بازی با کارت سوخته

2. فرانسه که زمانی در کسوت پلیس بد، به کارشکنی در مذاکرات هسته‌ای مشهور و مشغول بود، اکنون با تعویض شیفت، به اصطلاح پلیس خوب برجام شده و جای خود را به آمریکا داده است و حالا با پیشنهاداتی که مصداقی جز «فرار روبه‌جلو» نیست، می‌کوشد که تعهدات بر زمین‌مانده خود و شرکایش در اتحادیه اروپا را با شرط و شروطی جدید و قیمتی بالاتر به ایران بفروشد! این در حالی است که فرانسه و غرب، کوله باری سنگین از بدهکاری برجامی به ایران دارند که به تعبیر مقامات ایرانی، فقط «یک درصد» آن را انجام داده‌اند و اینکه به‌جای جبران مافات خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تضمین خرید نفت ایران، حق مشخص و غیرقابل خدشه ما در صادرات نفت را به‌صورت مشروط به کلیددار کاخ سفید ارائه کنند تا او با هزار منت چنین اجازه‌ای را صادر کند، نشان از اوج وقاحت چشم آبی‌های به‌اصطلاح متمدن و پایبند به پیمان‌های بین‌المللی دارد.

3. اصل برجام بر اجرای تعهدات غرب ازجمله رفع تحریم‌های بانکی و نفتی در ازای عملیاتی شدن الزامات ایران در توافق هسته‌ای بود. علیرغم اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون 15 بار بر پایبندی ایران به تعهداتش ذیل برجام تصریح و تأکید کرده، اما آمریکا زیر میز توافقات زد و از این معاهده رسمی خارج و غرب نیز با حواله انجام وظایفش به کاهش فشارهای آمریکا، عملاً از زیر بار مسئولیت‌های خود شانه خالی کرد. در چنین شرایطی که ایران طبق همه موازین شناخته‌شده و با استناد به هر معیار و استاندارد بین‌المللی و حقوقی، از آمریکا و غرب طلبکار است، فرانسوی‌ها تعهدات معوقه خود که یک‌قلم آن، خرید نفت از ایران بود را از جانب ایران، به ترامپ پیشنهاد کرده و در ازای آن از طرف جمهوری اسلامی به وی وعده داده‌اند که تهران، نه‌تنها گام سوم را برنمی‌دارد، بلکه دو گام هم به عقب بازخواهد گشت!

به بیان ساده‌تر، اروپا پس از لگدزدن ترامپ به برجام در اردیبهشت سال گذشته، بیش از یک سال است که وعده می‌دهد برنامه‌ای برای خرید نفت از ایران دارد. حتی گفته بودند که 9 پالایشگاه در اروپا را برای خرید نفت از ایران و تبدیل آن به فرآورده در نظر گرفته‌اند اما با پیش کشیدن بهانه‌های واهی ازجمله تحریم‌ها و تهدیدات آمریکا، فرمولی کاملاً وقیحانه برای معکوس کردن جایگاه طلبکار و بدهکار ارائه کرده و از کشوری که روی هدف صفر کردن صادرات نفت ایران متمرکزشده، می‌خواهند که اجازه فروش محدود نفت ایران را بدهد!!

4. نقش منفی فرانسه به همین‌جا ختم نمی‌شود. طی روزهای گذشته، فرانسوی‌ها درحالی‌که حدود سه هفته تا کلید خوردن گام سوم کاهش تعهدات ایران در برجام باقی است، پیشنهاد عجیب و پرسش برانگیز به ایران داده‌اند. بر اساس این طرح فانتزی،گفته می شود  فرانسه یک خط اعتباری در اینستکس به مبلغ 15 میلیارد دلار افتتاح می‌کند تا جمهوری اسلامی از این طریق بتواند مایحتاج خود را در کالاهای غیرتحریمی (غذا و دارو) فراهم کند. یک‌سوم این مبلغ را فرانسه و دو سوم باقیمانده را دیگر کشورهای عضو برجام تأمین می‌کنند و برای گشایش این خط اعتباری سه شرط کاملاً مغایر و متضاد با مصالح و امنیت ملی ایران تعیین کرده‌اند. پذیرش محدودیت در «توان موشکی» و «نقش منطقه‌ای» و «اعمال محدودیت‌های دائمی بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای» - حذف بازه زمانی 10 ساله بند «غروب برجام»- خواسته غرب برای راه‌اندازی اینستکس به شیوه جدید است.

5. در این خصوص باید گفت که اولاً طبق خط‌مشی مشخص‌شده بنا بود که درآمد حاصل از فروش نفت به حسابی در اینستکس واریز شود که چون آمریکا معافیت کشورها از خرید نفت ایران را لغو کرد، علی‌الظاهر، چنین امکانی وجود ندارد. لذا اروپایی‌ها به‌اصطلاح لطف کرده و این مبلغ را برای جبران ضرر ایران از بابت تحریم نفت در نظر گرفته‌اند تا بتوانیم مایحتاج غیرتحریمی خود را تأمین کنیم. ثانیاً قرار بود که با پول نفت ذخیره‌شده در اینستکس، ایران بتواند آزادانه نیاز خود را از خارج تأمین کند، درحالی‌که فقط مجاز به خرید غذا و داروست که در فهرست تحریم‌ها قرار ندارند. این در حالی است که جمهوری اسلامی تنها سه درصد برای تأمین دارو به خارج وابسته است که چنانچه تحریم‌ها 6 ماه دیگر به طول انجامد، در آن سه درصد هم به خودکفایی می‌رسیم. در تأمین مواد غذایی نیز کاملاً مستقل هستیم و مشکل اساسی برای تهیه مایحتاج ضروری و عمومی نداریم. درنتیجه، نیازی به ساز و کار اینستکس به شیوه فعلی احساس نمی‌شود و آن را «آب‌نباتی در ازای مروارید» می‌دانیم.

6. بسیار مضحک است که اروپایی‌ها درکی از اراده کشورمان در پاسداری از مؤلفه‌های حیثیتی که در چارچوب امنیت کشور قرار می‌گیرند، ندارند و در این توهم به سر می‌برند که می‌توانند با اینستکس – آن‌هم به شیوه ناقص فعلی- و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، «یک شوخی تلخ»، جمهوری اسلامی را به عبور از خطوط قرمز نظام مجاب کنند. مردم ایران برای حفظ انقلاب از با ارزش‌ترین سرمایه خود گذشتند و با تقدیم خون صدها هزار شهید، از ارزش‌ها دفاع کردند، ازاین‌رو، تصور مبادله «هیچ» با «همه»، غیرعقلانی و غیرمنطقی است.

و بالاخره اینکه اروپایی‌ها نشان داده‌اند که به موج‌سواری عادت کرده‌اند و می‌توانند بنا به وضعیت و شرایط موجود، میزان طلبکاری خود را تحت هر شرایطی حفظ کنند. جمهوری اسلامی با تحریم‌های بی‌سابقه‌ای که تجربه می‌کند، زمینه جدیدی برای تحریم ندارد اما اروپا با توانمند شدن بیشتر ایران، بسیاری از منافع خود را در آستانه تهدید می‌بیند. 

به همین دلیل، فروش تعهدات بر زمین‌مانده اروپا به ایران و مشروط کردن انجام وظایفشان به تعهداتی جدید یا شرط گذاشتن برای شرطی دیگر، بازی با کارت سوخته‌ای است که بارها در آن باخته‌اند. ازاین‌رو، کشورمان ذره‌ای از مطالبات به‌حق و مندرج خود در برجام کوتاه نخواهد آمد و تسلیم پرده‌ای دیگر از سناریوی «پلیس خوب» و «پلیس بد» نمی‌شود. 

منصور حقیقت‌پور