جنگ اقتصادی ترامپ؛ استراتژی پیروزی یا خودکشی اقتصادی؟

پس از هفته اول مرداد امسال، دوباره دومینیوی سقوط سهام در بازارهای جهانی از آمریکا شروع و به بازارهای آسیا و اروپا رسید. این در حالی است که هنوز احتمال وضع تعرفه جدید بر کالاهای چینی قطعی نشده است.
واکنش گسترده بازار سهام جهان به تنش های دو اقتصاد بزرگ نیازمند بررسی دقیقتر چرایی و ابعاد آن دارد. همچنین پاسخ این سوال نیز مهم است که اگر آمریکا موفق به حذف کامل مازاد تجاری چین با خود شود آیا اقتصاد جهان خود را با وضعیت جدید وفق خواهد داد؟
 
نشانه‌های رکود
روز چهارشنبه تغییر ناگهانی تغییر نرخ بهره نگرانی ها را افزایش داد و آن کاهش سود سپرده های 10 ساله نسبت به سپرده های 2 ساله بود که برای نخستین بار از سال 2007 تا کنون اتفاق افتاده است.

این امر را بسیاری از تحلیلگران اقتصادی به عنوان یکی از نشانه های مهم دوران پیش از شروع رکود اقتصادی عنوان میکنند که در بحران های اقتصادی پیش از این همواره روی داده است. در واقع سرمایه‌داران بیشتر علاقمندند تا پول‌های خود را برای طولانی مدت سپرده گذاری و سود بیشتری دریافت کنند تا اینکه به طور کوتاه مدت باشد و ندانند که شرایط چگونه خواهد شد. اقتصاددان‌ها به این شرایط، "منحنی بازده معکوس" نام نهاده اند و می گویند در این شرایط فدرال رزرو مجبور می شود برای حمایت از اقتصاد، نرخ سود کوتاه مدت را کاهش دهد.

آسوشیتدپرس در این باره می نویسد: در کوتاه مدت، این منحنی معکوس نشانه ای از بدبینی اقتصادی است. منحنی های معکوس در واقع منادی رکود هستند. آنها پیش از هر پنج رکود اقتصادی گذشته در آمریکا دیده شده اند.
یواس‌ای تودی در تحلیلی به نشانه های دیگری از شروع رکود اشاره میکند که در بررسی وضعیت بدتر شده کسب‌وکارهای کوچک در آمریکا به دست آمده است.

 درآمد 30500 مالک واحدهای تجاری و سایر مؤسسات دارای فقط چند کارگر، 3.4 درصد در سه‌ماهه اول سال نسبت به همین زمان در سال گذشته کاهش یافته است. این کاهش به‌دنبال پایین آمدن رشد درآمد 14درصدی در 2017 به حدود 3 درصد در سال گذشته، اتفاق افتاد. به‌نظر می‌رسد کسب‌وکارهای خدماتی با کاهش تقاضا مواجه هستند که نشانه اولیه رکود است.

 شرکت‌هایی که کمتر از بیست کارگر دارند 98 درصد کسب‌وکارهای آمریکا را تشکیل می‌دهند. بسیاری از آنها مشاغل خدماتی هستند. 11 درصد یک کارگر دارند و در 25 درصد از آنها دو تا پنج نفر مشغول به کارند.
آخرین تحقیقی که از شرکت‌های کوچک انجام شده نشان می‌دهد فروش آنها 27 درصد کمتر از سه‌ماهه پایانی 2018 بوده است. حدود 6 درصد شرکتها یک مالک دارند، در حالی که در 60 درصد آنها زیر 10 نفر کار می‌کنند.

در این بین، رشد درآمد بزرگترین شرکت‌های آمریکا که شاخص s&p 500 را شامل می‌شوند، 4.8 درصد در سه‌ماهه اول سال جاری  در مقایسه با سال قبل بوده است. رشد درآمد آنها در سال گذشته 9 درصد بود.
انتظار می‌رود اقتصاد آمریکا با نرخ سالانه 1.5 درصد در سه‌ماهه اول سال جاری رشد کرده باشد که نسبت به 2.2 درصد همین زمان در سال گذشته و 2.9 درصد کل سال 2018، کمتر است. 

در نشانه ای دیگر رشد ارزش دلار در ماه های اخیر را میتوان یکی از عوامل تعیین کننده در فرارسیدن بحران اقتصادی دانست. با افزایش ارزش دلار طبیعتاً صادرکنندگان آمریکایی در رقابت با شرکت های خارجی سخت تر خواهد شد و این خود به کاهش رشد اقتصادی منجر می شود

ترامپ با دامن زدن به جنگ اقتصادی با دیگر قدرت های اقتصادی از جمله چین به بروز چنین وضعیتی دامن زده است که این خود در کنار عامل مهم رشد بدهی های آمریکا به بیش از 22 ترلیون دلار که به عقیده کارشناسان یک بمب ساعتی برای نابودی اقتصادی آمریکا است موجب می شود تا فرارسیدن بحران اقتصادی در دوران ترامپ سرعت بیشتری پیدا کند.
 
وضعیت کلی جنگ تجاری
ترامپ ابتدا در تیرماه 1397 جنگ تجاری را با بستن تعرفه 25 درصدی بر 34 میلیارد دلار کالاهای چینی آغاز کرد. کالاهای مشمول تعرفه در مرحله اول جنگ تجاری آن چنان حیاتی نبود. ترامپ در ماه مارس همان سال تعرفه 25 درصدی بر فولاد و 10 درصدی بر آلومینیوم را وضع کرده بود. اگر چه در آن مرحله به صورت مشخص چین را هدف اصلی این تعرفه ها اعلام نکرده بود اما برخی از کشورهای هم پیمان  مانند کره جنوبی، مکزیک و کانادا در قبال دادن امتیازات و عقد قراردادهایی از این تعرفه ها معاف شدند.در ماه سپیتامبر/شهریور1397 ترامپ تعرفه 10 درصدی بر 6 هزار دیگراز کالای چینی را به ارزش 200میلیارد دلار وضع نمود. درمقابل چین نیز بر 60 میلیرد دلار از کالاهای آمریکایی ده درصد تعرفه وضع کرد.تا این زمان چین در واکنش به جنگ تجاری در مجموع بر 110میلیارد از کالاهای آمریکایی تعرفه وضع کرده بود.اما واکنش اقتصاد دو کشور نگران کننده بود به طوری که صندوق بین المللی پول در همین ماه گزارش داد رشد اقتصادی آمریکا در پایان سال 2018 دو دهم درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل کاهش رشد خواهد داشت و اقتصاد چین 6 درصد نسبت به سال قبل کاهش پیدا خواهد نمود. با مشخص شدن تبعات شش ماه اول جنگ تجاری، ترامپ در یک مهلت 180 روزه سعی نمود چین را وادار به دادن امتیازات بیشترکند.

با تسلیم نشدن چین، آمریکا در اردیبهشت امسال 10 درصد تعرفه قبلی بر 200 میلیارد کالای چینی را به 25 درصد افزایش داد و همزمان با فرستادن ناوهای خود به دریای چین جنوبی به بهانه حفاظت از تردد آزادکشتی ها آبهای بین المللی به چین فشار آورد تا شرایط جدید آمریکا را بپذیرد ؛چین این بار نیز تسلیم نشد و تعرفه 10 درصدی قبلی بر 60 میلیارد دلار را به 25 درصد افزایش داد .در سه  ماهه  اول 2019 صادرات چین به آمریکا 9 درصد کاهش پیدا کرد.
 
مرحله جدید جنگ تجاری
اقتصاد آمریکا از زمان جنگ تجاری در شرایط سخت تری به سر میبرد به طوری که شرکت اقتصادی Trade Partnership worldwide  پیش بینی کرد هزینه های سالانه هر خانوار آمریکایی به طور میانگین سالانه 2300 دلار افزایش پیدا کند.اما ترامپ با وجود متضرر شدن اقتصادآمریکا معتقد است، جنگ تجاری در دراز مدت به نفع آمریکا خواهد بود زیرا شرکت های خارجی سرمایه گذاری کننده در چین به تدریج از این کشور خارج میشوند و به کشورهایی مثل ویتنام خواهند رفت. آمریکا همچنین چین را متهم میکند برای موفقیت در جنگ تجاری ارزش پول خود را تعمدا پایین نگه میدارد، به گونه ای که ارزش هر یوان چین 7 دلار است که از سال 2008 تاکنون بی سابقه است. تراز تجاری آمریکا با چین منفی 376 میلیارد دلار است بنابراین آمریکا برای به زانو درآوردن چین، اخرین برگ برنده خود که تعرفه بر 300 میلیارد دلار باقی مانده از کالاهای چینی است را اعلام نمود.

ترامپ روز پنج شنبه 1 آگوست/ 10 مرداد اعلام کرد به دلیل نخریدن محصولات کشاورزی آمریکا توسط چین، از اول ماه سپتامبر بر 300 میلیارد دلار از کالاهای چین تعرفه 10 درصدی وضع خواهد کرد. اعلام این خبر تاثیر گسترده ای بر بازار بورس آمریکا وجهان گذاشت، ارزش سهام «داو جونز» بیش از دویست واحد و ارزش سهام « S&P500 » نیز حدود هفت دهم درصد کاهش یافت. «گری کوهن» مشاور اقتصادی سابق ترامپ در اولین واکنشها گفت: جنگ تجاری با بالا بردن هزینه‌ها، تاثیر شدیدی بر بخش تولیدی داشته است و باعث زیان همگانی خواهد شد. شبکه سی ان ان گزارش داد دراروپا روز سه شنبه شاخص سهام فوتسی انگلیس با 37/0 درصد ،سهام کک چهل فرانسه 33/0درصد کاهش پیدا کرد.

سهام دکس فرانکفورت آلمان ب12/0درصد کاهش یافته است. چین اعلام کرد نسبت به افزایش تعرفه ها بی تفاوت نخواهد ماند و اقدام متقابل میکند. واکنش روانی بازار سهام به مرحله جدید جنگ تجاری تا آستانه رکودی دیگر در اقتصاد جهانی پیش رفت به گونه ای که در مبادلات روز گذشته سهام نیویورک بیش از دو درصد افت کرد. «داوجونز » که از 30 سهام مهم تشکیل شده 600 واحد کاهش یافت. بنابراین ترامپ در عقب نشینی آشکار اعلام کرد افزایش تعرفه ها را تا ماه دسامبر به عقب می اندازد. تعرفه بر 300 درصد از کالاهای چینی آخرین فشار و اوج جنگ تجاری آمریکا با چین است که ترامپ سعی میکند در دو مرحله 10 و 25 درصدی از آن استفاده کند از طرف دیگر پکن میداند که خرید محصولات کشاورزی از آمریکا که شرط ترامپ برای اعمال نکردن تعرفه 300 درصدی یک امتیاز انتخاباتی است؛ «خه وایوون» یکی از کارشناسان اقتصادی چین در این زمینه گفت: خرید فراورده های کشاورزی از آمریکا برای چین موضوع خاصی نیست اما برای پیروزی دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در انتخابات آینده مهم و تاثیرگذار است. با اعمال تعرفه 300 درصدی چنگ تجاری به قله خود میرسد و اگر چین بتواند از این مرحله با کمترین آسیب عبور کند هدف اصلی ترامپ که ضربه اساسی به اقتصاد چین است و مهمترین استراتژی دولت اوست ، با ناکامی جدی مواجه خواهد شد و میتوان ادعا نمود بزرگترین شکست سیاست خارجی ترامپ آن هم  در آستانه سال 2020محسوب خواهد شد. روزنامه گلوبال تایمز چین در یکی از سرمقاله های خود نوشت : تعرفه های آمریکا مثل شلیک بی هدف مسلسل است اما چین  ابزارهای زیادی برای مقابله دارد بادقت نشانه میگیرد و تلاش میکند به خودش آسیب نرساند.