همزمان با روند گفتگوهای صلح در افغانستان میان نیروهای طالبان و نماینده آمریکا، دولت کابل از آزادی صدها زندانی متعلق به گروه طالبان خبر داد. منابعی در دولت افغانستان گفتهاند که تاکنون نزدیک به هشتاد زندانی طالبان در ولایتهای مختلف آزاد شدهاند.
این افراد از جمله کسانی هستند که اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان در روز عید فطر وعده رهایی آنان را داده بود. وعدهای که براساس درخواست نمایندگان لویه جرگه مشورتی صلح، که بیشتر از یک ماه قبل برگزارشده بود، داده شد.
گزارشهایی نیز وجود دارد که شمار زندانیان رها شده در دو روز اخیر به حدود ۱۳۰ نفر رسیده و ۸۶ جنگجوی طالبان نیز از زندان بگرام در ولایت پروان دیروز رها شدهاند.
در عین حال این نخستین بار نیست که دولت افغانستان اقدام به آزادی زندانیان طالبان میکند و پیش از این نیز طی دو سال گذشته دولت اشرف غنی تعدادی دیگر از افراد زندانی طالبان را آزاد کرده بود.
استقبال طالبان در میان نگرانی دیگران
در واکنش به آزادی زندانیان طالبان توسط دولت، گروه طالبان با انتشار بیانیهای از این اقدام دولت اشرف غنی استقبال کرده و آنرا گام خوبی خوانده است.
اما برخی دیگر از مسئله آزادی برخی اعضای طالبان از زندان استقبال نکرده و با اعلام نگرانی این خبر را دنبال کردهاند. از جمله کاربران افغان در شبکههای اجتماعی از این اقدام به شدت انتقاد کرده و مدعی شدهاند، آزادی این افراد طالبان روحیه نیروهای امنیتی را در میدانهای جنگ تضعیف خواهد کرد. این کاربران تاکید میکنند، افرادی که به دلیل جرایم سنگین دستگیر و زندانی شده اند، آزادی آنها برای امنیت ملی خطر خواهد بود.
همچنین در میان نامزدان انتخاباتی افغانستان نیز بسیاری از این اقدام اشرف غنی انتقاد کرده و از جمله فرامز تمنا، مسئول سابق دفتر مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان و نامزد فعلی انتخابات ر یاست جمهوری گفته است که آزادسازی افراد طالبان یک تناقض اساسی در سیاست امنیتی محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان است، و هیج توجیه منطقی و عقلانی در شرایط فعلی افغانستان ندارد و باعث فرادست شدن طالبان در جنگ علیه نیروهای امنیتی افغانستان میشود.
در این میان اگرچه استقبال طالبان از آزادی اعضای خود، واکنشی طبیعی به شمار میرود، اما به نگرانیها موجود نیز در این ارتباط لازم است توجه شود.
در واقع منتقدان آزادی زندانیان طالبان بیشتر در میان رقبای انتخاباتی اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان قرار دارند. به باور رقبای اشرف غنی، اقدام اخیر دولت در آزادی بخشی از زندانیان طالبان، اقدامی تبلیغاتی از سوی اشرف غنی در آستانه نزدیک شدن به موعد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است و دستاورد مثبت چندانی در وضعیت کلی افغانستان نخواهد داشت و تنها موقعیت رئیس جمهور فعلی را در میان پشتونها تقویت خواهد کرد.
از این منظر دولت اشرف غنی نه با نگاهی ملی گرایانه بلکه با رویکردی قومی نسبت به طالبان که مانند خود رئیس جمهور افغانستان بیشتر از میان اقوام پشتون به شمار میروند، اقدام به آزادی بخشی از زندانیان این گروه کرده است و براین اساس این اقدام تاثیر قابل توجهی در تقویت موقعیت و نفوذ اشرف غنی در میان پشتونها و همزمان با نزدیک شدن به رقابتهای انتخاباتی خواهد داشت.
تاثیر آزادی زندانیان طالبان بر گفتگوهای صلح داخلی
اگر هدف دولت اشرف غنی از آزادی زندانیان طالبان، تسهیل مسیر گفتگوهای صلح است، دولت سخت در مسیری اشتباه قرار گرفته دارد.
تا کنون اگرچه چندین دور گفتگوهای صلح با طالبان صورت گرفته و این گروه طی یک سال گذشته حداقل شش دور مذاکرات صلح را با نماینده آمریکا دنبال کرده، اما روند صلح در افغانستان پیشرفت چندانی نداشته و وضعیت بی ثباتی امنیتی و سیاسی افغانستان همچنان نامساعد ارزیابی میشود.
اما باید دانست که مانع اساسی و عامل اصلی بی نتیجه ماندن گفتگوهای صلح در افغانستان، زندانی بودن اعضای طالبان نیست که حال با آزادی برخی از آنان روند صلح نیز تسهیل شود.
طالبان تا کنون بارها و بارها اعلام کرده که هرگونه دستیابی به صلح تنها زمانی میسر خواهد بود که شاهد خروج کامل همه نظامیان خارجی و بیگانه از افغانستان باشد. لذا به اعتقاد طالبان تا زمان حضور نیروهای بیگانه در افغانستان هرگونه ادعایی برای رسیدن به صلح داخلی در افغانستان بی معناست، همان گونه که تا کنون نیز مذاکرات طالبان و نماینده آمریکا دستاورد و نتیجهای در بر نداشته است.
لذا تردیدی نیست در شرایطی که به اعتقاد طالبان بزرگترین منابع دستیابی به صلح حضور نظامیان خارجی و بیگانه در افغانستان است، آزادی زندانیان این گروه توسط دولت کابل اگرچه قدمی مثبت برای گفتگوهای صلح به شمار میرود اما نمیتواند تاثیر شگرف و تعیین کنندهای در مذاکرات صلح داشته باشد.
براین اساس به اعتقاد برخی کارشناسان، دولت مرکزی افغانستان اگر به دنبال مذاکراتی نتیجه بخش با طالبان در راستای نیل به صلح است، لازم است تا پیش از آن موضع خود را در ارتباط با حضور نظامیان بیگانه در افغانستان منسجم سازد تا هم مشروعیت خود را برای صلح با طالبان افزایش دهد و هم از طرف دیگر فاصله آرمانها با گروه طالبان را کاهش دهد و راه رسیدن به صلح را هموارتر سازد.