آتش‌بس لرزان صلح در میدان منازعه انقلاب و ضدانقلاب سودان

در پاسخ به این پرسش ها می توان مجموعه ای از دلایل و زمینه ها را برشمرد که سوق یافتن به سمت و سوی فرآیند سیاسی را برای دو طرف ناگزیر کرده بود. از یکسو شورای نظامی که به نظر می رسید با سرکوب شدید مخالفان و اعلام برگزاری یکجانبه انتخابات طی 9 ماه آینده عزم خود را برای حفظ قدرت و برپایی دولتی کودتایی جزم کرده بود اما شرایط بین المللی و برخی مسائل داخلی این شورا را به کنار گذاردن مواضع سرسختانه وادار کرد.

در بعد بین المللی اولاً تقریباً یک اجماع منطقه ای در قالب اتحادیه آفریقا و دیدگاه مشترک جهانی در سطح شورای امنیت در مورد لزوم انتقال قدرت از نظامیان به غیرنظامیان و همچنین ضرورت پایان خشونت‌ها و سرکوب مخالفان بویژه پس از واقعه حمله به تحصن کنندگان ایجاد شده است. اتحادیه آفریقا التیماتومی سه ماهه را به شورای نظامی برای دستیابی به توافق با مخالفان داده بود و قدرت های بین المللی نیز فشار بر نظامیان برای حصول توافق را در دستور کار قرار داده اند به صورتی که 10 ژوئن  Tibor Nagyفرستادۀ عالی امریکا به سودان رفت تا خواستار توقف حملات به غیرنظامیان شود. وزارت امور خارجه آمریکا در مورد ماموریت این سفر گفته بود: وی خواستار توقف حملات علیه غیرنظامیان و خواستار همکاری احزاب برای ایجاد یک محیط کارآمد برای بازگرداندن مذاکرات شد. همچنین بوگدانوف معاون وزیر خارجه روسیه نیز گفت که مسکو به گفتگوی ملی در مورد یک دوره گذار منتهی به انتخابات جدید علاقه مند است. در همین راستا همچنین میتوان از نقش امارات متحده عربی برای شکلگیری دور جدید مذاکرات یاد کرد. پس از کشتار معترضان طی ماه گذشته "انور قرقاش، وزیر خارجه امارات متحده عربی در توییتر نوشت:" گفت و گو باید برای دستیابی به توافق نحوه آغاز دوران گذار ادامه یابد ... لازم است که از درگیری و تنش جلوگیری شود. " برخی این موضع گیری امارات را در نتیجه احتمال بازنگری ابوظبی در تداوم دادن به جنگ یمن در آینده نزدیک با توجه به اقدام خروج تانک های خود از یمن عنوان میکنند. این امر موجب خواهد شد تا نیاز امارات به ضرورت حفظ شورای نظامیان در راس قدرت برای تداوم مأموریت و روند انتقال سربازان سودانی به جنگ یمن جای خود را به تلاش ابوظبی برای جلوگیری از قدرت گیری اخوانی ها در سودان بدهد.

اما در مورد عوامل داخلی، شورای نظامی طبیعتاً نخواهد توانست وضعیت بحران زده اقتصادی سودان را در شرایط وجود اعتصاب های گسترده و پیاپی مخالفان سروسامان دهد با توجه به اینکه وعده کمک های مالی خارجی از جمله کمک سه میلیارد دلاری عربستان و امارات نیز متحقق نشده است. همچنین عامل مهم دیگر عدم انسجام در ساختار ارتش در مورد نحوه رویارویی با خواسته های معترضان است. بر اساس اعلام «سودان تریبون» حاکمان نظامی سودان می گویند که چندین تلاش برای انجام کودتا را متوقف کرده اند و برخی از افسران در اوایل ماه جاری در نشست خارطوم دستگیر شده اند. سخنگوی شورای نظامی انتقالی گفت که دو گروه مختلف از افراد مشکوک به دخالت در کودتا دستگیر شده اند. او گفت که یک گروه شامل پنج نفر بود، در حالی که گروه دیگر بیش از 12 عضو داشته است. این عوامل داخلی و خارجی درکنار موفقیت در تحمیل برخی خواسته ها به مخالفان همچون مدیریت دوره ای شورای حاکمیتی (نظامیان ۲۱ ماه و غیرنظامیان ۱۸ ماه ) و عضویت تعداد مساوی افراد از دو گروه در آن موجات گرایش به توافق را در میان رهبران نظامی تقویت کرد.

اما در مقابل نباید از نقش زمینه‌های گرایش مجدد نمایندگان اپوزوسیون به بازگشت به میز مذاکره و دادن پاره ای امتیازات نیز غافل بود. یکی از مهمترین موارد آن بروز شکاف و اختلافات داخلی میان جبهه مخالفان بوده است. جبریل ابراهیم، ​​یکی از رهبران جبهه انقلابی سودان (SRF)، اخیرا گفته است که تصمیم گیری در داخل ائتلاف توسط یک کمیته کوچک "که در شرایط مبهم و با نمایندگی محدود ایجاد شده" ربوده شده است. "در همین راستا سودان تریبون روز دوشنبه گزارش داد که جبهه انقلابی سودان، یک گروه شورشی که بخشی از جنبش اعتراضی است، در عین حال تهدید کرده بود که در صورت عدم همراهی دیگر گروه‌های مخالف، به طور جداگانه با شورای نظامی مذاکره کند. مینی ماینوئی رهبر SRF هفته گذشته در پایتخت سودان با محمد حمدان داغلو معروف به حمید تی، معاون شورای نظامیان ملاقات کرد. دو رهبر امضای توافقنامه جنگ علیه تروریسم را امضا کردند و همچنین توافق کردند که تماس ها و بحث در مورد راه های دستیابی به صلح در طول دوره انتقالی را مورد بحث قرار دهند. موضعی که از سوی رییس حزب کنگره سودان (SCoP)به عنوان یکی دیگر از احزاب حاضر در جبهه آزادی و تغییر (FFC) نیز تأیید شد.  لذا در شرایطی که نیاز به تشکیل یک شورای رهبری جدید برای FFC توسط صادق المهدی رهبر حزب ملی امت اسلامی و رئیس جمهور سابق سودان مطرح شد چندین گروه با اعلام مخالفت خود خواستار انجام این اقدام پس از توافق با TMC شدند. در این شرایط مخالفان تضمین حداقل خواسته های خود در طرح صلح اتحادیه آفریقا و اتیوپی را مناسب برای خارج کردن قدرت از دست نظامیان در مرحله کنونی دیدند چرا که طولانی شدن روند کش و قوص اعتراضات و وقت کشی شورای نظامی تنها به ضرر جنبش اعتراضی مردم خواهد بود.

این توافق قرار است با حضور نخست وزیر اتیوپی و چند رهبر دیگر آفریقایی هفته آینده در خارطوم به امضای شورای نظامی و ائتلاف آزادی و تغییر برسد. توافقی که به نظر می رسد هر دو طرف را به بخشی از خواسته های خود می رساند اما باید منظر ماند و دید آیا در روند اجرایی شدن تناقضات موجود حاکم بر دو دیدگاه موجود در این شورای حاکمیتی اجازه پیشبرد امور به سمت و سویی که آرمان جنبش انقلابی مردم سودان بوده است را خواهد داد و یا این کشور همچنان آبستن تحولات و دخالت های خارجی خواهد بود؟