خاشقچی؛ کابوس بی‌پایان محمد بن سلمان

آنیس کالامار گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور قتل‌های فراقانونی روز چهارشنبه در گزارشی اعلام کرد نتیجه تحقیقات انجام شده در مورد قتل جمال خاشقجی حاکی از آن است که او قربانی قتل عمد، از پیش برنامه‌ریزی شده و فراقانونی بوده که براساس قوانین بین‌الملل حقوق بشر، دولت عربستان سعودی مسئول آن است.

در متن این گزارش آمده بود: قتل خاشقجی یک اعدام فراقضایی است که مسئولیت آن بر عهده دولت عربستان سعودی است. شواهد معتبری برای آغاز تحقیقات از مقامات ارشد عربستان سعودی از جمله ولیعهد این کشور وجود دارد.

در بخش دیگری از گزارش نوشته شده: "در واقع این تحقیقات نشان می‌دهد که شواهد قابل اطمینانی وجود دارد که براساس آنها، ادامه تحقیقات در مورد مسئولیت مقامات عالیرتبه سعودی از جمله ولیعهد موجه است." او از دبیرکل سازمان ملل خواسته است تا یک گروه تحقیقاتی بین‌المللی برای ادامه تحقیقات و پیگیری این موضوع تشکیل دهد.

خانم کالامار که نتیجه شش ماه تحقیقات در مورد قتل این روزنامه‌نگار سعودی را اعلام میکرد پیشنهاد داده دارایی‌های شخصی ولیعهد عربستان تا زمانی که بی‌گناهی او ثابت شود، تحریم شود.  این گزارش در چهل و یکمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در تاریخ ۲۶ ژوئن در ژنو نیز ارائه خواهد شد.
 
عربستان در خشم و انکارگری
به فاصله یک روز از انتشار گزارش عادل الجبیر وزیر خارجه سابق و وزیر مشاور کنونی پادشاه عربستان که برکناری او به دلیل قتل خاشقچی حادث شد در واکنشی منفی اعلام کرد "اتهامات بی‌پایه و اساس دارای تضادهایی است که اعتبار آن را زیر سوال می‌برد".

الجبیر اضافه کرد: مسئولان قضایی عربستان تنها مرجعی است که حق اظهار نظر در پرونده قتل خاشقچی را دارند و آنها کار تخصصی شان را با استقلال کامل انجام می‌دهند.
سخنان الجبیر البته طی روزهای گذشته توسط محمد بن سلمان ولیعهد سعودی ها که خود اصلی ترین چهره مضنون به صدور دستور این قتل می باشد اعلام شده بود. بن سلمان هفته گذشته و پس از ماه ها غیبت در فضای رسانه ای در گفتگو با روزنامه الشرق الوسط قتل حاشقچی را حادثه‌ای دردناک دانست و با فراغ خاطر از اثبات نقش آفرینی او «تعهد داد که تمامی متهمان این پرونده محاکمه شوند». با این حال اکنون که گزارش رسمی سازمان ملل از دست داشتن خود او در آن جنایت حکایت دارد طبیعتاً شاهزاده قدرت طلب سعودی ها که بار دیگر آمدن سایه فشارها را بر روی خود نزدیک می بیند سیاست انکار و زیر سوال بردن استقلال تحقیقات صورت گرفته را در پیش گرفته است.

وحشت شاهزاده سعودی ها از انتشار این گزارش در شرایط کنونی وقتی بهتر درک می شود که به شرایط کلی عربستان در فضای کنونی منطقه بویژه در جنگ یمن توجه شود. شکست های مکرر اخیر عربستان و مزدوران داخلی و خارجی آن در برابر نیروهای انصارلله در صورتی که پرونده قتل خاشقچی و گزارش اخیر بتواند به افزایش فشارهای ضد جنگ کنگره آمریکا بر دولت ترامپ به عنوان حامی سرسختانه فروش سلاح به عربستان، منجر شود می تواند شکست کامل عربستان در یمن را رقم بزند.

گفتنی است کنگره آمریکا در اعتراض به قتل این روزنامه نگار سعودی، و همچنین دخالت عربستان در یمن، خواستار توقف فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان سعودی شد. ماه گذشته، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، با استناد به تهدیداتی علیه منافع ایالات متحده در منطقه خلیج فارس، اعلام کرد که ممنوعیت فروش اسلحه به عربستان نادیده گرفته می‌شود.

حال اما کنگره روز گذشته طرح عدم مجوز فروش سلاح به عربستان را تصویب کرد. طبیعتاً شکست در جنگی که با فرماندهی محمد بن سلمان علی رغم صرف میلیاردها دلار پول و تلفات بسیار نظامیان و کشته شدن هزاران انسان بی گناه یمنی روی داده است در نهایت خود ضربه ای مهلک بر اعتبار و مشروعیت بن سلمان خواهد بود.
 
پرده پوشی مجدد آمریکا و آتش‌بیار معرکه شدن ترکیه
ولیعهد عربستان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با کنایه به ترکیه، خواستار تحویل مدارک و شواهد آنکارا به دادگاه عربستان شد که به معنای یادآوری ناتوانی ترکیه در اثبات گناهکاری محمد بن سلمان بود. با این حال اکنون مشخص شده است بخش عمده‌ای از شواهد مربوط به قتل خاشقجی در اختیار ترکیه قرار داشت و خانم کالارد برای بررسی این شواهد به ترکیه سفر کرده بود.

پنجشنبه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه پس از انتشار گزارش با حمایت از آن گفت: گزارش اگنس کالامارد درباره قتل خاشقجی بر این امر تاکید دارد که مقامات سعودی در جنایت قتل وی دست دارند و آن‌ها بهای این امر را پرداخت کرده و مجازات خواهند شد.

اردوغان در ادامه گفت: این داده‌ها نشان می‌دهد که سعودی‌ها با ترکیه در حین تلاش برای روشن شدن ابهامات درخصوص این پرونده بدرفتاری کردند و موضع آن‌ها در قبال آنکارا اشتباه است.
وزارت خارجه ترکیه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که گزارش کالامارد درخصوص قتل خاشقجی بر نتایج تحقیقاتی که دستگاه‌های ذی‌ربط این کشور ارائه دادند، تاکید دارد. این گزارش نشان می‌دهد که این قتل بر اساس برنامه قبلی در اقدامی ناقض اصول و قوانین و روابط بین‌المللی به ویژه در زمینه حقوق بشر انجام شد. این جنایت همچنین توافق وین درباره روابط کنسولگری و نیز منشور سازمان ملل را نقض کرد.

وزارت خارجه ترکیه همچنین اعلام کرد: ما از توصیه‌های کالامارد درخصوص مشخص شدن تمامی ابهامات قتل خاشقجی و تضمین مجازات و حسابرسی عاملان آن حمایت می‌کنیم و از تمامی کشور‌های عضو شورای امنیت و موسسات بین‌المللی مربوطه می‌خواهیم برای اجرای این دستورات اصرار ورزند.

در مقابل این موضع سرسختانه مقامات ترک، آمریکا حمایت خود از بن سلمان را بار دیگر با عدم موضع گیری علیه ریاض حتی پس از گزارش سازمان ملل را به نمایش گذاشت. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: ما در حال بررسی دقیق این گزارش هستیم. آمریکا از ماموریت جهانی «اگنس کالامارد» گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه اعدام‌های بدون محاکمه حمایت می‌کند. وی با طرح ادعائی مضحک مدعی شد: مصمم هستیم تا هر کسی را که مسئول این حادثه باشد را به دست عدالت بسپریم! این در حالی است که فروش های تسلیحاتی آمریکا به  ریاض حتی پس از قتل خاشقچی به طور مستمر انجام شده و علی رغم اذعان نهادهای اطلاعاتی آمریکا در مورد اطمینان از نقش افرینی اصلی محمد بن سلمان در جنایت، هیچ تلاشی از سوی دولت ترامپ برای فشار بر ریاض صورت نگرفت.

در این شرایط باید منتظر ماند و دید آیا انتشار گزارش جدید سازمان ملل در مورد عاملان اصلی قتل جمال خاشقچی می تواند منجر به فشارهای بین المللی علیه تداوم سیاست های سرکوبگرانه بن سلمان در حذف مخالفان و منتقدان شود و یا این موضوع نیز همانند موضوع قرار گرفتن نام عربستان در لیست سیاه سازمان ملل، در نتیجه لابی پول سعودی‌ها و چشم پوشی واشنگتن کاری از پیش نخواهد برد؟ موضوعی که حداقل امیدهای خانواده خاشقچی برای پیگیری بین المللی مچازات عاملان جنایت را زنده کرده است به صورتی که صلاح خاشقچی فرزند ارشد جمال خاشقچی در توییتر خود با نوشتن جمله روز پدر مبارک حساب کاربری پدرش را منتشر کرد