نظامیان آمریکایی به ونزوئلا خبر داد. از سوی دیگر تا کنون همه سناریوهای مورد نظر شورای امنیت ملی کاخ سفید در مورد ونزوئلا به بن بست رسیده و نه افزایش تحریم‌ها و نه در آخرین اقدام یک شبه کودتا نتوانسته ورق را در تحولات ونزوئلا به نفع آمریکا برگرداند و این شرایط چندان مورد قبول ترامپ نیست. به عبارت دیگر ترامپ، مشاور امنیت ملی خود را مسئول شکست سناریوها و بن بست فعلی واشنگتن در ونزوئلا می‌داند.

مسئله موازنه هسته‌ای با روسیه: طرح خروج آمریکا از پیمان موشکی میان‌برد که توافقی دو جانبه میان واشنگتن و مسکو طی چند دهه گذشته بوده است، نخستین بار از سوی جان بولتون مطرح شد و پس از چند بار هشدار، آمریکا در نهایت طی چند ماه گذشته خروج مشروط و در واقع تعلیق این توافق را اعلام کرد. سناریوی مورد نظر شورای امنیت ملی کاخ سفید درباره این طرح اعلام خروج از توافق دوجانبه هسته‌ای با روسیه و انعقاد توافق جدید و جامع تر با روسیه به همراه مشارکت دادن چین بود. به گونه‌ای که واشنگتن توازن هسته‌ای مورد نظر خود را نه تنها در رابطه با توان هسته‌ای روسیه، بلکه در مقابل چین نیز به دست آورد. این اهداف اما تا کنون هیچ گاه محقق نشده‌اند و نه تنها روسیه از پذیرش و امضای توافق جدید هسته‌ای با شروط مورد نظر آمریکا مخالفت کرده، بلکه چین نیز گفته است دلیلی برای پیوستن به این توافق را نخواهد داشت. براین اساس اگرچه در حال حاضر واشنگتن حضور خود را در توافق هسته‌ای دوجانبه میانبرد با روسیه تعلیق کرده است، اما مشخص نیست با وجود مخالفت و سرسختی روسیه و عدم پیوستن چین به توافق جدیدی که آمریکا در نظر دارد، گام بعدی واشنگتن چه خواهد بود، گامی که تا کنون در بن بست مانده است.
 
زمینه اختلافات جان بولتون با ترامپ در چیست؟
نه ترامپ و نه بولتون، هیچکدام دارای تحصیلات مرتبط با مسائل استراتژیک نیستند، با این تفاوت که ترامپ دارای مشی تاجرمسلکی و سود بازاری در صحنه روابط بین‌الملل است، اما در مقابل بولتون با تحصیلات حقوقی بدون دارا بودن تخصص مرتبط با مسائل استراتژیک به واسطه نزدیکی به گروه‌های به شدت جنگ طلب آمریکایی بدنبال وارد کردن آمریکا به جنگی جدید است. این موضوع را یک بار نیز ترامپ مورد اشاره قرار داده و گفته بود اگر مانع جان بولتون نمی‌شد، آمریکا تا کنون وارد جنگ جدیدی شده بود.

در واقع ترامپ بدنبال محاسبات سود و زیان و منافع مادی است و جنگ را به دلیل تحمیل هزینه‌های بیشتر بر آمریکا نمی‌پسندد، همان گونه که از جنگ افغانستان و عراق بسیار گلایه مند و بارها بدنبال خروج و یا حداقل کاهش تعداد نظامیان آمریکایی در این دو کشور بدلیل هزینه‌های اقتصادی بوده است و همین موضوع مهمترین زمینه اختلافات رئیس جمهور آمریکا با مشاور امنیت ملی کاخ سفید است.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد ادامه حضور جان بولتون در کابینه ترامپ و امکان تشدید درگیری‌های واشنگتن در آمریکایی جنوبی و یا در خلیج فارس، امتیازی منفی برای ترامپ در جریان انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا است و ترامپ نیز با توجه به همین موضوع و امکان ریزش آرای خود، برخلاف مشاور امنیت ملی‌اش، علاقه‌ای به ورود به یک جنگ نظامی جدید را ندارد. از همین رو نیز شاید رئیس جمهور آمریکا حال در فرصتی مناسب به دنبال جدا کردن مشاور امنیت ملی جنگ طلب خود است تا شانس پیروزی‌اش در انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا کاهش نیابد. براین اساس می‌توان انتظار داشت که جان بولتون طی ماه‌های آتی و حداقل تا پیش از نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا از کابینه ترامپ جدا شود، هرچند این جدایی ممکن است برای ترامپ چندان هم به آسانی و بدون چالش صورت نگیرد.